مراقب باشید آنها شما را نگزند

تابستان فصل گزش است و باید درباره حشرات و علایم پوستی ناشی از گزش آنها بیشتر بدانید

تابستان فصل سفر، گردش و تفریح‌های خانوادگی است و خیلی‌ها برای لذت بردن از طبیعت ساعت‌هایی از روز را در جنگل، کنار رودخانه و فضاهای باز می‌گذرانند. در تابستان احتمال گزش و آسیب‌‌دیدن با نیش حشرات هم بیشتر می‌شود...

برای اینکه بتوانید در سفر و گردش‌های تابستانی از خود و خانواده‌تان محافظت کنید، لازم است حشره‌ها را بشناسید، با راه‌های پیشگیری از گزش آشنا باشید و بدانید پس از گزش چه باید کرد. حشرات معمولا بی‌ضررند اما بعضی از آنها واقعا خطرناک‌ هستند. شما را با ۱۸ حشره آشنا می?کنیم.

● کـنــه

بسیاری از حشرات مانند عنکبوت‌های سمی، زنبور و شپش خطرناک‌ هستند اما فقط تعداد کمی از آنها ‌مانند کنه زیر پوست ما نفوذ می‌کنند. وقتی در حال لذت بردن از طبیعت هستید، مراقب کنه‌ها باشید. وقتی به گیاهان و علف‌ها دست می‌زنید، ممکن است این حشره کوچک به شما حمله کند. کنه‌ها معمولا باعث انتقال بیماری نمی‌شوند و محل گزش وخیم نمی‌شود اما کنه‌های آلوده ممکن است باعث انتقال بیماری لایم و تیفوس کنه‌ای شوند.

وقتی کنه به پوست می‌چسبد، به سمت مناطق گرم و مرطوب بدن می‌رود و از خون تغذیه می‌کند و ممکن است باعث انتقال بیماری‌ شود. گاهی در محل گزش کنه، حساسیت ایجاد می‌شود. اگر کنه به شما حمله کرد، خیلی مهم است آن را طوری از بدن جدا کنید که نیشش در بدنتان نماند. برای پیشگیری از گزش کنه وقتی بیرون هستید دست‌ها، پاها و سرتان را بپوشانید. از اسپری‌های دفع حشرات استفاده کنید و پس از بازگشت از در محل‌های پر درخت و سبزه، پوست و لباس‌هایتان را از نظر وجود کنه بررسی کنید.

بیماری لایم. برخی از کنه‌ها می‌توانند حامل باکتری بیماری لایم باشند. کنه‌های آلوده معمولا تا ۳۶ ساعت پس از چسبیدن به بدن، بیماری را منتشر نمی‌کنند. اگر کنه آلوده به بیماری لایم شما را بگزد، برداشتن آن از روی پوست تا ۳۶ ساعت احتمال ابتلا به بیماری را کاهش می‌دهد. اولین علامت عفونت، راش‌های دایره‌ای روی پوست، تب، سردرد و خستگی است. اگر بیماری لایم درمان نشود، به قسمت‌های دیگر بدن مانند عضلات، مفاصل، قلب و سیستم عصبی منتشر می‌شود. در بیشتر موارد بیماری لایم به طور موفقیت‌آمیز با آنتی‌بیوتیک درمان خواهد شد.

● عنکـبـوت بـیــوه سـیـاه

این عنکبوت سمی یک گرم وزن دارد و اندازه یک گیره کاغذ است اما سم آن ۱۵ برابر قوی‌تر از زهر مار است. این حشره در توده‌های چوب و کنده درخت مخفی می‌شود. این عنکبوت پاهای بلند و براق سیاهی دارد و روی پشتش لکه‌های نارنجی، قرمز یا زرد به شکل ساعت شنی دیده می‌شود. عنکبوت ماده پس از جفت‌گیری عنکبوت نر را می‌خورد و به همین دلیل بیشتر تنهاست.

جای نیش این حشره می‌تواند درد تند و تیزی در عضو ایجاد کند یا بدون درد باشد. در صورت گزیده شدن با این حشره دنبال یک یا دو جای دندان، قرمزی و برآمدگی در محل گزش باشید. ممکن است پس از گزش، گرفتگی شدید عضلات، تهوع، استفراغ، تشنج و افزایش فشار خون رخ دهد. در این صورت فورا به پزشک مراجعه کنید و در صورت امکان برای درمان بهتر حشره را همراه ببرید.

