افسردگی سالمندان از تشخیص تا درمان

اگر سالمندید و افسرده اید, بخوانید

تغییرات ناخوشایندی که بسیاری از سالمندان با آن مواجه می‌شوند؛ مانند فوت همسر و مشکلات جسمی می‌تواند زمینه‌ساز بروز افسردگی در افرادی باشد که حمایت‌های جسمی و روانی لازم را دریافت نمی‌کنند...

با این حال، افسردگی جزیی از روند طبیعی پیری نیست و در واقع، بسیاری از سالمندان به‌رغم چالش‌های گذران عمر، از زندگی خود خرسندند.

افسردگی نه تنها موجب می‌شود‌ سالمندان آن‌طور که باید از زندگی لذت نبرند؛ بلکه می‌تواند عاملی برای به خطر انداختن سلامت آنان نیز باشد. اما اگر قادر به شناسایی علایم افسردگی و یافتن راه‌های موثر برای حمایت از این افراد باشیم‌، سالمند افسرده نیز می‌تواند زندگی شاد و شیرینی را تجربه کند.

احساس ناراحتی و غم در بعضی شرایط، امری طبیعی است؛ حتی اگر هفته‌ها و ماه‌ها ادامه داشته باشد‌ اما با این وجود از دست‌ دادن امید و انگیزه، روندی طبیعی نیست و مطمئنا موجب افسردگی خواهد شد. اگرچه افسردگی بین سالمندان امری معمول است اما تنها درصد کمی از این قشر از حمایت‌های لازم برخوردارند‌.

دلایل بسیاری برای نادیده‌گرفتن این افراد وجود دارد. برخی تصور می‌کنند افسردگی جزیی از روند پیری و پیامد از کارافتادگی ‌است‌. سالمندان اغلب در انزوا به سر می‌برند و کسی متوجه اندوه و دلتنگی آنها نمی‌شود.

بسیاری از پزشکان تنها به درمان بیماری جسمی آنها پرداخته و ‌افسردگی آنها را نادیده می‌گیرند و البته بسیاری از افراد مسن نیز از صحبت درباره احساسات خود ابا دارند‌. بی‌توجهی و نادیده گرفتن هشدارها می‌تواند نتایج مخربی دربرداشته باشد.

بنابراین‌ شناخت این علایم و جست‌وجوی راه‌هایی برای حمایت از سالخوردگان بسیار بااهمیت است‌. رایج‌ترین دلایل افسردگی سالمندان عبارتند از:

۱) انزوا و تنهایی‌: به‌دلیل کاهش روابط اجتماعی و مشکلات جسمی.

۲) از‌ دست‌دادن انگیزه و هدف: احساس بی‌هویتی و بی‌هدفی به‌دلیل بازنشستگی یا محدودیت‌های فیزیکی در انجام فعالیت‌ها.

۳) مشکلات جسمی‌: بیماری و ناتوانی، دردهای مزمن و شدید و سابقه جراحی.

۴) عوارض دارویی: بسیاری از نسخه‌های دارویی، محرک یا تشدید‌کننده افسردگی‌اند.

۵) ترس و اضطراب‌: وحشت از مرگ و نگرانی به خاطر مشکلات مالی یا جسمی.

و اما علایم و نشانه‌های افسردگی سالمندان عبارتند از: دلتنگی، خستگی، کاهش وزن و اشتها، اختلال خواب، احساس بی‌ارزشی و سربار بودن، تصور مداوم مرگ، کاهش یا عدم‌علاقه به سرگرمی‌ها و تفریحات پیشین، گوشه‌گیری و کناره‌گیری از اجتماع و افسردگی بدون اندوه و دلتنگی.

● افسردگی سالمندان و علایم جسمی

همیشه تصور ما درباره افراد افسرده درست نیست. بسیاری از آنها احساس ناراحتی نمی‌کنند و در عوض، از کمبود انرژی یا مشکلات جسمی شکایت دارند‌. در واقع، مشکلات جسمی نظیر دردهای آرتروز و سردرد که مدام تشدید می‌شود، نشانه افسردگی در سالمندان است‌ که در اینجا ما به برخی از علایم این قشر از افراد اشاره می‌کنیم:

▪ دردهای بی‌دلیل و ناگهانی، ناامیدی و درماندگی، ضعف حافظه، رنجش و تحریک پذیری، بی‌توجهی به غذا‌خوردن، عدم‌استفاده از داروها و بی‌توجهی به بهداشت شخصی.

