اسفرزه

گیاهی است علفی، چندساله به بلندی ۱۰-۵ سانتی متر، بدون ساقه و با كرك های نرم، برگ ها به حالت روزت كشیده، باریك تا نیزه ای، نوك تیز، پوشیده از كرك های كم و بیش فراوان است. سنبله گرد …

گیاهی است علفی، چندساله به بلندی ۱۰-۵ سانتی متر، بدون ساقه و با كرك های نرم، برگ ها به حالت روزت كشیده، باریك تا نیزه ای، نوك تیز، پوشیده از كرك های كم و بیش فراوان است. سنبله گرد یا كشیده و كركدار است. گلبرگ ها لوب دار، تخم مرغی یا گرد - قلبی شكل، قایقی شكل- و تخمدان دارای دو تخمك است. دانه ها و پوست دانه، اندام دارویی این گیاه را تشكیل می دهد. دانه ها تخم مرغی و قایقی شكل به رنگ خاكستری مایل به قهوه ای با ته رنگ ملایم صورتی است. زمان جمع آوری دانه ها مردادماه است. انتشار عمومی این گونه در هندوستان، پنجاب، ایران و جزایر قناری است. دانه های اسفرزه دارای موسیلاژ، پروتئین، قند، روغن ثابت و تانن است. موسیلاژ حاصل از آن دارای دو بخش است كه یك قسمت در آب سرد و قسمت دیگر در آب داغ محلول است. قسمت محلول در آب داغ پس از سرد شدن به حالت ژل درمی آید. از دانه اسفرزه به عنوان ضدسرفه، ضد التهاب دستگاه گوارش، ملین و در درمان سندروم روده تحریك پذیر استفاده می شود. از موسیلاژ آن در فرآورده های آرایشی به عنوان امولسیون كننده و از پوست دانه ها به صورت موضعی در رفع تحریك پوست استفاده می شود. از اسفرزه در طب گذشته به صورت خوراكی به عنوان ملین و به صورت موضعی به عنوان ضدالتهاب استفاده می شده است. از فرآورده های موجود در بازار می توان به گرانول پسیلیوم و پودر پسیلیوم اشاره كرد. دانه های این گیاه با دانه گیاهان تیره شب بو، میوه های تیره گندمیان و سایر گونه های جنس Plantggo ممكن است اشتباه شود.

۵-۳ گرم پوست دانه به صورت خوراكی به عنوان ملین یا ۱۰-۵ گرم دانه پس از چند ساعت غوطه ور بودن در آب گرم همراه با مقدار زیادی آب می تواند مصرف شود.

سحر شهنازی