● عنکـبـوت مـنـزوی قـهوه‌ای

این حشره‌ می‌تواند کشنده باشد. اتاق‌های زیر شیروانی و انباری‌ها مخفیگاه این عنکبوت ها هستند. رنگ آن از قهوه‌ای مایل به زرد تا قهوه‌ای تیره متغیر است. زهر این عنکبوت به شدت سمی است و گاهی در محل گزش زخم‌های شدید و عفونت ایجاد می‌شود.

ابتدا جای نیش حشره درد ندارد و پوست قرمز می‌شود. بعد از مدتی اطراف محل گزش سفید می‌شود و دانه‌های قرمز و تاول‌های دردناک روی آن به‌وجود می‌آید. اگر زخم گسترش پیدا کند، در موارد نادر کشنده است. در صورت گزیده شدن با این حشره فورا به پزشک مراجعه کنید و در صورت امکان عنکبوت را هم همراه ببرید.

● شـپـش

شپش حشره‌ای است که می‌توان آن را روی سر پیدا کرد. شپش‌ها دوست دارند در گردن و پشت گوش مخفی شوند و از طریق استفاده از کلاه، شانه یا وسایل دیگر فرد آلوده، ممکن است به شما منتقل ‌شوند. شپش خارش ایجاد می‌کند اما خاراندن باعث عفونت می‌شود. در موارد شدید ممکن است ریزش مو ایجاد شود.

برای کشتن شپش و از بین بردن تخم‌های آن، طبق دستور پزشک از محلول‌ها، کرم‌ها و شامپوهای دارویی استفاده می‌شود. برای پیشگیری از انتشار شپش، لباس‌ها، رختخواب و شانه فرد مبتلا باید شسته شود. همه افراد خانه مورد بررسی قرار بگیرند و در صورت مشاهده شپش یا تخم آن درمان انجام شود.

● کـک

کک‌ها حشرات کوچک، بدون بال و فرزی هستند که از خون میزبان تغذیه می‌کنند. کک‌ها فقط در حیوانات وجود ندارند و خون انسان را هم می‌خورند.

برخی افراد به نیش کک حساس هستند اما خاراندن می‌تواند زخم و عفونت ایجاد کند. بهترین راه این است که کک‌ها را از بین ببرید. اجازه ندهید حیوانات خانگی داخل اتاق‌ها شوند و قالیچه‌ها را هر روز جارو برقی بکشید. در محل‌هایی که کک زیاد است، از اسپری حشره‌کش استفاده کنید. ماهی یکبار روی حیوانات خانگی حشره‌کش بزنید.

● زنـبـورهـا

وقتی زنبور عسل نیش می‌زند، نیش خود را از دست می‌دهد و می‌میرد اما انواعی از آن مانند زنبور قرمز و زنبور خرمایی هنگام گزش نیششان را از دست نمی‌دهند و می‌توانند چند بار نیش بزنند. افرادی که به نیش زنبور حساس هستند، ممکن است دچار واکنش‌های شدید شوند.

در صورت زنبور گزیدگی، اگر واکنش آلرژیک ندارید به آرامی ‌نیش را در بیاورید. محل گزش را تمیز کنید و مقداری یخ روی آن بگذارید. برای رفع خارش، از آنتی‌هیستامین‌های خوراکی و برای برطرف شدن درد، استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید. اگر سابقه آلرژی و شوک دارید، دراز بکشید، با دقت نیش را دربیاورید و به سرعت به پزشک مراجعه کنید.

● مـورچـه آتـشـی

این مورچه حدود یک سانتی‌متر طول دارد و شبیه مورچه‌های معمولی است. در فضاهای باز و زمین‌های بازی زیر خاک پنهان می‌شود و در صورتی که مورد آزار قرار بگیرد، حمله می‌کند. هنگام حمله مورچه با دهانش محکم به پوست می‌چسبد و سپس با شکمش نیش می‌زند. این مورچه هنگام گزش می‌تواند چند بار زهر بریزد.

نیش این مورچه اغلب باعث قرمزی شبیه زخم ناشی از سوختگی می‌شود. ممکن است زخم عفونی شود. کیسه یخ، مسکن و آنتی‌هیستامین به رفع ناراحتی کمک می‌کند. در تعداد زیادی از گزش‌ها، واکنش به سم ایجاد می‌شود. در صورت بروز واکنش‌های آلرژیک مراقبت‌های پزشکی لازم است.