● روش‌های حمایت از سالمندان افسرده

افسردگی باعث تداخل در توانایی افراد برای کمک به روند درمان و به‌ دست‌آوردن انرژی ازدست‌رفته می‌شود. سالمندان افسرده به مرور زمان مشکلات بیشتری را تجربه خواهند کرد و اگر حاضر به قبول بیماری خود نبوده یا به سبب خجالت و غرور از کمک طلبیدن پرهیز داشته باشند، شرایط پیچیده‌تر خواهد شد و در نتیجه از‌ میان ‌برداشتن چنین موانعی، ما را در بهبود هرچه‌بیشتر این افراد یاری خواهد داد‌.

اگر از سالمندی مراقبت می‌کنید که دچار افسردگی است، می‌توانید حمایت عاطفی خود را به او اظهار کنید و به سخنانش با صبر و حوصله گوش فرا دهید. او را به خاطر احساساتش سرزنش نکنید و به واقعیت‌هایی اشاره کنید که در او ایجاد امید می‌کند.

همچنین می‌توانید در تشخیص به موقع و تسریع روند درمانی او نظارت داشته باشید. او را نزد پزشک آگاه و باتجربه برده و در طول دوره درمان او را همراهی کنید‌. راه‌های دیگری نیز برای کمک به عزیزان سالمندتان وجود دارد؛ از جمله:

۱) قدم زدن: هنگامی‌که ذهن و بدن فرد فعال است، افسردگی کاهش می‌یابد‌. به او فعالیت‌هایی را پیشنهاد دهید که او از انجام آن لذت ببرد. قدم‌‌زدن، فعالیت‌های هنری، دیدن فیلم یا رفتن به موزه و هر‌آنچه باعث فعال نگه داشتن ذهن و جسم او شود، موثر خواهد بود.

۲) برنامه منظم روزانه: بیرون رفتن گروهی‌، ملاقات با دوستان و آشنایان و رفتن به اجتماعات و گروه‌های همسالان می‌تواند سالمندان را در مقابله با تنهایی و انزوا یاری دهد‌. اگر او در مقابل برنامه‌های شما مقاومت کرد، با ملایمت برخورد کرده و او را به بودن با جمع ترغیب کنید.

۳) تغذیه سالم: یک رژیم غذایی ناسالم باعث تشدید افسردگی می‌شود‌. بنابراین سعی کنید رژیم غذایی سالمندان مملو از سبزیجات‌، میوه‌، حبوبات و پروتئین کافی باشد‌.

۴) تکمیل دوره درمان: افسردگی به سرعت و به‌دنبال ناقص گذاشتن دوره درمان بازمی‌گردد. وعده‌های دارویی تجویز‌شده را به او یاد آوری کنید‌.

● اگر سالمندید و افسرده‌اید...

اگر سالمند و افسرده هستید، احتمالا حوصله انجام هیچ فعالیت یا دیدن کسی را ندارید اما به خاطر داشته باشید که انزوا و گوشه‌گیری تنها باعث تشدید مشکلتان خواهد شد‌. هرچه از نظر فیزیکی و ذهنی و اجتماعی فعال‌تر باشید، مطمئنا احساس بهتری خواهید داشت‌. چند روش‌ موثر برای مقابله با افسردگی عبارتند از:

۱) از خانه بیرون بیایید‌: به پارک بروید، به آرایشگاه بروید و دستی به سر و گوش خودتان بکشید و ناهار را با دوستان‌تان میل کنید.

۲) با دیگران در ارتباط باشید: زمان‌هایی را که تنها هستید، کاهش دهید. اگر قادر به حرکت نیستید، از کسانی که دوستشان دارید دعوت کنید تا به دیدنتان بیایند یا با تلفن با آنها در تماس باشید.

