آن غوغا و این سکوت

مرسوم است در محافل سیاسی اگر کسی بخواهد از سخنرانی یک مقام مسوول نکته ای را به یاد آورد, کلیدی ترین کلمات و یا مهم ترین پیام و مفهومی که در آن سخنرانی بر زبان سخنران جاری شده بود را به عنوان کد مطرح کرده و سپس مخاطب را به سمت باقی ماجرا سوق می دهد

مرسوم است در محافل سیاسی اگر کسی بخواهد از سخنرانی یک مقام مسوول نکته‌ای را به یاد آورد، کلیدی‌ترین کلمات و یا مهم‌ترین پیام و مفهومی که در آن سخنرانی بر زبان سخنران جاری شده بود را به عنوان کد مطرح کرده و سپس مخاطب را به سمت باقی ماجرا سوق می‌دهد.

با این توصیف، روشن می‌شود برای یادآوری سخنان رئیس دولت نهم و وزرایش، یافتن کدهایی که ذهن مخاطب را به سمت ماجرای اصلی سوق دهد، چندان دشوار نیست چرا که اساسا در ادبیات آقای رئیس دولت و همراهان او در هیات دولت معمولا‌، واژگان و مفاهیمی که به شدت خارج از عرف معمول بوده اما با همان شدت به کار برده می‌شود، بسیار دیده شده است که این اگرچه صدای اعتراض منتقدان معتقد به ادبیات دیپلماتیک را بلند کرده اما در مقابل راه اتصال ذهن مخاطب به وعده‌های داده‌شده در برهه‌های متعدد را کوتاه کرده است.

در همین راستا می‌توان به سه سخن مهم و کلیدی سه مقام مسوول در دولت نهم اشاره کرد که به گاه بیان، صدای اعتراض خیلی‌ها را بلند کرد اما می‌توان با مرور همان واژگان آشنا، راه کوتاهی را برای یادآوری آن روزهای پر تب و تاب سخنوری برای توجیه گرانی مسکن ترسیم کرد.

ابتدا رئیس دولت، سخن از <مافیا> در ماجرای گرانی مسکن به میان آورد، درست در همان روزی که در زادگاهش می‌گفت: بعضی‌ها شلنگ هشت اینچ به بیت‌المال وصل کرده‌اند، ایجاد شوک در بازار مسکن را کاذب و از جمله اقدامات مافیای برخی گروها دانست که می‌خواهند به دولت ضربه بزنند. (۲۶خرداد۱۳۸۶.خبرگزاری مهر)

‌وزیر اطلا‌عات نیز اظهاراتی داشتند که نشان از پیگیری جدی برای شناسایی <شبکه‌هایی> که در گرانی مسکن نقش داشتند، می‌داد.۲۲خرداد ۱۳۸۶. روزنامه اطلا‌عات)

وزیر مسکن نیز پیش از این میدان را خالی نکرده و او نیز واژگان دیگری را به خدمت گرفته بود که از خاطر کمتر کسی محو می‌شود، حکایت همان <یک کلا‌غ و چهل کلا‌غ> معروفی که جناب وزیر معتقد بودند: <افزایش بهایی در بخش مسکن رخ نداده است، نباید یک مورد را به همه موارد تعمیم داد و یک کلا‌غ و چهل کلا‌غ کرد.> (۲۶تیر ۱۳۸۵. خبرگزاری مهر)

حال از این کدهای کلیدی، مانند <مافیا>ی گرانی مسکن و شوک کاذب و <شلنگ هشت اینچ> و <کلا‌غ>های غلوساز و جوساز که در ذهن بسیاری از مردم به جا مانده است، می‌رسیم به اقرار و اذعان رئیس دولت و گزارش مستند وزارت مسکن و سکوت وزارت اطلا‌عات در زمینه کشف شبکه‌های دخیل در افزایش رو به رشد قیمت مسکن، بدین معنی که پس از گذشت تنها چند ماه، دیگر از آن همه سخنان <ویژه> نه در عرصه مدیریتی و نه در عرصه رسانه‌ای نشانی به جا نمانده است. از این روی، وقتی خبرنگار از رئیس دولت در مورد مسکن که در شعارهای انتخاباتی آقای رئیس‌جمهور به عنوان دغدغه اصلی ایشان مطرح شده بود، سوال می‌کند، پاسخی دیگر با لحنی متفاوت‌تر در رسانه‌ها منتشر می‌شود: <بحث مسکن در برنامه من بود که یک کم عقب افتاد، باید از همان سال اول برنامه مشخصی را به صورت وسیع‌تر شروع می‌کردیم.( > ۹ شهریور ۱۳۸۶. واحد مرکزی خبر) وقتی هم تریبون دیگری در اختیار وزیر مسکن قرار می‌گیرد، پاسخ او نیز با لحن گذشته تفاوت فاحش دارد:

