کودک و فیسبوک

شبکه های اجتماعی که بعضی از آنها بیش از یک میلیارد نفر عضو دارند همان قدر در زندگی تک تک ما تاثیرگذار و غیر قابل انکارند که اینترنت و تلویزیون هستند

شبکه‌های اجتماعی که بعضی از آنها بیش از یک میلیارد نفر عضو دارند همان‌قدر در زندگی تک‌تک ما تاثیرگذار و غیر قابل انکارند که اینترنت و تلویزیون هستند. هر چند که مدت زمان زیادی از شکل‌گیری این شبکه‌های ارتباطی در جهان و متعاقب آن، حضور و نفوذش در جامعه ما نمی‌گذرد، اما تاثیر بسزایش غیرقابل چشم‌پوشی است. جذابیت این ابزار قدرتمند توانسته قشر نوجوان و جوان کنجکاو و مشتاق این مرز و بوم را به‌خود جلب کند، آنچنان که با همه محدودیت‌ها و منع‌ها نمی‌توان به تاثیرگذاری و جاذبه‌اش بین این قشر و اشتیاق‌شان به عضویت در آنها با دیده نفی و تردید نگاه کرد.

● ممکن است وابستگی بیاورد

همان‌قدر که وابستگی به بازی‌های کامپیوتری و تمایل به جست‌وجو در وب‌سایت‌های متفاوت می‌تواند هر کس را از بزرگ و کوچک چنان درگیر خود کند که جایگزین قابل اعتماد و فرح‌بخشی چون آن پیدا نکند، همین میل و تعلق به آن در صورت مدیریت نشدن و غرق شدن در آن می‌تواند باعث ایجاد عوارض بی‌شماری باشد. شبکه‌های اجتماعی به خصوص آن گروه از شبکه‌هایی که تداخل بارزی با فرهنگ و اندیشه و اخلاق و منش اجتماعی دارند، نه تنها اعتیاد و وابستگی بیمارگونه و آسیب‌زا ایجاد می‌کنند بلکه می‌توانند چارچوب روابط بین فردی و تکریم و احترام بین اعضای خانواده را متزلزل کرده یا حتی منجر به فروپاشی بسیاری از الگوهای حمایتی و روابط تعریف شده و هنجار شده و قانونی باشند.

● از وابستگی جلوگیری کنید

نکته مهم این است که حتی اگر در کشور ما اجازه ورود و برخورداری از همه شبکه‌های ارتباطی اجتماعی مجازی ممکن و قانونی باشد، نباید فراموش کرد که وابستگی زیاد نوجوان و جوان به اینگونه شبکه‌ها و وابستگی زیاد آنان به اینگونه ارتباطات مجازی و غیرحضوری و ملموس به هر علت و بهانه‌ای که باشد، می‌تواند چالش‌های عظیمی در روابط متعارف و اساسی اعضای خانواده ایجاد کند. در خانواده‌ای که نوجوانان به قدر کافی از حمایت‌های بین فردی تک تک اعضای خانواده برخوردار باشند (پدر، مادر، خواهر، برادر و...) میل به حضور مداوم و طولانی مدت در اینگونه شبکه‌ها یا غرق شدن به مدت طولانی در بازی‌های آنلاین و کامپیوتری و جست‌وجو در وب سایت‌ها، کمتر اتفاق می‌افتد.

● نگذارید آنها جای شما را بگیرند

فراموش نکنید که غرق شدن در دنیای مجازی یعنی دریافت تشویق و توجه و حمایت از سوی منبعی خارج از خانواده و پذیرش نگاه فرهنگی و اجتماعی آنها و تن دادن به آنچه مستقیم و غیرمستقیم از آنها می‌آموزند. پس اگر مشوق‌های داخلی یعنی حمایت و توجه و عشق دیگر اعضای خانواده به همدیگر تحت‌الشعاع مشکلات قرار گیرد یا پدر و مادر گوشی برای شنیدن نیازها و دردها و خواسته‌های فرزند خود نداشته باشند یا نوجوان و جوان احساس کند پدر و مادر و دیگر اعضای نزدیک خانواده‌اش او را نمی‌فهمند بزرگ‌ترین و موثرترین جایگزین را برای خود پیدا می‌کند و آن گروه‌های معتبر و نامعتبر، جمع تازه دوستان کشف شده (هنجار و نابهنجار) و پذیرش نقش الگودهی آنان و قبول تاثیرات آنان بر خود است. پس حریم و اصول بین‌فردی خانواده را حفظ کنید.

● خطرات شبکه‌های اجتماعی

شبکه‌های اجتماعی می‌تواند باعث غرق شدن نوجوان و کودک در رؤیاها و آرزوهای گاه غیر ممکن شود. ضمن آنکه به راحتی می‌تواند اعتیاد و وابستگی شدید و بیمارگونه به روابط مجازی ایجاد کند.

