این پلاستیک های لعنتی

احتمالاً زمانی که اولین پلاستیک ها در جهان تولید شدند، هیچ کس فکر نمی کرد روزی برسد که ازدیاد این ماده دست ساز بشر به عنوان معضلی بزرگ مطرح شود. امروزه تقریباً هیچ انسانی وجود …

احتمالاً زمانی که اولین پلاستیک ها در جهان تولید شدند، هیچ کس فکر نمی کرد روزی برسد که ازدیاد این ماده دست ساز بشر به عنوان معضلی بزرگ مطرح شود. امروزه تقریباً هیچ انسانی وجود ندارد که از پلاستیک استفاده نکرده باشد. پلاستیک ها در همه جا استفاده می شوند؛ از صنایع بسته بندی گرفته تا صنایع حساس پزشکی، همه و همه از این ماده دست ساز بشر بهره می برند.

اما این اختراع بشر، در کنار دیگر مشکلاتش یک اشکال اساسی دارد. اشکال آنجاست که پلاستیک ها به سختی در طبیعت تجزیه می شوند و تجزیه شدن شان با آلودگی و واکنش های شیمیایی همراه است. آنچه دانشمندان می گویند این است که پلاستیک ها بسته به نوع و ترکیبات شان بین ۳۰۰ تا هزار سال در طبیعت می مانند و تجزیه نمی شوند.

با این حال هنوز حیات بسیاری از صنایع به تولید پلاستیک برای مصارف گوناگون بستگی دارد که البته مصرف این تولیدات نیز بعضاً روز به روز در حال افزایش است. مهم ترین این محصولات لفاف ها، کیسه ها و ظروفی هستند که از مواد پلاستیکی تولید می شوند.

استفاده از وسایل پلاستیکی در عصر حاضر به حدی پرطرفدار است که حجم بالای زباله های پلاستیکی به عنوان مهم ترین بحران زیست محیطی در چند سال اخیر شناخته شده است. یک موسسه امریکایی در اواخر دهه ۱۹۸۰ اعلام کرد در هر ثانیه در جهان بیش از دوهزار کیسه پلاستیک برای مصارفی چون خرید توزیع می شود. این آمار مربوط به سه دهه قبل است و معلوم نیست با تغییر الگوهای زندگی در سال های اخیر، در هر ثانیه چند کیسه پلاستیک مورد استفاده قرار می گیرد.

قسم اعظمی از این کیسه های پلاستیکی به جای سر درآوردن از چرخه بازیافت و استفاده مجدد، به همراه سایر زباله ها روانه سایت های دفن زباله می شوند و تا سال ها بدون کوچک ترین تغییری در آنجا باقی می مانند. به علاوه کیسه هایی که در سایت ها دفن می شوند، روند تجزیه سایر زباله ها را نیز مختل می کنند. به این مورد، تغییر شیمیایی خاک را نیز بیفزایید. حتی برخی از این کیسه ها، به جای ماندن در سایت های دفن زباله از گلوی حیواناتی سر درمی آورند که از این زباله ها تغذیه می کنند تا جایی که مشاهده پرندگانی خفه شده در اطراف سایت های دفن زباله دیگر امری طبیعی به نظر می رسد.

این کیسه ها فقط مراکز دفن زباله را انباشته نمی کنند بلکه باد آنها را به اطراف منتقل می کند و در دشت ها، کوه ها و حتی دریاها آن را پراکنده می سازد. این پراکندگی علاوه بر خطراتی که برای جانوران زنده دارد، موجب آلودگی های بصری نیز می شود. جدا از مساله کیسه های پلاستیکی، ظروف یک بار مصرف پلاستیکی نیز معضل قرن حاضر هستند. ظهور فست فود ها و همچنین تغییر الگوی عرضه مواد غذایی در سال های اخیر باعث شده استفاده از پلاستیک در صنعت ظروف رونق یابد. این ظروف پلاستیکی علاوه بر ضررهای پزشکی و بهداشتی، معمولاً همان سرنوشت کیسه های پلاستیک را دارند زیرا بازیافت این ظروف مشکل و پرهزینه است و معمولاً از لحاظ اقتصادی، تولید ظروف پلاستیکی دسته اول مقرون به صرفه تر از بازیافت آنهاست. هر چند در چند سال گذشته ظروف یک بار مصرف کاغذی و پلاستیکی سازگار با طبیعت به بازار آمده است اما به دلیل هزینه بالا، هنوز چندان مورد استقبال قرار نگرفته اند. آنچه مسلم است نیاز به تغییر الگوی استفاده از ظروف یک بار مصرف است و این نیاز تنها با حمایت دولت ها و از طریق وضع قوانین حمایت کننده و تشویقی برای صنایع ظروف سازگار با محیط زیست امکان پذیر است.