به مناسبت اول اردیبهشت بیست و ششمین سال مرگ سهراب سپهری

بیشتر ما سهراب را به خاطر شعرهایش می شناسیم کمتر کسی است که سهرابِ نقاش را بشناسد در حالی که شهرت سهراب در آغازِ کارش اوایل دهه ی سی به خاطر نقاشی هایش بود ونه اشعارش

۱۵ مهرماه ۱۳۰۷ در کاشان متولد شد.پدر و مادرش هر دو اهل ذوق و ادب بودند. دوره ابتدایی و متوسطه را در کاشان می‌گذراند و به ادامه تحصیل به دانشسرای تهران می‌رود. سادگی و معصومیت سهراب باعث می‌شد که او هیچ‌گاه به شیوه‌ی سخت‌گیرانه و خشن تعلیم و تربیت در آن زمان روی خوش نشان ندهد.

مدرسه، خواب‌های مرا قیچی كرده بود . نماز مرا شكسته بود . مدرسه، عروسك مرا رنجانده بود . روز ورود، یادم نخواهد رفت : مرا از میان بازی‌هایم ربودند و به كابوس مدرسه بردند . خودم را تنها دیدم و غریب ... از آن پس و هربار دلهره بود كه به جای من راهی مدرسه می‌شد.... (اتاق آبی - صفحه ۳۳)

دیدارش با منصور شیبانی باعث دگرگونی عمیقی شد که خود از آن به عنوان تکانی دلپذیر در زندگی‌اش نام می‌برد. از اداره فرهنگ كاشان که کارمند آن‌جا بود استعفاء می‌دهد و برای تحصیل در رشته‌ی نقاشی به دانشكده هنرهای زیبا در تهران می‌آید. و این آغازدوره موفقیت‌های سهراب در زمینه نقاشی و شعر است.

اهل کاشانم

پیشه ام نقاشی است:

گاه‌گاهی قفسی می سازم با رنگ،می فروشم به شما

تا به آواز شقایق که در آن زندانی است

دل تنهایی‌تان تازه شود

چه خیالی، چه خیالی..می‌دانم

پرده‌ام بی‌جان است.

خوب می‌دانم، حوض نقاشی من بی‌ماهی است.

بیشتر ما سهراب را به‌خاطر شعرهایش می‌شناسیم. کمتر کسی است که سهرابِ نقاش را بشناسد.در حالی که شهرت سهراب در آغازِ کارش ( اوایل دهه‌ی سی) به‌خاطر نقاشی‌هایش بود ونه اشعارش. نقاشی‌های‌ سپهری‌ بسیار‌ ساده‌ است‌. اغلب‌ مثل‌ شعرهایش‌ است‌ كه‌ از لحظه‌های‌ تصویری‌ خیال‌ برداشته‌ است‌. در واقع‌ او خواسته‌ است‌ كه‌ لحظه‌های‌ زنده‌ را ثبت‌ كند. لحظه‌زندگی‌ را ثبت‌ كند. مثلاً زندگی‌ای‌ را كه‌ سال‌ها در لابه‌لای‌ درختان‌ یك‌ دره‌ در جریان‌ است ‌تصویر كند.شعر سهراب یا نقاشی سهراب هر دو ساده و در عین حال پر از مفهوم زندگی‌ست..

سهراب به خوبی درک کرده بود که یك‌ نقاش‌ خوب‌ تنها با چشم‌ و دستش‌ نقاشی‌ نمی‌كند بلكه‌ با تمام‌ وجودش‌. همانطوركه‌ یك‌ شاعر خوب‌ نیز با شعرش‌ و برای‌ شعرش‌ زندگی‌ می‌كند. چه در اشعار و چه در نقاشی‌هایش خاك‌ وجود دارد. او عاشق‌ خاك‌ است‌. عاشق‌ زمین‌ است‌. همه‌ جا، جای‌ پای‌ سپهری‌را روی‌ خاك‌ می‌بینیم‌. روی‌ خاكهای‌ كنار بوته‌ها، روی‌ خاك‌های‌ كنار جوی‌ آب‌، روی‌ خاك‌های ‌كنار درختان‌، درختانی‌ كه‌ سیب‌هایش‌ روی‌ خاك‌ها افتاده‌اند و مانده‌اند و یادگار نقاشی‌ اصیل‌ دوران‌ ما خواهند بود.