این شبکه‌ها آنچنان قدرت دارند که امکان نمایش خود و ویژگی‌ها و قابلیت‌های خود به صورتی خیالی را به نوجوان می‌دهند. جدا شدن از استانداردهای روابط بین فردی و عدم نیاز به پذیرش الگوهای درست ارتباطی و اجتماعی یکی از معضلات این گونه ارتباط‌هاست. وقتی ارتباطات شکل مجازی به خود بگیرد نوجوان و کودک از حمایت‌های بین فردی اعضای خانواده دور شده و محتاج حمایت‌های کاذب ارتباطی درون شبکه‌ای می‌شود. در مورد نوجوانان به صورت مستقیم و غیرمستقیم عضویت در گروه‌های بزهکار یا فاقد اصول اخلاقی در این‌گونه شبکه‌ها به وفور دیده می‌شود.حتی شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد شبکه‌های اجتماعی می‌تواند موجب بروز بلوغ زودرس و عوارض ناشی از آن شود.

● منافع ارتباط‌های مجازی

یکی از منافع اینگونه شبکه‌های اجتماعی امکان دوستیابی آسان‌تر است. تعامل و ارتباطات سازمان یافته در گروه‌های هدف و احساس امنیت بیشتر با رشد ارتباطات بین فردی در این شبکه‌ها امکان‌پذیر است. تشویق مستقیم و غیرمستقیم اینگونه ارتباطات بر روند فکری، رفتاری و عملکردی افراد و حق انتخاب بیشتر در گزینش گروه‌های نزدیک به سلایق شخصی نوجوانان را به سمت این شبکه‌ها سوق می‌دهد. برخورداری از امکانات شبکه‌های مجازی برای ارتقای کمی و کیفی مهارت‌ها و اطلاع‌رسانی از روند رشد دیگر رقبا در امر آموزشی، تحصیلی برای بسیاری از نوجوانان حائز اهمیت‌است.

● جایی برای یادگرفتن

شبکه‌های اجتماعی برای گفت‌وگو با کارشناسان در رشته‌های خاص به منظور کسب اطلاعات وسیله مناسبی هستند. حتی می‌توان بازی‌های آموزشی را با افراد دیگر در سراسر دنیا به کمک شبکه‌های اجتماعی انجام داد. اگر خوب نگاه کنید این شبکه‌ها می‌تواند برای یادگیری در مورد فرهنگ‌ها، اماکن و زبان‌ها مفید باشدضمن آنکه کمک می‌کند نوجوان در جریان اخبار روز دنیا قرار بگیرد بنابراین با نظارت بر شبکه‌های اجتماعی می‌توان از منافع آنها نیز بهره‌مند شد چنان که همین شبکه‌ها می‌تواند به ارتقای سطح یادگیری و آموزش کودکان به نحو احسن کمک کند و شکل ارتباطات آنها را جهانی کند.

● حتما این نکته‌ها را رعایت کنید

- همیشه با چشم شک و تردید به درستی و صحت روابط خود ( والدین) با نوجوان نگاه کنید.

- مطمئن باشید هرگاه سهم شما از فرزندتان یا سهم فرزندتان از شما کمرنگ شد به معنی حضور جایگزینی در این میان است ( نباید فرآیند رشد و میل به عضویت در گروه همسن و جمع دوستان مدرسه‌ای و عوارض و علائم بلوغ اجتماعی را از یاد برد یا آن را با تعلقات به دنیای مجازی اشتباه گرفت).

- اگر نوجوان شما تمایل به داشتن اینترنت و استفاده از سایت‌های آن را دارد، سعی کنید با توافق دستگاه کامپیوتر را در سالن خانه قرار دهید (به بهانه استفاده همه اعضای خانواده) تا به صورت غیر مستقیم بتوانید عملکرد آنان را مدیریت کنید و از مودم‌های کابلی یا غیر وایرلس استفاده کنید که نوجوان شما نتواند با استفاده از گوشی همراهش وارد اینترنت شود.

- هر چند ماه یک‌بار شکل، نوع و میزان روابط خود (والدین) با نوجوان و البته عملکرد و میل و تعلقات او را به خود و خانواده و دوستان جدید و قدیمش مورد ارزیابی قرار دهید و هرگاه با چالش‌هایی روبه‌رو شدید، آن را با مشاوران در میان بگذارید.

- استفاده از امکانات متعارف و تاثیرگذار و سازنده همچون اینترنت که جایگاه قدرتمند و البته کارای خود را در جهان باز کرده و فقدانش باعث مشکلات بسیاری می‌شود، حق همه ماست اما مدیریت استفاده از اینگونه ابزارهای پرچالش، وظیفه والدین و سیستم آموزشی است و حتی ابزاری است برای تشویق یا محرومیت نوجوانان و جوانان به سوی مسیری شفاف، تاثیرگذار و حتی راهنما و پویا.