ریشه های جنگ ۸ ساله

ظرف ۳ سال بعد از طراحی این نقشه , مفاد آن از سوی انگلیسی ها بارها مورد جرح و تعدیل قرار گرفت تا هماهنگ با شرایط و احوال آن زمان باشد, ولی این طرح به این دلیل که ایران با انجام کودتای انگلیسی امریکایی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ مجددا در حوزه نفوذ استعمار انگلیس قرار گرفت , از اجرای آن صرف نظر شد

روزنامه امریکایی نیویورک تایمز می نویسد: «طرح جنگ عراق برای اشغال ایران در سال ۱۹۵۰ (اواخر ۱۳۲۹ شمسی) همزمان با تصویب لایحه ملی شدن صنعت نفت ایران و طرد کمپانی نفتی بریتانیا، با کمک دولت انگلیس پی ریزی شد و هدف از آن تسلط بر استان نفتخیز خوزستان بود، مشروط بر این که در پی حمله عراق و اشغال شماری از مناطق سوق الجیشی و شهرهای ایران ، آتش بس با نظارت شورای امنیت سازمان ملل بین طرفین برقرار شود و در طول دوران متارکه جنگ ، ایران از این استان به نفع عراق چشم پوشی کند.»

ظرف ۳ سال بعد از طراحی این نقشه ، مفاد آن از سوی انگلیسی ها بارها مورد جرح و تعدیل قرار گرفت تا هماهنگ با شرایط و احوال آن زمان باشد، ولی این طرح به این دلیل که ایران با انجام کودتای انگلیسی امریکایی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ مجددا در حوزه نفوذ استعمار انگلیس قرار گرفت ، از اجرای آن صرف نظر شد. (۱)

۳۰ سال پس از آن ایام ، به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی و در جهت توطئه های انگلیس ، امریکا به عنوان وارث سیاست های امریکا در منطقه ، ضمن اعلام قطع رابطه با ایران ، به تحریم اقتصادی جمهوری اسلامی ایران اقدام کرد. تحت الشعاع فضای روانی ناشی از تشدید فشارهای سیاسی نظامی به ایران ، صدام دیکتاتور بعثی حاکم بر عراق نیز فرصت را مناسب دید و اعلام کرد عراق آماده است تمام اختلافات خود را با ایران با استفاده از زور حل و فصل کند.

موضعگیری صریح و گستاخانه صدام علیه ایران در ۱۸ فروردین ۱۳۵۹ درست یک روز قبل از اعلام قطع رابطه امریکا با جمهوری اسلامی در حکم آشکارترین اعلام آمادگی عراق برای وارد آوردن فشار به ایران در جهت سیاست امریکا بود. این قدرت نمایی صدام ، صرف نظر از خوی توسعه طلبانه او مرهون عامل دیگری هم بود، «سفرهای محرمانه زبیگنیو برژینسکی عضو ارشد شورای روابط خارجی و رئیس شورای امنیت ملی امریکا در حکومت کارتر به بغداد» برژینسکی ، متخصص عملیات محرمانه و سیاست خارجی پشت پرده در مقام ریاست شورای امنیت ملی امریکا با بهره برداری از سیطره خود بر عملکردهای نظامی سازمان سیا و امتیازات ناشی از این اقتدار، به طور فعالانه ای در زمینه پیوندها و همکاری های پنهان امریکا و حزب بعث عراق ، قبل از شروع جنگ تحمیلی ، مشارکت داشت.

برژینسکی برای آماده سازی زمینه های تهاجم و اطلاع یافتن از وضعیت عراق برای آغاز جنگ ، سفرهای محرمانه مکرری به بغداد کرد، به طوری که ژورنال استریت در ۸ فوریه ۱۹۸۰ (۱۹ بهمن ۱۳۵۸) یکی از این سفرهای محرمانه را فاش کرد. همچنین روزنامه تایمز چاپ لندن در ۱۷ ژوئن ۱۹۸۰ به ملاقات برژینسکی و صدام اشاره کرده است. نخستین ثمره عملیات محرمانه و سیاست خارجی پشت پرده اعمال شده توسط برژینسکی در سفرهای مخفیانه اش به بغداد، فعال شدن ماشین جنگی عراق در طول مرزهای آن با ایران بود.

همزمان با کار روی سناریوی برقراری تماس سری با دولتمردان عراقی ، امریکایی ها پروژه دیگری را نیز در دستور کار خویش قرار دادند؛ «طراحی و اجرای یک کودتای نظامی برق آسا توسط عوامل سلطنت طلب باقیمانده در صفوف ارتش ایران». امریکایی ها بنا به تجارب مکرر پیشین خود امیدوار بودند که در صورت اجرای موفقیت آمیز کودتای نظامی در ایران به مثابه فاز نهایی روند ثبات زدایی از انقلاب اسلامی ، ضرورت تن دادن به ریسک برافروختن جنگ هولناک در منطقه استراتژیک خلیج فارس خود به خود منتفی خواهد شد هرچند آنها سناریوی «تهاجم نظامی عراق» را به عنوان «راه حل جایگزین» مد نظر داشتند. در پی شکست کودتا و فرار عناصر باقیمانده کودتاچیان به خاک عراق و تشریح وضعیت نظامی ایران ، عراقی ها که از چند ماه پیش برای تجاوز به ایران در آمادگی به سر می بردند، بر حجم تحرکات سیاسی دیپلماتیک خویش افزودند.

در چنین شرایطی بود که در تیر ۱۳۵۹ برژینسکی راهی اردن شد تا تحت شدیدترین تدابیر امنیتی با صدام ملاقات و سناریوی تهاجم نظامی عراق را به عنوان راه حل جایگزین به او تفهیم کند. به شهادت «کنت.آر.تیمرمن» پژوهشگر و نویسنده امریکایی ، ملاقات محرمانه صدام و برژینسکی در مرز اردن به منزله چراغ سبز امریکا به عراق برای آغاز جنگ بود. (۲)

بعدها طارق عزیز، معاون وقت نخست وزیر عراق طی سفری به فرانسه خبر ملاقات محرمانه صدام و برژینسکی را در اختیار مجله فیگارو قرار داد. در این گزارش تصریح شده بود، جریان جنگ ایران و عراق در واقع زمانی آغاز شد که برژینسکی به اردن سفر کرد و در مرز ۲ کشور اردن و عراق با شخص صدام ملاقات نمود. در این دیدار برژینسکی قول داد که از صدام حمایت کند و این امر را تفهیم کرد که امریکا با آرزوی رهبری عراق در مورد شط العرب (اروند رود) و احتمالا برقراری یک جمهوری عربستان در این منطقه (استان خوزستان) مخالفت نخواهد کرد. (۳)

به این ترتیب مفاد طرح انگلیسی طراحی شده در سال ۱۹۵۰ برای ایران ، از سوی زرسالاران صهیونیست شورای روابط خارجی امریکا و عوامل آنها در حکومت انگلیس و از طریق صدام به اجرا درآمد.

۱- کتاب ستیز با صلح ، ستاد تبلیغات جنگ ، شورای عالی دفاع ، ۱۳۶۶ ، تهران

۲- سرسرای مرگ ، صص ۱۶۵ و ۱۶۶

۳- روزنامه انقلاب اسلامی ، ۱۷ آذر ۱۳۵۹ ترجمه مقاله فیگارو مورخه یک دسامبر ۱۹۸۰.

عباس محمدنژاد