۳) داوطلب کمک به دیگران شوید‌: کمک به دیگران یکی از بهترین راه‌های به‌دست‌آوردن ارزش و احترام است‌.

۴) مشغول یادگیری مهارتی جدید شوید‌: به‌دنبال فعالیت‌هایی بروید که همیشه آرزوی انجام آن را داشته‌اید. این، خلاقیت شما را بیش از پیش شکوفا خواهد ساخت.

۵) بیش از پیش بخندید‌: خنده بر هر درد بی‌درمان دواست‌. خواندن و گوش‌کردن به مطالب طنزآمیز می‌تواند روحیه شما را تقویت کند.

۶) بیشتر ورزش کنید‌: اگر بیمار و ناتوان هستید راه‌های بسیاری وجود دارد تا قدرت بدنی خود را بالا ببرید، حتی روی صندلی و ویلچر.

● داروهای تشدیدکننده افسردگی

تمام داروها بالاخره عوارض جانبی دارند اما برخی از این داروها موجب بروز علایم افسردگی یا تشدید آن می‌شوند. فعل و انفعالات شیمیایی یا استفاده نامنظم از نسخه دارویی تجویز شده نیز عاملی ‌برای بروز افسردگی است و این خطر برای سالمندان که احتمالا از چند نسخه دارویی متفاوت استفاده می‌کنند‌، بیشتر است. داروهایی که ممکن است باعث تحریک افسردگی شوند عبارتند از:

▪ داروهای استروییدی و هورمونی

▪ داروهای ضدآرتروز

▪ داروهای ضدفشار خون

▪ داروهای تجویزی در بیماری‌های قلبی

▪ داروهای تجویزی در برخی سرطان‌ها

▪ برخی مسکن‌ها

شما می‌توانید لیستی از تمام داروهای مصرفی را تهیه کرده و به پزشک معالج‌تان نشان دهید‌. پزشک به شما خواهد گفت که داروها باعث ایجاد علایم افسردگی خواهند شد یا نه‌.

● افسردگی لری‌کینگ و مایک والاس

افسردگی در سنین بالا در افراد مشهور هم مانند افراد عادی رخ می‌دهد. لری کینگ، مجری مشهوری که سال‌ها به مصاحبه با افراد مشهور و رهبران جهانی می‌پرداخت‌ و برنامه ثابتی در تلویزیون CNNدارد، در سال ۱۹۸۷ میلادی دچار حمله قلبی شد و برای تعویض چهار رگ قلبش مورد جراحی بای‌پس قرار گرفت. او بعدها در دو کتاب، تجربه کنار آمدن با بیماری قلبی و جراحی قلب باز و نیز افسردگی‌ای که پس از عمل دچار آن شده را شرح داده است. افسردگی پس از عمل جراحی قلب باز در سالمندان شایع و در عین حال قابل درمان است؛ اما اگر نادیده گرفته شود، ممکن است خطرناک باشد.

مایک والاس، یک مجری قدیمی دیگر ‌ که سال‌‌ها در برنامه ۶۰ دقیقه تلویزیون CBS به مصاحبه با چهره‌های جهانی می‌پرداخت،‌ پس از اتهاماتی در مورد سخنانش در این برنامه و شکایت مربوط به آن،‌ دچار افسردگی شدید شد. او به وسیله روان‌پزشک درمان شده و داروهای متعددی دریافت کرده است. او درباره بیماری‌اش می‌گوید:‌ «اول خوابم نمی‌برد، بعد نمی‌توانستم غذا بخورم. احساس نومیدی می‌کردم و نمی‌توانستم با آن کنار بیایم و بعد اصولا چشم‌اندازم نسبت به زندگی را از دست دادم. فکر کردم دارم دیوانه می‌شوم. من خودم در برنامه ۶۰ دقیقه یک برنامه در مورد افسردگی داشتم، اما واقعا نمی‌دانستم خودم دچار افسردگی شده‌ام. نهایتا کار و زندگی را رها کردم و فقط می‌خواستم بخوابم!»

ترجمه: بهار خراسانی

منبع: Harvard health Letter