کتاب هایی برای نخواندن

معرفی کتاب های جنجال برانگیز در دنیای ادبیات

در این متن ما به کتاب‌هایی پرداخته‌ایم که در دوره‌های مختلف باعث به‌وجود آمدن اعتراض‌هایی شدند و ممنوع‌الچاپ شده یا از دسترس مردم جمع شدند، البته در این بین کتاب‌هایی را انتخاب کردیم که برای مخاطب ایرانی آشنا هستند. در فهرست این کتاب‌ها، عنوان‌های بیشتری وجود دارد که البته به‌خاطر همان موضوعات جنجالی و گاه غیراخلاقی‌شان، در ایران چاپ نشده است.

● متهم ردیف اول جادوگران

مجموعه کتاب‌های هری‌پاتر، جی.کی.رولینگ، ۲۰۰۱

کتاب‌های کودکان در دنیای ادبیات، همیشه جزو کتاب‌های مهربان و کم سرو صدا بوده‌اند. ما معمولا از یک کتاب کودک توقع نداریم جنجالی را به راه بیندازد و در جامعه سر و صدا به پا کند. اما مجموعه هری پاتر و مدرسه جادوگری‌اش از این قاعده مستثنی بودند. مجموعه کتاب‌های هری پاتر از زمان انتشار کتاب اولش تا به حالا که ۷ جلد چاپ شده است، همواره داد گروه‌های بسیاری را در جامعه درآورده است. در جمع اعتراض‌کنندگان به این مجموعه مامان و باباهای حساس و گروه‌های مذهبی در اول صف قرار دارند. آن‌ها معتقد هستند این مجموعه با فرستادن یک کودک به مدرسه جادوگری برای آموزش امور جادویی و غیبی، کودکان را درگیر مسایل پیچیده می‌کند که تاثیر خوبی بر آن‌ها نخواهد داشت. البته مامان و باباها خیلی هم در این موضوع مقصر نیستند، ماجراهای هری‌پاتر شباهت چندانی به داستان‌های پریان و کوتوله‌های دوست داشتنی که ما در کودکی می‌خواندیم، ندارند در این مجموعه کودک همراه «هری» توطئه، خیانت، دروغ و تیرگی را تجربه می‌کند!

● نجات دنیا

دنیای جدید را نجات بده، آلدوس هاکسلی، ۱۹۳۲

این کتاب که سال ۱۹۳۲ منتشر شد، مشهورترین رمان «آلدوس هاکسلی» است؛ البته مهم‌ترین رمان او نیست. این کتاب بارها مورد اعتراض قرار گرفت و هنوز هم کتابی بحث‌برانگیز است. هاکسلی در این کتاب دیدگاه خود را درباره دنیای جدید برای خوانندگان بیان می‌کند. او در این کتاب پیچیدگی‌های دنیای جدید و مشکلات آن، مانند داستان مواد مخدر، دخانیات و خودکشی را به تصویر کشیده و فرهنگ ایالات متحده را در این میان ناتوان و ضعیف معرفی می‌کند.

● پیشگویی‌های یک ذهن بیمار

کتاب ۱۹۸۴، جورج اورول، ۱۹۴۹

«جورج اورول» وقتی این کتاب را می‌نوشت تقریبا در بستر مرگ بود و با بیماری سل مبارزه می‌کرد. کتاب وضعیت بدی از آینده جامعه‌ای را تعریف می‌کند که در آن چیزی با مفهوم زندگی شخصی، حقیقت، اراده و احساس وجود ندارد.او در این کتاب درباره عملکرد دولت‌ها و شرایطی که جوامع در آن قرار دارند، موضوع‌های مختلف و متفاوتی را بازگو می‌کند. در «۱۹۸۴» ما با همراهی ذهن خسته و بیمار جورج اورول از نظرات و پیشگویی‌های او درباره نظام استبدادی، ایالات متحده آمریکا، اتحاد جماهیر شوروی و سوسیالیسم مطلع می‌شویم. او پیشگویی‌‌هایی درباره زندگی خصوصی، فناوری، قدرت، احساسات بشری، مذاهب سازمان یافته، سانسور و ممیزی دارد که عده‌ای از مردم در کشورهای مختلف اعتقاد دارند این پیشگویی‌ها به حقیقت پیوسته است. با این توصیفات خیلی هم عجیب نیست که این کتاب از زمان انتشارش تا به امروز در دار و دسته کتاب‌های جنجالی قرار بگیرد. مخالفان اعتقاد دارند که او تحت تاثیر بیماری این‌همه ناامیدانه درباره آینده پیشگویی کرده ‌است.

