نسل سوم رسانه ها

عنوان رسانه های دیجیتال یا digital media در ادبیات ۳ دهه اخیر ارتباطات و اطلاع رسانی مطرح شده است پیش از آن, رسانه های سنتی یا Traditional Media كه مجموعه ای از رسانه های جمعی و مكتوب به شمار می آید, تا اواسط قرن بیستم, قدرت بلامنازع عرصه ارتباطات و اطلاع رسانی جهانی به شمار می آمد و

عنوان رسانه های دیجیتال یا digital media در ادبیات ۳ دهه اخیر ارتباطات و اطلاع رسانی مطرح شده است. پیش از آن، رسانه های سنتی یا Traditional Media كه مجموعه ای از رسانه های جمعی و مكتوب به شمار می آید، تا اواسط قرن بیستم، قدرت بلامنازع عرصه ارتباطات و اطلاع رسانی جهانی به شمار می آمد و...

•تغییر در موج سوم

آلوین تافلر محقق معاصر شهیر آمریكا در كتاب جنجالی موج سوم خود كه در دهه هفتاد میلادی نوشته جنبه های نوین زندگی خاصی كه بشر در آینده با آن برخورد خواهد كرد، از شیوه های خرید كردن تا تغییر در رویكردهای ارتباطات ملل را تفسیر كرده است. این تفسیر از نوع زندگی آدمی در هزاره سوم، در حقیقت تبیین كلی ساختاری بود كه مارشال مك لوهان كانادایی یكصد سال پیش از تافلر، سرزمین Global Village (دهكده جهانی) را برای انسان ها پیش بینی كرده بود و الان، ما كاربران اینترنت و رسانه های دیجیتالی امروزی، در حقیقت ساكنان این كره جدید هستیم. انقلاب ارتباطاتی كه تافلر از آن به نام موج سوم یاد كرده بود، نسل سوم رسانه ها كه همانا رسانه های دیجیتالی بودند را به صورت اجمالی معرفی كرد. عبدالله شهریوری مدیر خدمات پس از فروش شركت HiGrade در مورد نقش رسانه های دیجیتال در كشورهای مختلف خصوصاً ایران می گوید: نقش انكارناپذیر رسانه های دیجیتال، در توسعه زیرساخت های ارتباطی و حتی عمرانی كشورهای در حال توسعه ای مانند ایران اثر بخش بوده است. هم اكنون می توان دستگاه های دیجیتالی مختلفی مانند: DVD NOTE BOOK _VIDEO _DMS(Digital Media Station) را در خانه های خیلی از ایرانیان پیدا كرد كه نتیجه پذیرش سریع فرهنگ ایران نسبت به رسانه های دیجیتال بوده است. اما آن چه امروز اتفاق افتاده است، به مراتب شگرف تر از آن چیزی است كه تافلر در كتب خود از آینده ارتباطات دنیا، پیش بینی كرده بود. موفقیت فناوری های راهبردی و پیچیده بشر كه تا حد زیادی مدیون علوم پایه مانند ریاضیات و فیزیك و علم رایانه است، افق های جدیدی را پیش روی بشر امروزی قرار داد تا نسل تازه ای از ارتباطات بشری را پیش روی خود قرار دهد. آن چه امروز رسانه های دیجیتال براساس كاربرد خود در اختیار ما قرار می دهند، بیش از آن چیزی است كه در دهه های پایانی هزاره دوم میلادی از آن یاد می شد.