دوران‌فرمالیسم‌ در كار هر آغازگرِ هنر دوران‌ شیفتگی‌ به‌ فرم‌ و فن‌ است‌ نه‌ شیفتگی‌ به‌ محتوی‌. دوران‌سیاه‌ مشق‌ است‌ و گاه‌ هنرمندان‌ ما تا به‌ آخر معتاد و اسیر آن‌ می‌‌شوند و از گفتن‌ و اندیشیدن‌ بازمی‌مانند. نگاه بدیع سهراب به زندگی باعث شد تا دوران‌ فرمالیسمی‌ كارهای‌ سهراب‌ خیلی‌ زود سپری‌ شود.

سهراب‌ در ابتدا به‌ كوبیسم‌ سپس‌ به‌سورئالیسم‌ متمایل‌ می‌شود. اگر وجود گرایش‌ كوبیسمی‌ را تحت‌ تأثیر تعلیمات‌ ضیاپور(۱۲۹۹ـ ۱۳۷۸ش‌) تلقی‌ كنیم‌. گرایش‌ بعدی‌ احتمالاً با درون‌گرایی‌ روشنفكران‌ ایرانی‌ پس‌ از كودتای‌ ۲۸ مرداد بی‌‌ارتباط‌ نیست‌. اما سپهری‌ در همان‌ سال‌ها هم‌ به‌ خاوردور فكر می‌كند.بسیاری از نقاشی‌های آخر سهراب را سبکی آمیخته از کوبیسم به همراه نشانه‌هایی از سورئالیسم می‌دانند.

باید امشب چمدانی را

که به اندازه پیراهن تنهایی من جا دارد،بردارم

که درختانِ حماسی پیداست.

رو به آن وسعت بی‌واژه که همواره مرا می‌خواند.

یک‌نفر باز صدا زد:‌سهراب!

کفش‌هایم کو؟

سهراب سپهری اول اردیبهشت‌ماهِ سالِ ‌۱۳۵۹ ساعت ۶ بعدازظهر در بیمارستان پارس تهران به علت عارضه‌ی سرطان خون چشم از جهان فرو بست.صحن امام‌زاده سلطان علی، روستای مشهد اردهال واقع در اطراف كاشان میزبان ابدی سهراب گردید.روی سنگ قبرش حک شد:

عنوان برگرفته از شعری از سهراب با نام "نشانی" است.

۱) سهراب سپهری شاعر / لیلی گلستان/ انتشارات امیر كبیر/ چاپ اول . سال ۱۳۵۹

۲) پیامی در راه / سه مقاله از داریوش آشوری ، كریم امامی و حسین معصومی همدانی/انتشارات طهوری/ چاپ اول. سال ۱۳۵۹

۳) باغ تنهایی یاد نامه سهراب سپهری/ انتشارات اسپادانا / چاپ اول. سال ۱۳۷۲

۴) نگاهی به سهراب سپهری/ سیروش شمیسا انتشارات مروارید/ چاپ اول ،سال ۱۳۷۰

۵) نقاشی‌ها و طرح‌های سهراب سپهری/ پرویز سیار/تهران ، سروش سال ۱۳۷۱

۶) راز گل سرخ/ سحر معصومی/ انتشارات به نگار / سال ۱۳۷۵

۷) بازی نور و صدا در ۶ تابلو سهراب سپهری/ روایت پری صابری / انتشارات نمایش(مركز هنرهای نمایشی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) چاپ اول سال ۱۳۶۹

۸) نقاشی ایران از دیرباز تا اکنون- روئین پاکباز / انتشارات آذین‌مهر – ۱۳۷۹

۹) نقاشی‌ها از وب‌سایت سهراب سپهری گرفته شده است.