● نوجوان یاغی

ناتور دشت، جی دی سلینجر،۱۹۵۱

معروف‌ترین رمان سلینجر «ناتوردشت» در زمان انتشار و پس از آن، یک کتاب متفاوت و جنجالی بود. در این کتاب نویسنده داستان سه روز از زندگی نوجوانی دبیرستانی را توصیف می‌کند. هولدن کالفیلد شخصیت غرغرو و معترضی بود که تقریبا از همه چیز جامعه اطرافش گله‌مند بود و تقریبا همه دنیا با او سر جنگ داشتند. او برای سال‌ها نماد اعتراض و عصیان بود. مخالفان این کتاب به توصیف تشویش‌ها و تمایلات دوران بلوغ نوجوانان، استفاده از کلمات زشت، گرایشات ضد سفید پوستی و خشونت افراطی موجود در داستان اعتراض داشتند. با این همه، این کتاب به زبان‌های زیادی ترجمه شده‌است و با گذشت پنجاه سال از انتشار آن هم‌چنان جزو کتاب‌های محبوب دوست‌داران ادبیات است.

● فرار از تمدن با پای برهنه

هاکلبری فین، مارک تواین، ۱۸۸۴

هاکلبری اگر قهرمان ما نباشد، شخصیت مورد علاقه بیشتر نوجوان‌های هم نسل‌مان هست. کودکی ولگرد که عطای رفاه و آسایش را به لقایش می‌بخشد و خودش را به مردن می‌زند تا خودش را نجات بدهد. او با پای برهنه و لباس‌های کهنه به همراه یک برده سیاه از دست آدم‌های متمدن به سوی آزادی فرار می‌کند. در این کتاب مارک تواین با قرار دادن «هاک» ساده و بی‌ریا در برابر آدم‌های متمدن و به ظاهر درستکار، واقعیت‌های تلخی را به نمایش می‌گذارد و درباره برابری، مساوات، عدالت و حقوق بشر می‌گوید. با این کتاب از همان ابتدا مخصوصا در قرن بیستم مخالفت‌های زیادی شد و در بعضی منابع ادعا شده‌ است که این کتاب سال‌ها در آمریکا ممنوع‌الچاپ و واتیکان نیز به این کتاب معترض بوده است. نوع لهجه و گویش عامیانه داستان نیز مورد انتقاد قرار گرفته بود. «ارنست همینگوی» در مورد‌ هاکلبری فین گفته است: «این کتاب بهترین کتابی است که تا به‌حال داشته‌ایم.»

● اسرار کلیسای کاتولیک

رمز داوینچی، دن براون، ۲۰۰۳

اگر کتاب را نخوانده باشید فیلم «رمز داوینچی» را مطمئن هستم بیشترتان دید‌ه‌اید. کتاب رمز داوینچی پس از چاپ در تمام دنیا و به‌خصوص جوامع مسیحی سرو صدای زیادی به راه انداخت. در این کتاب دن براون در یک دیدگاه تخیلی به بیان اسراری از کلیسای کاتولیک می‌پردازد که قرن‌هاست کسی اجازه انتشارشان را نداده است. البته تخیل دن براون واقعا دردسر‌ساز بود. اکثر اعتراض‌ها بر علیه کتاب به تردیدها و سوءتعبیر از تاریخ کلیسای کاتولیک رم و ایجاد سوال‌های اساسی راجع به اعتقادات مسیحیت مربوط می‌شد. ساختن فیلمی از این کتاب و پخش آن این غوغاها را بیشتر کرد. البته این همه سر و صدا درباره آن‌چه او نوشته بود باعث شد مردم سراسر دنیا به کتاب و فیلم رمز داوینچی توجه خاصی داشته باشند.

نویسنده: اعظم عامل نیک