<پرداخت وام مسکن ۱۰ میلیونی در بازار مسکن، تورم و التهاب ایجاد می‌کند و زمانی که طرحی بازار مسکن را دچار شوک قیمتی می‌کند باید در اجرای آن تجدیدنظر شود.> (۲۵ شهریور ۱۳۸۶. خبرگزاری فارس)

با این جهش و چرخش فاحش کلا‌می و بیانی تنها یک نکته بیش از ابعاد دیگر ماجرا به چشم می‌آید و آن اینکه چرا در ابتدا که تمام منتقدان و صاحبنظران در حوزه اقتصادی، برخی گام‌های کارشناسی‌نشده دولت را به ساکنان کابینه گوشزد می‌کردند در همان آن واحد، شلیک واژ‌گان بدیع، پاسخ‌شان می‌شود و از هر کنج و کنار دفاتر مشورتی و مدیریتی دولت، خروار خروار اتهام نصیب‌شان می‌شود که به تخریب دولت کمر همت بسته‌اند و جوسازی می‌کنند و یک کلا‌غ و چهل کلا‌غ است و شبکه و مافیا و چه و چه و در نهایت پس از گذشت تنها چند ماه، یک اقرار دیرهنگام (عقب افتادن دولت در برنامه مسکن) و یک ‌باز‌پس‌گیری دیرهنگام‌تر (توقف پرداخت وام مسکن)، می‌شود فرجام کار؟ در یک برهه اعلا‌م می‌شود که حتی بانک‌ها به خصوص بانک‌های خصوصی در افزایش قیمت مسکن نقش کلیدی داشته‌اند و در واقع شوک قیمتی کاذب در بازار مسکن نیز توسط برخی‌ها که قصد ضربه زدن به دولت را داشته‌اند، ایجاد شده است (احمدی‌نژاد. ۲۶/۳/ ۸۶.خبرگزاری فارس) اما در برهه‌ای دیگر و تنها با گذشت سه ماه، اعلا‌م می‌شود که تصمیم خود دولت برای پرداخت وام مسکن، شوک قیمتی و التهاب در بازار مسکن ایجاد می‌کند و دولت نیز اعلا‌م می‌کند: زمانی که تصمیمی منجر به ایجاد التهاب و تورم می‌شود دولت باید در اجرای آن تجدید نظر کند. (۲۵/۶/۸۶ خبرگزاری فارس.) شگفتا که دیگر صحبت از مافیایی که این شوک کاذب قیمتی را ایجاد کرده در میان نیست.

حال آیا در روزهایی که هنوز وعده اختصاص وام‌های چند میلیونی مسکن، در دل مردم امید‌های کاذب ایجاد نکرده بود، هیچ راه دیگری جز مقاومت نمادین و نمایشی اعضای کابینه در برابر منتقدانی که این طرح‌های پوپولیستی و تبلیغاتی را منتهی به ایجاد تورم می‌دانستند، وجود نداشت؟ امروز چه؟ آیا امروز که این تصمیم نیز همانند تصمیمات دیگری چون تغییر ساعت کاری بانک‌ها، افزایش حقوق کارگران، دستور ورود زنان به استادیوم‌ها، برکناری مدیران بیمه، بازگرداندن مدیرعامل برکنار‌شده بانک پارسیان به حلقه تصمیم‌گیری و چندین و چندین تصمیم‌های باز‌پس‌گرفته‌شده دیگر، گامی به عقب گذارده است، همچنان باید بر تصمیمات غیرکارشناسی دیگر نظیر کاهش ساعات کاری ادارات و مدارس پای فشرد و دوباره پس از گذشت چند ماه، شاهد چرخش دیگر و تجدید نظر ناگهانی دولت بود تا به سیاق آنکه تنها سه یا چهار ساعت خواب در شبانه روز را برای رئیس کابینه تجویز می‌کند، پایبند باشد و مردم را به تعطیلی شبانه‌روزی فرا نخواند؟

دیدیم که نقش <شلنگ> و <شوک> و <کلا‌غ> در ماجرای بحران رو به رشد قیمت مسکن فرجامش به کجا ختم شد، پس دیر نیست هنوز؛ رخت نو بر واژگان پوشاندن و الفاظ مدارا در قاموس تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان گنجاندن تا مبادا فردا هرچقدر هم که فریاد زنید <کسانی شلنگ هشت اینچ به بیت‌المال بسته‌اند>، دیگر کسی دلش نه برای بیت‌المال بسوزد و نه هیچ هشداری نسبت به شبکه و مافیا را جدی بگیرد. بلکه چند ماهی، کوتاه به انتظار نشستن را بسنده پندارند تا مشخص شود چه کسانی از برنامه <عقب> ماندند و چه کسانی <شوک قیمتی> را سبب‌ساز شدند. ‌

مسیح علی‌نژاد