دو سال بی بال و پر

دو سال از درگذشت قیصر امین پور شاعر بزرگ و مطرح انقلاب می گذرد شاعری که همواره مستقل بود و ماند شاعری که تنها پنج دهه زیست و نیمی از آن را شاعری کرد

دو سال از درگذشت قیصر امین‌پور شاعر بزرگ و مطرح انقلاب می‌گذرد. شاعری که همواره مستقل بود و ماند؛ شاعری که تنها پنج دهه زیست و نیمی از آن را شاعری کرد.

مرا / به جشن تولد / فراخوانده بودند / چرا / سر از مجلس ختم / درآورده‌ام؟

جمعه ۸/۸/۸۸ دومین سال درگذشت زنده یاد قیصر امین پور شاعر معاصر است که به تاریخ مبارک ۸/۸/۸۸ همزمان شده به این مناسبت سالگرد مرگش پاس داشته شد؛ تا یاد شاعر «دستور زبان عشق» و «آینه‌های ناگهان» و «بی‌بال پریدن» گرامی داشته شود. به راستی امین‌پور از بزرگان شعر چند دهه اخیر ما بود. شاعری که از هر طیف و طبقه اشعارش را می‌خواندند و می‌ستودند. چنانکه هم‌مسلکان انقلابی‌اش او را به استادی می‌شناختند و دیگران نیز او را شاعری مهم می‌دانستند و او خود نیز اما هیچگاه خود را نه به این طرف و نه آن طرف وصل و پرتاب نکرد و این بود راز ماندگاری قیصر.

● همیشه آفتابگردان

با اینکه هنوز از مرگ او زمانی طولانی نگذشته و شاید تعجبی نداشته باشد که هنوز هم کتاب‌های قیصر از پرفروش‌ها باشد؛ اما همین که ناشر کتاب‌های متأخر او ارقام فروش کتاب‌ها را به زبان می‌آورد نشان از محبوبیت شاعر دارد. پس از دو سال آثار این شاعر، هنوز هم به فروش‌های بالای خود ادامه می‌دهند. به طوری که کتاب «آینه‌های ناگهان» چاپ نشر افق با ۱۵ بار تجدید چاپ پرفروش‌ترین کتاب قیصر امین‌پور است که به گفته ناشرش تا کنون ۲۷ هزار نسخه از آن وارد بازار کتاب شده است. گزینه‌های اشعار امین‌پور توسط انتشارات مروارید ۱۵ بار تجدید چاپ شده است. کتاب «گل‌ها همه آفتابگردانند» (انتشارات مروارید) با ۱۱ بار تجدید چاپ، «بی‌بال پریدن» (نشر افق) با ۹ بار تجدید چاپ و «دستور زبان عشق: از شعرهای ۸۵ - ۸۰» (انتشارات مروارید) با ۸ بار تجدید چاپ در سکوهای سوم تا پنجم کتاب‌های پرمخاطب امین‌پور ایستاده‌اند.

منوچهر حسن‌زاده، مدیرمسئول انتشارات مروارید، ناشر برخی از کتاب‌های قیصر امین‌پور معتقد است از کارهای او استقبال بسیار خوبی شده و کتاب‌هایش از پرفروش‌ترین آثار کشور است.

مدیر انتشارات مروارید در گفت‌وگو با خبر می‌گوید: مجموعه کامل اشعار قیصر امین‌پور در تاریخ دهم شهریور ۱۳۸۸ در شمارگان ۳ هزار نسخه به چاپ دوم رسیده است. همچنین مجموعه «گل‌ها همه آفتابگردانند» در تاریخ ۲۵ اردیبهشت ۸۸ به چاپ یازدهم رسید که این چاپ در شمارگان ۵ هزار نسخه منتشر شده است. گزینه اشعار قیصر امین‌پور در قطع جیبی نیز برای پانزدهمین بار در ۳ هزار نسخه و در روز ۳۰ اردیبهشت ۸۸ چاپ شد. ضمن اینکه مجموعه «دستور زبان عشق» که آخرین مجموعه شعر منتشره قبل از مرگ قیصر بود و در سال ۱۳۸۶ برای نخستین بار منتشر شد، اکنون به چاپ هشتم رسیده است. چاپ هشتم این مجموعه در ۸ هزار نسخه و در تاریخ دهم اسفند ۱۳۸۷ انتشار یافت.

