عارفان و شریعت اسلام

یکی از مهم‌ترین مسائل درباره عرفان و تصوف، رابطه عرفا با شریعت است.از دیرباز در شمار خرده‌هایی که به اهل تصوف و عرفان گرفته‌اند بی‌اعتنایی آنها به احکام و مناسک شرعی است.
شکی …

یکی از مهم‌ترین مسائل درباره عرفان و تصوف، رابطه عرفا با شریعت است.از دیرباز در شمار خرده‌هایی که به اهل تصوف و عرفان گرفته‌اند بی‌اعتنایی آنها به احکام و مناسک شرعی است.

شکی نیست که کسانی در زی تصوف یا در کسوت نظریه‌پردازی عرفانی، در عمل یا در نظر، به شریعت نگاه مثبتی نداشته‌اند و چه بسا کسانی که در توجیه اباحی‌گری خود در پس تصوف و عرفان پناه گرفته‌اند.

کتاب «عارفان مسلمان و شریعت اسلام» پژوهشی است که به اهتمام آقای علی نوری در ۴۰۴ صفحه و ۱۰ فصل گردآوری شده و توسط انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.

نویسنده در این اثر به بررسی دیدگاه بزرگان و مشایخ و کسانی می پردازد که زندگی عرفانی، منش و روش و تفکر آنها تاثیر برجسته‌ای در شکل‌دهی فرهنگ تصوف داشته است، هر چند ممکن است آنان نیز دارای مراتب مختلفی باشند.

به نظر نگارنده در بررسی دیدگاه صوفیان و عارفان مسلمان باید به این نکته توجه کرد که تصوف و عرفان مفهومی کلی و عام بوده و مصادیق گوناگونی را شامل می‌شود. بنابراین در تعریف عرفان و رد و قبول آن نباید از خصوصیات مصادیق آن غافل بود.

صاحب این اثر با اعتراف به انحصار عصمت علمی و عملی به پیامبران و اولیای خدا در پایبندی به رعایت انصاف و عدالت، توجه به اصول فکری مشترک و مورد قبول بزرگان و... تمام تلاش خود را به کار برده است.

محور اصلی در این کتاب، توصیف دیدگاه و میزان پایبندی صوفیان به تکالیف شرعی فقهی و اعمال جوارحی و نگاه ویژه آنان به آموزه‌های فقهی و ظاهری شریعت بویژه عبادات شرعی است. در این اثر نویسنده سعی کرده است تا هر یک از فصول به طور مستقل برای خواننده قابل مطالعه باشد. تلاش نویسنده بر این بوده تا این نکته را اثبات کند که مشایخ برجسته عرفان و تصوف و پیروان واقعی آنها با همه اختلافاتشان در مذاهب فقهی و مکاتب کلامی و شیوه‌های سلوکی نه‌تنها در ضرورت توجه به شریعت تاکید داشته‌اند بلکه در عمل به آن نیز گاهی پیش قدم بوده‌اند.

برای بررسی دیدگاه و عملکرد عارفان مسلمان نسبت به شریعت نویسنده ابتدا به چیستی عرفان و تصوف پرداخته و پاسخی به این مسأله داده که عرفا و صوفیان چه کسانی هستند. در نهایت زمینه‌های تاریخی و فکری عرفان و تصوف، زمینه‌ها و عوامل رد و انکار آن، جایگاه شریعت از منظر مشایخ عرفان و تصوف، جایگاه و رابطه شریعت، طریقت و حقیقت، سقوط تکالیف شرعی عرفا، زبان‌شناسی عرفان و بررسی مواردی از اختلاف و رویارویی صوفیان با اهل شریعت، عرفان مثبت و منفی و مهم‌ترین دستورالعمل‌های سلوکی شریعت محور در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.