پاپیروسی كه چینی ها و مصری ها در هزاران سال پیش، اساس ارتباطات مكتوب خود را بر پای آن شكل می دادند، پس از گذشت دو انقلاب یعنی انقلاب كشاورزی و صنعت سنتی، با اختراع ماشین چاپ گوتنبرگ آلمانی صفحه جدیدی را در ارتباطات بشری ایجاد كرد. ساخت رادیو و پس از آن انقلاب تلویزیون كه به عنوان گسترده ترین رسانه جمعی تلقی می شود، مسیر برنامه های پیشرفت ارتباطی بشر را به سمت و سوی رسانه های دیجیتال باز كرد. دایره المعارف های بزرگ مانند بریتانیكا رسانه های دیجیتال را مجموعه ای از ابزارهای نرم افزاری و سخت افزاری می دانند كه حجم زیادی از اطلاعات را در فرمت های مختلف در كمترین زمان و با بهترین و بیشترین كیفیت در اختیار حجم وسیعی از كاربران خود قرار می دهند. این شاخص ها را در رسانه های نسل اول و دوم نمی توان یك جا پیدا كرد. شما هر تلویزیونی كه راه اندازی كنید تا بر روی ماهواره ها قرار نگیرد، برای همگان قابل مشاهده نیست. هر نشریه ای را نیز كه منتشر كنید، تا در شبكه های اطلاع رسانی جهانی ارائه نشود و یا تیراژ میلیونی نداشته باشد، در اختیار شمار گسترده ای از مخاطبان سازمان شما قرار نخواهد گرفت. تازه اگر موفق به چنین امری شوید، هزینه های گزافی را باید متقبل شوید. اما رسانه های دیجیتال امروزی، در وقت و هزینه ها بسیار صرفه جویی می كنند. روزنامه ای مانند واشینگتن پست www.washingtonpost.com كه روزانه بیش از ۲ میلیون بازدید دارد، بیش از نسخه چاپی خود خواننده دارد. جالب آن كه درصد بالایی از بیننده های آن غیرآمریكایی هستند. خریدی كه از خرده فروشی آمازون www.amazon.com در سال های اخیر ثبت شده است، بیش از فروش كل فروشگاه های زنجیره ای مشهور Harrolds در انگلستان است. آیا این جز با ظرفیت های ممتاز رسانه های دیجیتال به دست آمده است؟ نباید فراموش كرد كه اكنون بیل گیتس، ثروتمندترین مرد جهان، ثروت خود را از راه تقویت رسانه های دیجیتال كسب كرده است. آیا به نظر شما، ساكنان خوش شانس دره سیلیكون، یعنی مدیران گوگل www.google.com، سرمایه ۸۰ میلیارد دلاری خود را كه از ظرف كمتر از یك دهه به دست آورده اند، جز با حضور گسترده و هوشمندانه در رسانه های دیجیتال بوده است. در حقیقت بر مبنای آمارهای رسمی منتشر شده، در سال ۲۰۰۴ میلادی، از مجموع ۱۶ هزار میلیارد دلار گردش تجارت جهانی، بیش از ۶ هزار میلیارد دلار آن از طریق تجارت مبتنی بر شاخص های الكترونیكی و ای تی مدار ایجاد شده است. یعنی ضریب اثربخشی نهایی رسانه های دیجیتال در ارتقای نوع درآمد و شیوه های كسب آن، آرام آرام، نقش بی بدیل خود را نمایان می كند. پر واضح است كه حركت در عرصه رسانه های دیجیتال نه تنها اشتغال زایی بسیار فراگیر و گسترده ای را به همراه خواهد داشت، بلكه با كمترین سرمایه، بیش ترین ارزش افزوده نصیب فعالان خواهد شد. بنابراین ایجاد برنامه های كلان دولتی برای گسترش رسانه های دیجیتال و تدوین طرح های جامع برای حضور دادن این رسانه ها در امور آموزشی، تحقیقاتی و اطلاع رسانی ضروری تصور می شود.