حسن‌زاده همچنین در گفت‌وگو با خبر از چاپ یادداشت‌های شخصی قیصر امین‌پور در قالب کتابی خبر می‌دهد. این کتاب با عنوان «گفت‌وگوهای بی‌گفت‌وگو» دربردارنده یادداشت‌ها و نوشته‌های شخصی این شاعر و استاد فقید دانشگاه است. کتاب یادشده با گردآوری زیبا اشراقی - همسر شاعر - و از سوی انتشارات مروارید منتشر خواهد شد. همچنین یادنامه قیصر امین‌پور از سوی نشر یادشده در حال انتشار است.

● شاعر پنجاه ساله

قیصر امین‌پور در دوم اردیبهشت ماه سال ۱۳۳۸ در شهرستان گتوند متولد شد و تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در شهرستان‌های گتوند و دزفول به پایان برد. وی در آغاز عاشق نقاشی بود، اما سرانجام به سراغ شعر رفت و شعر او را به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران کشاند.

امین‌پور در سال‌ ۱۳۵۷ دیپلم‌ تجربی‌ گرفت‌ و سپس‌ تحصیلات‌ دانشگاهی‌ خود را در رشته‌ دامپزشکی‌ در دانشگاه‌ تهران‌ آغاز کرد. وی‌ در سال‌ ۱۳۵۸ با انصراف‌ از رشته‌ دامپزشکی، به‌ جمع‌ دانشجویان‌ علوم‌ اجتماعی‌ پیوست. قیصر امین‌پور مجدداً در سال‌ ۱۳۶۳ تغییررشته‌ داد و تحصیلات‌ خود را در رشته‌ زبان‌ و ادبیات‌ فارسی‌ دانشگاه‌ تهران‌ دنبال‌ کرد و در سال‌ ۱۳۶۶ به‌ دریافت‌ مدرک‌ کارشناسی‌ نائل‌ آمد.

وی‌ در همان‌ سال‌ به‌ ادامه‌ تحصیل‌ پرداخت‌ و در سال‌ ۱۳۶۹ مدرک‌ کارشناسی‌ ارشد زبان‌ و ادبیات‌ فارسی‌ را کسب‌ کرد و در ادامه‌ این‌ راه‌ در بهمن‌ ماه‌ سال‌ ۱۳۷۶ با دریافت‌ مدرک‌ دکترای‌ زبان و ادبیات‌ فارسی‌ از دانشگاه‌ تهران‌ فارغ‌التحصیل‌ شد. امین‌پور در سال ۱۳۷۶ با دفاع از رساله خود با عنوان «سنت و نوآوری در شعر معاصر» که با راهنمایی محمدرضا شفیعی‌کدکنی به سرانجام رسیده بود، موفق به اخذ مدرک دکترای ادبیات فارسی از دانشگاه تهران شد و بعدها این پایان‌نامه در شمارگان بالایی به چاپ رسید. وی درباره این اثر می‌گوید: «پیشنهاد بررسی درباره این موضوع از طرف استاد ارجمند دکتر شفیعی‌کدکنی بود و من از میان موضوعات مختلف، این موضوع را به ضرورت بحث سنت و نوآوری، برای پایان‌نامه دکترا برگزیدم.»

«دستور زبان عشق» آخرین دفتر شعر او بود که تابستان امسال منتشر شد و مورد استقبال بسیاری از متقدان قرار گرفته بود. در کوچه آفتاب، تنفس صبح، توفان در پرانتز، منظومه ظهر دهم، مثل چشمه مثل رود، بی‌بال پریدن، به قول پرستو، گزینه اشعار، گل‌ها همه آفتابگردانند، سنت و نوآوری در شعر معاصر و شعر و کودکی، از عناوین دیگر کتاب‌های این شاعر و استاد دانشگاه تهران است. دکتر قیصر امین‌پور از زمرهِ‌ شاعرانی‌ بود‌ که‌ از همان‌ آغاز فعالیت‌های‌ حوزه‌ هنری‌ به‌ جمع‌ گروه‌ شعر آنجا پیوست‌ و همگام‌ با سایر شاعران‌ فعال‌ حوزه‌ هنری‌ در بسیاری‌ از شب‌های‌ شعر برگزار شده‌ در جبهه‌های‌ دفاع‌ مقدس‌ شرکت‌ کرد و در مناطق‌ مختلف‌ عملیاتی‌ به‌ شعرخوانی‌ پرداخت.وی‌ سپس‌ به‌ جمع‌ نویسندگان‌ و شورای‌ سردبیری‌ مجله‌ سروش‌ نوجوان‌ پیوست‌.