● کـک کـوچـک گـرمـسیـری

این حشره موجود بسیار کوچکی از تیره عنکبوتیان است. آنها وقتی لارو هستند، از انسان و وقتی بزرگ‌تر می‌شوند از گیاهان تغذیه می‌کنند. محل گزش بدون درد اما خارش‌دار است. خارش یک تا دو روز پس از گزش بیشتر می‌شود.

چند روز پس از گزش، کک کوچک گرمسیری از پوست جدا می‌شود و تاول قرمز خارش‌داری بر جا می‌گذارد. اگر محل گزش گسترس پیدا کرد یا عفونی شد، حتما باید به پزشک مراجعه کرد.

● مـایــت

مایت‌ها کرم‌های بسیار ریزی هستند که وارد پوست می‌شوند و مشکلات پوستی و بیماری گال ایجاد می‌کنند. این کرم‌های ریز از طریق تماس پوست با پوست فرد آلوده یا از طریق استفاده از حوله، ملحفه و سایر وسایل مشترک منتقل می‌شوند.

چند هفته پس از اینکه کرم‌های ریز وارد پوست شوند، خارش شدید و زخم پوستی بروز می‌کند. خارش، خیلی شدید است و اغلب شب‌ها بدتر می‌شود. معمولا راش‌ها اطراف انگشتان، مچ، آرنج، ناحیه تناسلی و کفل دیده می‌شوند. برای برطرف شدن خارش، لازم است با تجویز پزشک، از قرص و محلول‌های خاص استفاده شود. همه لباس‌ها، حوله‌ها و ملحفه‌های آلوده باید در آب گرم شسته شوند.

● سـاس رخـتـخـواب

همانطور که از نامش پیداست، علاقه دارد در رختخواب مخفی شود. این حشره کوچک اغلب در هتل‌ها، ‌سربازخانه‌‌ها و مجتمع‌های آپارتمانی پیدا می‌شود و می‌تواند روی چمدان‌ها، جعبه‌ها و حیوانات خانگی بنشیند و به جاهای دیگر منتقل شود.

ساس رختخواب اغلب دست‌ها و شانه را نیش می‌زند و عارضه‌ای قرمز و خارش‌دار بر جای می‌گذارد. بیشترین نگرانی و خطر بهداشتی احتمال گسترش عفونت در اثر خاراندن است. اگر واکنش آلرژیک پوستی دارید، پماد کورتیکواسترویید و آنتی‌هیستامین خوراکی استفاده و به پزشک مراجعه کنید.

● صـدپـای کوچـک خانـگـی

این حشره در مناطق گرم و محل‌هایی که درختانی مانند نارون، بلوط و چنار وجود دارد دیده می‌شود. شاید به نظر برسد این حشره نیش ندارد اما سم آن در مجرای چنگال‌های تیغ‌مانند و در میان پرزها مخفی شده است.

وقتی صدپا نیش می‌زند، درد شدید، راش، تب، تهوع و گرفتگی عضلات بروز می‌کند. در صورت گزش، تیغ‌های شکسته را با دقت بردارید و به پزشک مراجعه کنید.

● عـقــرب

همه عقرب‌ها سمی نیستند اما عقرب‌های سمی می‌توانند کشنده باشند. پس از گزش، علایمی مانند درد، تورم، خارش، تهوع، افزایش تعریق و مشکلات بینایی ایجاد می‌شود. در صورت عقرب‌گزیدگی فورا به پزشک مراجعه کنید. عقرب بیشتر شب‌ها بیرون می‌آید و مناطق گرم و خشک را دوست دارد و بیشتر در بیابان‌ها دیده می‌شود. وقتی برای گردش و تفریح بیرون می‌روید برای احتیاط حوله‌ها، کفش‌ها و پتوها را در فضای باز و بیرون اتاق قرار ندهید. در محل نیش عقرب ممکن است راش و تورم خفیف شبیه زنبورگزیدگی ایجاد شود. گاهی هم آسیب خیلی جدی‌تر است.

● مـگـس گـوزنـی

این مگس یک نوع مگس گزنده است که در مناطق مرطوب و جنگل‌ها زندگی می‌کند. محل گزش این حشره دردناک است و برای پیشگیری از عفونت باید محل نیش را با الکل تمیز کرد. این مگس بیماری تولارمی (یک بیماری باکتریایی که به مراقبت‌های پزشکی نیاز دارد) را منتقل می‌کند. با استفاده از مواد دفع کننده حشره و پوشیدن لباس‌هایی که همه قسمت‌های بدن را می‌پوشاند، می‌توان از گزش این حشره پیشگیری کرد.

● پـشــه

پشه‌ها فقط آزاردهنده نیستند بلکه خاراندن جای نیش آنها می‌تواند باعث عفونت پوستی شود. پشه‌ها می‌توانند بیماری‌هایی مانند تب دانگ را منتقل کنند. برای پیشگیری از گزش پشه از مواد دفع‌کننده حشره استفاده کنید و وقتی به مناطق باز می‌روید، بدنتان را بپوشانید. روی پنجره‌ها توری نصب کنید و آب راکد در حیاط باقی نگذارید.

● مـگــس

مگس‌های خانگی حشرات کثیفی هستند که بیش از یک میلیون باکتری در بدنشان حمل می‌کنند. این حشرات کثیف با آلوده کردن غذاها می‌توانند عفونت‌های روده‌ای را منتشر کنند. برای کنترل مگس، غذا و زباله‌ها را در ظروف دردار نگهداری کنید و روی پنجره‌ها توری نصب کنید.

● سوسک

سوسک‌ها فقط چندش‌آور نیستند و میکروب‌هایی مانند سالمونلا را منتقل می‌کنند. وقتی می‌میرند، لاشه‌شان باعث ایجاد واکنش آلرژیک و حمله‌های آسم می‌شود. در مناطق گرم، دور شدن از سوسک مشکل است و لازم است از حشره‌کش استفاده شود. برای کنترل سوسک، باید آشپزخانه را تمیز نگه دارید و درزها و روزنه‌های دیوار و کف را تعمیر کنید.

● رطیل

رطیل با طول عمری حدود ۳۰ سال، نوعی عنکبوت است و در اندازه‌های مختلف دیده می‌شود. این حشره از موجودات بزرگ مانند انسان می‌ترسد اما وقتی خشمگین شود، از خودش دفاع می‌کند. هر چند زهر رتیل کشنده نیست اما ناخوشایند است و ممکن است در محل گزش زخم و درد ایجاد شود.

● دراکولا

دراکولا حشره‌ای است که در مناطق گرم و مرطوب زندگی می‌کند و در مناطق شمالی ایران هم دیده می‌شود. این حشره بدنی باریک و کشیده و بال‌های کوتاه دارد. دراکولا نیش نمی‌زند اما در صورت له?شدن آن روی بدن، سم پدرین آزاد می‌کند که باعث درماتیت‌های خطی همراه با سوزش و تاول می‌شود. احتمال تماس با دراکولا در طول شب و وقتی چراغ‌های مصنوعی روشن می‌شوند، بیشتر است.

دو روز پس از له شدن حشره روی بدن، ضایعات پوستی ایجاد و تا ۱۰ روز تشدید می‌شود. در اثر خاراندن، سم به نقاط دیگر پوست منتقل می‌شود و زخم گسترش پیدا می‌کند. دست، صورت و گردن و مناطق بدون پوشش بیشتر دچار آسیب می‌شوند و در صورت تماس دست آلوده با چشم پس از چند ساعت چشم‌ها دچار تورم، التهاب، سوزش و خارش شدید می‌شود. در صورت گزش برای کنترل خارش و پیشگیری از عفونت به پزشک مراجعه کنید. نصب توری روی پنجره‌ها، خاموش کردن چراغ‌های اضافه و تلنبار نکردن علوفه و مواد گیاهی در نزدیکی اماکن مسکونی احتمال تماس با دراکولا را کاهش می‌دهد. همچنین با توجه به اینکه در صورت له?شدن حشره روی بدن آسیب ایجاد می‌شود برطرف کردن حشره از روی پوست بدون آسیب رساندن به آن باعث پیشگیری از عوارض بعدی خواهد شد. از آنجا که علایم چند روز پس از له شدن حشره روی پوست بروز می‌کند، بیشتر افراد از زمان دقیق تماس سم با پوست اطلاعی ندارند اما بهتر است محل له شدن حشره روی پوست فورا با آب و صابون شسته شود.

منبع: WebMD

ترجمه: فرزانه فولادبند