• فرمت های رسانه های دیجیتال

رسانه های دیجیتال، فرمت های مختلفی دارند كه در ادامه به شماری از این موارد می پردازیم:

شبكه های اطلاع رسانی محلی : این شبكه ها كه به صورت BBS و LAN با ساده ترین ابزارهای ارتباطی، فضای دیجیتالی متنی و صوتی و تصویری را برای كاربران به ارمغان می آورد نقطه پرتاب و عطف رسانه های دیجیتال را باید در این شبكه های اولیه جست وجو كرد.شبكه های اطلاع رسانی بین المللی: این شبكه ها كه امروزه شاهراه جهانی وب، مشهورترین آنها است، موثرترین و فراگیرترین رسانه دیجیتال قرن نام گرفته است. حدود ۱ میلیارد نفر مخاطب آن لاین این شبكه دیجیتال هستند. ساكنان دنیای سایبر، با راه اندازی بیش از ۵۰ میلیون سایت اینترنتی و میلیون ها وبلاگ، میلیاردها گیگابایت دیتا را هر روز به یكدیگر منتقل می كنند. تجارت الكترونیك، نشر الكترونیك، آموزش الكترونیك، بازاریابی الكترونیكی، دولت الكترونیكی، پول الكترونیكی و مسائل این چنین در قالب این رسانه دیجیتال ایجاد می شود. یكی از شاخص های تحلیل اثربخشی رسانه ای سازمان ها، بررسی نقش تاثیرگذاری اهداف درون سازمانی و برون سازمانی آنها، در این رسانه به شمار می آید كه نشان دهنده عمق بازدهی و توانمندی بلامنازع آن است. دستگاه های دیجیتالی خانگی: دستگاه های دیجیتال خانگی، نسل جدیدی از رسانه های دیجیتال است كه سینماهای خانگی از آن دسته اند. این دستگاه ها به كاربران این امكان را می دهند تا به ضبط و پخش تصاویر و موسیقی های مختلف مورد علاقه خود بپردازند. به گونه ای كه با تنظیم ساده ای، مدیریت نیازهای اطلاعاتی خود را به دستگاه سپرده و در زمان خاص آن را مشاهده كنند.

دستگاه های دیجیتالی شهری: دستگاه های دیجیتال شهری، كه جدیداً قرار است در بیش از ۶۰ نقطه تهران نیز راه اندازی شود، دستگاهی است كه توانایی كنترل از راه دور و پخش برنامه های خاصی را با كیفیت هایی كه مسئولان آن تعیین می كنند، بر روی تلویزیون های بزرگ نصب شده در شهر، ایجاد می كند.

وسایل ارتباطی ماهواره ای: نسل فراملیتی رسانه های دیجیتال، وسایل ارتباطی ماهواره ای و حتی wireless هستند كه انقلاب رسانه ای، مدیون پیشرفت در این حوزه از وسایل رسانه ای است. بیش از ۳ هزار شبكه تلویزیونی ماهواره ای كه بر روی ده ها ماهواره مستقر در مدار كره زمین قرار گرفته است، كلیات رسانه های دیجیتال مبتنی بر satellite است.

• حال و آینده رسانه های دیجیتال در ایران

حال و آینده رسانه های دیجیتال در ایران، افق روشنی دارد. از لحاظ اقتصادی، تحقیقاتی و فنی و دخیل كردن منابع انسانی در امر رسانه های دیجیتال، دكترین ممتازی است كه باید در رفتار سازمانی مطالعاتی كلان دولت در امر رسانه ها و ارتباطات جای گیرد. بیش از ۳۰ كارخانه بزرگ تولید تجهیزات دیجیتالی در كشور فعال هستند كه هزاران نفر را به صورت مستقیم و غیرمستقیم به كار گماشته اند و چرخ آرام ICT كشور را به گونه ای به حركت درمی آورند. بیش از ۵۰۰ شركت رسمی عضو شورای عالی انفورماتیك ایران نیز موجود است كه توانایی حركت در جهت اجرای طرح های برنامه ریزی و اجرای صنعت رسانه های دیجیتال را در اختیار دارند. نسل دوم طرح توسعه و كاربرد فناوری اطلاعات ایران با وام های میلیاردی اش، قطعاً بهترین فرصت برای كسانی است كه می خواهند به فعالیت دیجیتالی بپردازند. قطعاً نقش وزارت فناوری اطلاعات در كنار واحد های تحقیقاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در هدایت مناسب نظام استقرار و توسعه رسانه های دیجیتال در كشور اساسی است.