همچنین دکتر امین‌پور به‌ تدریس‌ زبان‌ و ادبیات‌ فارسی‌ در دانشگاه‌ اشتغال‌ داشت. وی‌ در آخرین‌ روزهای‌ سال‌ ۱۳۷۷ دچار سانحه‌ تصادف‌ در جاده‌ کناره‌ شمال‌ گردید و به‌ شدت‌ مجروح‌ شد. شدت‌ جراحات‌ وارده‌ به‌ دکتر امین‌پور به‌ حدی‌ بود که‌ وی‌ به‌ دفعات‌ تحت‌ عمل‌های‌ مختلف‌ جراحی‌ قرار گرفته‌ و برای‌ ادامه‌ معالجات‌ برای‌ مدتی کوتاه‌ به‌ کشور انگلستان‌ اعزام‌ شد. وی‌ در سال‌ ۱۳۸۱ تحت‌ عمل‌ پیوند کلیه‌ قرار گرفت‌ و بهبودی‌ نسبی‌ یافت.

دکتر قیصر امین‌پور در سال‌ ۱۳۶۷ از مؤ‌سسه‌ گسترش‌ هنر، جایزه‌ ویژه‌ نیما یوشیج‌ را دریافت‌ کرد. همچنین در سال‌ ۱۳۷۸ از سوی‌ وزارت‌ فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی‌ به‌ عنوان‌ یکی‌ از شاعران‌ برتر دفاع‌ مقدس‌ در دهه‌های‌ ۶۰ و ۷۰ برگزیده‌ شد. وی‌ عضو شورای‌ شعر و ادبیات‌ حوزه‌ بود و در تشکیل‌ جلسات‌ شعرخوانی‌ و نقد و بررسی‌ شعر و تشویق‌ و ترغیب‌ شاعران‌ جوان‌ انقلاب‌ نقش‌ مؤ‌ثر و ارزنده‌ای‌ داشت. فعالیت‌های‌ امین‌پور در حوزه‌ اندیشه‌ و هنر تا اواخر سال‌ ۱۳۶۶ ادامه‌ یافت.

● مراسم سال دوم

تا امروز برای دومین سالگرد درگذشت امین‌پور تنها یک مراسم بزرگداشت برگزار شده، این مراسم هم در روستای گتوند محل تولد و دفن قیصر بوده است. البته این مراسم هم با عنوان سومین همایش «کوچه‌های آفتاب» تدارک دیده شد و بزرگداشت قیصر برنامه حاشیه‌ای این همایش بود.

مراسم مهمتر اما فردا برگزار می‌شود در دانشگاه تهران؛ جایی که قیصر سالها در آن تدریس کرد. مراسم یادبود این شاعر و استاد فقید دانشگاه ساعت ۱۶ فردا یک‌شنبه (۱۰ آبان‌ماه) در تالار فردوسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار خواهد شد. در این مراسم که با حضور شاعران انقلاب اسلامی و دفاع مقدس همراه خواهد بود، مهمانانی چون علی‌ معلم‌دامغانی، پرویز بیگی‌‌حبیب‌آبادی، عبدالجبار کاکایی، علیرضا قزوه و سیدضیاءالدین شفیعی شعر‌خوانی خواهند داشت.

● غزل قیصر امین‌پور درباره حضرت رضا (ع)

چشمه‌های خروشان تو را می‌شناسند

موج‌های پریشان تو را می‌شناسند

پرسش تشنگی را تو آبی، جوابی

ریگ‌های بیابان تو را می‌شناسند

نام تو رخصت رویش است و طراوت

زین سبب برگ و باران تو را می‌شناسند

از نشابور بر موجی از «لا» گذشتی

ای که امواج توفان تو را می‌شناسند

اینک‌ای خوب، فصل غریبی سر آمد

چون تمام غریبان تو را می‌شناسند

کاش من هم عبور تو را دیده بودم

کوچه‌های خراسان، تو را می‌شناسند

حسین ذوقی