داغی که هنوز غرب را می سوزاند

روابط انگلیس و روسیه به علت ماجرای الکساندر لیتویننکو به شدت تیره شده است این شخص عضو سابق سازمان جاسوسی روسیه بود که سال گذشته با ایزوتوپ رادیو اکتیو در لندن کشته شد

مسکو، در شرایطی که رابطه‌اش با غرب بار دیگر رو به سردی نهاده روز دوشنبه از یکی از مهمترین جاسوسان عصر اتحاد شوروی قدردانی و خاطرات دوران جنگ سرد را زنده کرد.

قدردانی از جورج بلیک، و اهدای عالیترین نشان روسیه به جاسوس برجسته دیگر شوروی، پنج ماه پس از آن انجام شد که ملکه الیزابت از اولگ گوردیفسکی، عضو عالیرتبه سازمان جاسوسی شوروی (کا.گ.ب) که در سال ۱۹۸۵ به انگلیس پناهنده شد، قدردانی کرد.

روابط انگلیس و روسیه به علت ماجرای الکساندر لیتویننکو به شدت تیره شده است. این شخص عضو سابق سازمان جاسوسی روسیه بود که سال گذشته با ایزوتوپ رادیو اکتیو در لندن کشته شد. روسیه حاضر نشده است تنها فرد مظنون از نظر انگلیس را، که او نیز عضو کا.گ.ب است، به لندن تحویل دهد.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، که خود عضو کا.گ.ب بود و با افتخار از سابقه خود در این سازمان سخن می‌گوید، در جریان قدردانی از بلیک و جورج کووال کوشید روحیه میهن‌پرستی مردم روسیه را در آستانه انتخابات پارلمانی این کشور (۲ دسامبر) تقویت کند.

سرویس اطلاعات خارجی روسیه، یکی از جانشینان کا.گ.ب، از بلیک قدردانی کرد و رسانه‌های روسیه خبر آن را منتشر کردند.

بلیک در اوج جنگ سرد در دو مورد باعث سرشکستگی فراوان انگلیس شد، نخست، با افشای فعالیت‌های ده‌ها، و به گفته بعضی منابع صدها نفر، از جاسوسان غربی به شوروی هنگامی که در سازمان اطلاعات انگلیس کار می‌کرد و سپس با فرار شجاعانه در سال ۱۹۶۶ از زندانی در لندن.

بلیک هنوز هم معتقد است با خیانت به انگلیس کار درستی کرد. وی در مصاحبه‌ای به مناسبت هشتاد و پنجمین سال تولدش گفت: می‌توانستم کار جاسوسی را کنار بگذارم، می‌توانستم به حزب کمونیست ملحق شوم و می‌توانستم روزنامه حزب را در خیابان‌ها بفروشم. اما احساس کردم اگر دغدغه‌هایم را کنار بگذارم می‌توانم مفیدتر باشم و مساعدت بسیار بزرگتری بکنم.

یکی از بزرگترین کارهای او برای شوروی در دهه ۱۹۵۰ این بود که وجود تونلی را که امریکایی‌ها و انگلیسی‌ها در برلین شرقی کمونیست کشیده بودند تا ارتباطات و مخابرات ارتش شوروی را ضبط کنند، به روس‌ها خبر داد. روس‌ها از این تونل استفاده کردند و مدت نزدیک به یک سال خبرهای قلابی به غرب می‌دادند.

سرگئی ایوانف، سخنگوی سرویس اطلاعات خارجی روسیه به آسوشیتدپرس گفت: اطلاعاتی را که بلیک از جهان غرب به ما می‌داد همیشه دقیق و بی‌نهایت مهم بود. وی نگفت بلیک چند نفر از جاسوسان غرب را لو داد.

راز بلیک در سال ۱۹۶۱ آشکار شد و او را به ۴۲ سال زندان محکوم کردند اما ۵ سال بعد به کمک طرفدارانش از زندان گریخت و به شوروی رفت. در آنجا سرهنگ کا.گ.ب شد، دو کتاب خاطرات خود را نوشت و هنوز جاسوسان روسی را تعلیم می‌دهد.

بلیک به روزنامه «روسیه امروز» گفت: در جریان جنگ کره به فکر پیوستن به شوروی افتاد. او می‌گوید: معاون کنسولگری انگلیس در سئول بودم که نیروهای مهاجم کره شمالی مرا دستگیر کردند. «وقتی بمب‌های امریکایی را دیدم که روی روستاهای کوچک و کاملا بی‌دفاع کره می‌ریزد از این که در طرف غرب باشم شرمنده شدم و به این نتیجه رسیدم که جنگیدن با کمونیسم کار درستی نیست.»

روزنامه روسیسکایا گازتا به نقل از ایوانف نوشت: پس از فروپاشی شوروی در ۱۹۹۱، بوریس یلتسین رئیس جمهور وقت تصمیم گرفت خاطرات شوروی را پاک کند. به طوری که «کله گنده‌های» دولت به فکر اخراج بلیک افتادند و او ماه‌هایی سرشار از نگرانی و اضطراب را گذراند تا این که مقامات این فکر را کنار گذاشتند.

ایوانف گفت: بلیک هنوز به افکار سوسیالیستی خود وفادار است. او دیگر یک کمونیست دو آتشه نیست اما هنوز عدالت سوسیالیستی را قبول دارد.

هنوز نشانی محل زندگی بلیک در روسیه معلوم نیست اما ایوانف گفت: او هنوز شنا و یوگا کار می‌کند و در روسیه به سفر می‌رود. «او خیلی مطالعه می‌کند ، موسیقی کلاسیک را دوست دارد و عاشق پیاده‌روی است.»

در حالی که بلیک در جهان شخصیتی شناخته شده است عده کمی در خارج از روسیه کووال را می‌شناختند اما پوتین پس از مرگ او نشان قهرمان روسیه را برای کمک به شوروی در زمینه ساخت بمب اتمی به او اهدا کرد.

کووال در آیووای امریکا به دنیا آمده بود. والدین او یهودیانی بودند که از روسیه تزاری به امریکا مهاجرت کردند و در اوایل دهه ۱۹۳۰ تحت تاثیر وعده‌های جوزف استالین دیکتاتور شوروی برای تشکیل کشور یهودیان در شرق دور، به روسیه بازگشتند. سازمان جاسوسی شوروی کووال را پس از فارغ‌التحصیل شدن از دانشگاه مسکو در دهه ۱۹۴۰ به امریکا بازگرداند. او در جریان خدمت سربازی خود در امریکا برای کار در طرح منهتن به منظور ساختن نخستین سلاح‌های اتمی جهان به کار گرفته شد.

در اعلامیه دفتر پوتین آمده است جاسوسان دیگر شوروی نیز در این طرح حضور داشتند اما کووال «تنها جاسوس شوروی بود که به تاسیسات اتمی مخفی امریکا نفوذ کرد. این تاسیسات پلوتونیوم تولید و اورانیوم و پلوتونیوم را برای ساختن سلاح‌های اتمی غنی‌سازی می‌کردند.»

کووال در سال ۱۹۴۹، سالی که شوروی نخستین بمب اتمی خود را آزمایش کرد، از ترس لو رفتن به روسیه بازگشت. او سال گذشته در ۹۳ سالگی در مسکو درگذشت.

منبع: آسوشیتدپرس

مترجم: علی کسمایی