ایران خاستگاه اصلی خط الفبایی در جهان

خط بزرگترین اختراع بشر است و اختراع آن عامل اصلی رشد و گسترش و بقای فرهنگ و تمدن و انتقال آن به نسل های بعدی بوده است

خط بزرگترین اختراع بشر است و اختراع آن عامل اصلی رشد و گسترش و بقای فرهنگ و تمدن و انتقال آن به نسل های بعدی بوده است. با توجه به آثار گوناگون، اساطیری، تاریخی، آثار كشف شده از دل خاك و سیری دقیقی در نوشته های گوناگون خاورشناسان و باستانشناسان و تطبیق آنها با آثار موجود از روزگاران قدیم از چه ملتهایی چه خط هایی باقیمانده است به این نتیجه می رسیم كه به هر حال خاستگاه خط فلات ایران است و مردمی كه در این سرزمین زندگی می كردند مخترع و موجد فرهنگ و تمدن و از آن جمله خط بوده اند. زیرا اكثر كتب تاریخی گواهی می دهند كه خط در ایران ایجاد شد و خط الفبایی را اولین بار زرتشت اختراع كرد و همچنین اساطیر و داستانهای باستانی نمودار این هستند كه خط در ایران به وجود آمده است چه «دیوان» به «تهمورس» یاد داده باشند، چه نخستین كوزه گران با نقش های خود و نشانه هایی كه بر گرد ظروف ساخته شده دست خویش ایجاد كردند پایه خط را گذاشته باشند و حتی در اساطیر به اصطلاح غیر ایرانی نیز كه خط و نوشتن را از «غولی» دریایی با نیم تنه ماهی و نیم تنه آدمی یاد گرفتند، آن غول را نیز به خلیج فارس نسبت داده كه از این طریق خط سوی غرب رفعه و به مردم آموخته شد. اگر نگوییم اختراع خط بزرگترین عامل گسترش و رشد فرهنگ و تمدن است بی گمان یكی از بزرگترین عوامل آن می باشد. شاید بتوان گفت فقط امتیاز انسان بر دیگر حیوانات و مرز او با حیوان اختراع خط است. اختراع خط بویژه خط الفبایی است كه انسان به یاری آن توانسته است كه كهن ترین روزگار فرهنگ خود را به آیندگان انتقال دهد. خط مهمترین پدیده دوران زندگی بشر است و به یاری آن بشر توانسته كاخ بلند و استوار فرهنگ و تمدن را پی ریزی و پیشرفت كند. بسیاری آغاز فرهنگ و تمدن بویژه تمدن را از زمان پیدایی خط می دانند و اگر بخواهیم پیشینه جامعه های انسانی را از نظر فرهنگ و تمدن بررسی كنیم و تاریخ آنان را ورق بزنیم آن ملتی را با فرهنگ و ریشه می دانند كه بیشتر و پیشتر پیرامون خط اندیشیده و یا در پیدایی آن دست داشته است از همین بررسیهاست كه تاریخ برتری شرق را به غرب تا قبل از قرن شانزدهم از اهمیت خط و ارزش عظیم آن بی خبر بودند در صورتی كه در مشرق زمین بویژه در قلمرو فرهنگ ایران، پدیده خط همیشه یكی از مهمترین بحث های علمی بوده است و آنجا كه بحث درباره خط به یك اندیشمند غربی باستانی نسبت داده شده است آن نسبت را نیز در آثار نوشته شده در قلمرو فرهنگی ایران می بینیم كه این خود در خور بررسی است. «ابن ندیم» در كتاب پر ارج خود به نام «الفهرست» ضمن اهمیت خط می نویسد: «افلاطون» گوید: خط هندسه ای است روحانی اگر چه به آلت جسمانی ظاهر شده است. «نظام» گوید خط امری روحی است اگرچه در حواس بدنی ظاهر است. «بودلف» گوید: خط بوستان دانش است. «ویل دورانت» در تاریخ تمدن خود می نویسد «مهمترین گامی كه انسان به سوی مدنیت برداشت همانا اختراع خط است و جز او هر كسی كه مطلبی را در این زمینه نوشته یا به آن اندیشیده است بر این عقیده می باشد كه «ترتیب الفبا و خط نخستین گام بشر به سوی تمدن است». در پیدایش و خاستگاه خط دو دیدگاه آسمانی و زمینی از دیدگاه محققین و دانشمندان مطرح است. اما در اساطیر ایرانی گفتاری آمده است كه خط را «دیوان» به «تهمورس» یاد دادند و به هر حال خط را منسوب به انسان و خاستگاه آن را نیز فلات ایرانی می شناسند. گفته شده است «تهمورس» با «دیوان» جنگ كرد و آنان را گرفتار ساخت. دیوان برای رهایی از بند به تهمورس مژده دادند كه در برابر آزادی به او هنر نوشتن را فرا خواهند داد. اصل داستان از زبان فردوسی چنین آمده است:

چو تهمورس آگه شد از كارشان بر آشفت و بشكست بازارشان

یكایك بیاراست با دیو جنگ نبود جنگشان را فراوان درنگ

كشیدندشان خسته و بسته خوار به جان خواستند آن زمان زینهار

كه ما را مكش تا یكی نوهنر بیاموزی از ماكت آید به بر

كی نامور دادشان زینهار بدان تا نهانی كنند آشكار

نبشتن به خسرو بیاموختند دلش را به دانش برافروختند

نبشتن یكی نه كه نزدیك سی چه رومی، چه تازی و چه پارسی

چه سعدی، چه چینی و چه پهلوی نگارید آن كجا بشنوی

جهاندار سی سال از این پیشتر چگونه پدید آورید هنر ..

مسلم پدیده ای زمینی است. دوم سرچشمه اصلی خط ها یكی است و از یك نقطه به سراسر رفته است غربیان نیز داستان مشابهی در پیدایی خط دارند.

غربیان منشأ داستان خود را از یك اثر گم شده شخصی به نام «برسوس» كه در زمان «آنتیوفس» اول در سالهای ۲۸۰ تا ۲۶۱ پیش از میلاد با عنوان پیشوای بابلیان می زیسته گرفته اند. چنین می گویند كه مردمان بابل مانند جانوران می زیستند از قانون بهره ای نداشتند. در آن روزگار غولی نیمی ماهی و نیمی آدم به نام «ا آس ـ OANNES كه از خرد برخوردار بود از دریا بیرون آمد و به مردم خط و قانون و هنر و دانش آموخت و همه محققان گفته اند منظور از دریای یاد شده در این داستان خلیج فارس بوده است.

«وادل» محقق و نویسنده انگلیسی در كتاب خود به نام «اصل الفبا آریایی» كوشیده است ثابت كند الفبا از روی خط سومری ها درست شده است كه به عقیده او و سورمریها آریایی بوده اند.

---