چگونه یک زخم را بانداژ کنیم

فرض کنید دست شما به دلیل یک زخم باز در درمانگاه پانسمان و بانداژ شده است. وقتی به خانه می‌رسید متوجه سفت بودن بانداژ دستتان می‌شوید. قصد باز کردن و بستن مجدد بانداژ را دارید، …

فرض کنید دست شما به دلیل یک زخم باز در درمانگاه پانسمان و بانداژ شده است. وقتی به خانه می‌رسید متوجه سفت بودن بانداژ دستتان می‌شوید. قصد باز کردن و بستن مجدد بانداژ را دارید، اما نمی‌دانید که موفق به بانداژ مجدد خواهید شد یا نه؟ معمولا در این مواقع چه می‌کنید؟

به مجموعه اقداماتی که موجب محکم و ثابت شدن پانسمان می‌شود بانداژ گویند. معمولا برخی افراد بانداژ را جایگزین پانسمان می‌کنند. به نحوی که بعد از ضدعفونی کردن زخم بلافاصله اقدام به باندپیچی آن می‌کنند. این کار صحیح نیست و می‌تواند موجب عفونی‌شدن زخم شود. هدف از پانسمان حفاظت زخم از انواع آلودگی‌ها و هدف از بانداژ محکم نگهداشتن پانسمان و ایجاد فشار برای جلوگیری از خونریزی و کاهش تورم و درد و همچنین جلوگیری از آسیب‌های بیشتر به زخم است.

معمولا باندها دارای انواع مختلفی هستند که انواع نواری آن در زخم‌های باز کاربرد بیشتری دارد. باندهای نواری یا لوله‌ای در پهنا و درازای مختلف با جنس‌های گوناگون در اکثر داروخانه‌ها عرضه می‌شود. بهتر است در هر جای بدن از باندهایی با پهنای مناسب استفاده کنید تا بتوانید به نحو مطلوبی یک پانسمان را مهار کنید. اغلب برای بانداژ انگشتان از باند کنار بافت ۵/۲ سانتی‌متری، برای مچ و کف دست از باند ۵ سانتی‌متری، برای آرنج و بازو از باند ۵/۷ سانتی‌متری و برای مچ پا و زانو و ران از باند ۱۰ یا ۱۵ سانتی‌متری استفاده می‌شود.

نکات مهم در بانداژ

۱‌) پارچه به کاررفته برای بانداژ باید تمیز و بدون پرز باشد، اما لازم نیست‌ استریل باشد.

۲‌) پانسمان و تمام لبه‌های آن باید توسط بانداژ سفت شوند.

۳‌) بانداژ باید به صورت اریب از پایین به بالای عضو پیچیده شود. عکس این موضوع باعث شل‌شدن بانداژ می‌شود. هر دور بانداژ باید دو‌سوم از دور قبلی را بپوشاند. هنگام بانداژ، عضو باید در وضعیت طبیعی و بدون فشار قرار گیرد.

۴) در بانداژ زانو یا آرنج، نباید به مفاصل فشار زیادی وارد آید. بعد از بانداژ این نواحی سعی در خم کردن مفاصل نکنید.

۵) بانداژ باید به طرز مناسب بسته و جلوی خونریزی را بگیرید. البته نه خیلی سفت و فشارنده باشد که خونرسانی را مختل و نه خیلی شل باشد که پانسمان، روی زخم سُر بخورد.

۶) هیچگاه نوک انگشتان دست و پا را باندپیچی نکنید مگر آن‌که آسیب‌ دیده باشند. انگشتان بر اثر اختلال گردش خون، تغییر رنگ پیدا کرده و به سرعت ما را متوجه سفت بودن بانداژ می‌کنند. اما چه علایمی نشان‌دهنده سفت‌بودن یک بانداژ است؟

- تغییر رنگ انگشتان دست و پا (بی‌رنگ یا کبود شدن)‌

- سردی انتهایی انگشتان

- بی‌حسی و سوزن‌سوزن‌شدن انگشتان

- ناتوانی در حرکت‌دادن انگشتان

- بروز درد چند دقیقه بعد از بستن بانداژ

توجه: همیشه بعد از بانداژ برای اطمینان، نبض عضو باندپیچی‌شده را بررسی کنید یا با فشردن ناخن یکی از انگشتان به برگشت سریع خون زیر ناخن توجه کنید. اگر نتوانستید نبض را لمس کنید یا با فشردن ناخن، زیرآن سفید ماند بلافاصله باند را باز کرده و پس از اطمینان از رفع علایم مذکور و برقراری مجدد گردش خون باند را شل‌تر از قبل ببندید.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس