گلبول های قرمز کجا می روید

آنچه که بایددرباره آنمی کم خونی بدانیم

کم‌خونی یا آنمی، یکی از بیماری‌های شایع است که گاهی با یک قرص ساده درمان می‌شود و گاهی هم داستان درمانش جدی‌تر از قرص‌های ساده است. در این راهنما تمام اطلاعاتی که باید درباره این بیماری داشته باشید می‌خوانید...

▪ نشانه‌های کم‌خونی: اگر مدام خسته هستید، حتی وقت‌هایی که به اندازه کافی خوابیده‌اید یا برای انجام فعالیت‌های روزانه انرژی ندارید، ‌احتمالا به کم‌خونی مبتلا هستید. این بیماری می‌تواند یک عامل اصلی برای مشکلات حافظه‌ای و ملال‌های روزانه باشد. نشانه‌های آن گاهی بسیار ناچیز و ضعیف هستند اما می‌توانند کمی شدید یا حتی کشنده باشند. مهم‌ترین نشانه‌های کم‌خونی عبارتند از: احساس ضعف و گیجی، سردرد، احساس کرختی و سردی در دست‌ها و پاها و دمای پایین بدن.

▪ نشانه‌های قلبی: افراد دچار کم‌خونی اکسیژن کمتری در بدن خود دارند و این به این معناست که قلب?شان باید بیشتر کار کند تا اکسیژن کافی به ارگان‌های داخلی برساند. نشانه‌های قلبی – عروقی این بیماری شامل آریتمی (ضربان نامنظم)، تنگی‌نفس و درد قفسه سینه می‌شود.

▪ کم‌خونی در کودکان: یکی از هر ۷ کودک زیر ۲ سال به کم‌خونی مبتلاست و دلیل اصلی آن این است که در رژیم غذایی آنها آهن وجود ندارد. افرادی که به دلیل کمبود آهن دچار آنمی هستند عادت دارند چیزهای عجیبی مانند خاک، گل، ‌یخ و... بخورند. متخصصان کودک، نوزادان را در ۱۲ ماهگی برای تشخیص کم‌خونی آزمایش می‌کنند. اگر موارد شدید آن درمان نشوند به آسیب‌های مغزی منتهی خواهدشد.

▪ عوامل بروز کم‌خونی: بیشترین خطر ابتلا به این بیماری، در زنان و افرادی که بیماری‌های خونی دارند، وجود دارد. وقتی زنان در عادات ماهانه شدید میزان زیادی خون از دست می‌دهند، احتمال ابتلا به کم‌خونی در آنها افزایش می‌یابد. بارداری در زنان می‌تواند باعث تغییر در حجم خون آنها شود و در نهایت به کم‌خونی مبتلایشان کند. بیماری‌های خونی مانند بیماری‌های کلیه می‌تواند روی توانایی بدن برای تولید گلبول‌های قرمز تاثیر بگذارد. رژیم غذایی‌ای هم که در آن آهن و ویتامین B۱۲ کافی وجود ندارد هم می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. برخی از مدل‌های کم‌خونی ارثی هستند.

▪ کم‌خونی در نوجوانان: یک دلیل اصلی نوجوان?تان همیشه احساس خستگی می‌کند، می‌تواند کم‌خونی باشد. نوجوانان به دلیل رشد سریع شان در خطر کمبود آهن در برنامه غذایی‌شان هستند. دختران جوان هم به دلیل شروع عادات ماهانه بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

▪ کمبود آهن و کم‌خونی : رژیم غذایی‌ای که آهن در آن کم باشد می‌تواند به کم‌خونی منتهی شود. آهن موجود در گیاهان به‌خوبی آهنی که در گوشت قرمز وجود دارد جذب نمی‌شود. بیماری‌های گوارشی و حتی برخی جراحی‌ها گاهی باعث می‌شود بدن آهن مورد نیاز خود را کاملا دریافت نکند. استفاده از برخی مواد غذایی هم می‌تواند روی میزان دریافت آهن توسط بدن اثر منفی بگذارد. این موادغذایی عبارتند از: لبنیات، مواد سرشار از کلسیم، مکمل‌های کلسیمی آنتی‌اسیدها، قهوه، چای و...

▪ کمبود ویتامین و کم‌خونی: پسران برای ساختن گلبول‌های قرمز هم به آهن و هم به فولات نیاز دارند. رژیمی که میزان آهن و فولات در آن کم باشد می‌تواند به کم‌خونی منجر شود. مشکل گوارشی و اختلال در سیستم ایمنی بدن هم می‌تواند روی جذب ویتامین B۱۲‌تاثیر منفی بگذارد. غذاهایی که از گوشت تهیه می‌شوند و همین طور سرلاک?های غنی‌شده در صبحانه می‌توانند منابع خوبی برای ویتامین B۱۲ باشند. فولات در برگ سبز گیاهان، میوه‌ها و لوبیاهای خشک‌شده به وفور یافت می‌شود و معمولا به نان‌ و سرلاک?های صبحانه هم اضافه می‌شود.

▪ بیماری و کم‌خونی: بیماری‌های خونی و عفونت‌ها می‌توانند باعث شوند بدن گلبول‌های قرمز خونی کمتری تولید کند. اگر میزان قابل توجهی خون از دست بدهید، احتمال دارد به کم‌خونی مربوط به کمبود آهن دچار شوید. برخی داروها و روش‌های درمانی هم می‌توانند باعث بروز کم‌خونی شوند. در این مواقع برای اینکه بدانید باید مکمل‌های آهن مصرف کنید یا نه باید با پزشک مشورت کنید.

▪ کم‌خونی آپلاستیک: آپلاستیک یک نمونه نادر از کم‌خونی است که در آن مغز استخوان سلول‌های خونی کافی برای تامین نیازهای بدن تولید نمی‌کند. این بیماری بسیار نادر است و یکی از هر ۳ میلیون نفر به آن مبتلاست. آپلاستیک به دلیل تشعشعات رادیویی، مواد شیمیایی، ویروس و یک اختلال در سیستم ایمنی که در آن بدن به مغز استخوان حمله می‌کند روی می‌دهد. یکی از ۵ مورد از این بیماری، ارثی است. درموارد حاد، بیماران به مراقبت‌های شدید خونی و حتی پیوند مغز استخوان نیاز دارند.

▪ از دست رفتن خون و کم‌خونی: یکی از عوامل اصلی بروز کم‌خونی، از دست رفتن زیاد سلول‌های قرمز خون است. جراحی‌ها و جراحت‌های شدید می‌توانند باعث بروز کم‌خونی مربوط به کمبود آهن شوند. زنانی که عادات شدید ماهانه دارند باید هر سال برای کنترل این بیماری آزمایش بدهند.

▪ مکانیسم اشتباه سلول‌های خونی و کم‌خونی: بیماری‌های ارثی می‌توانند در تولید سلول‌های خونی قرمز در بدن تاثیر منفی بگذارند. تالاسمی باعث می‌شود بدن سلول‌های قرمز خونی سالم کمتری بسازد. در تعدادی از موارد کم‌خونی، سلول‌های قرمز خونی از بین می‌روند یا خیلی زود از جریان خون بیرون انداخته می‌شوند.

● درمان: مکمل‌ها

در صورتی که کم‌خونی مربوط به کمبود آهن باشد، مکمل‌های حاوی این ماده معدنی تجویز می‌شود. بهتر است این مکمل‌ها با غذا مصرف شود مخصوصا آب پرتقال یا دیگر موادی که سرشار از ویتامین C هستند اما هرگز این مکمل را با کلسیم، قهوه و چای که می‌تواند جلوی جذب را بگیرد ترکیب نکنید و آنها را سرخود مصرف نکنید. به یاد داشته باشید آنها نباید در دسترس کودکان باشند. مصرف بیش‌از اندازه آهن می‌تواند خطرناک باشد. بعضی افراد علاوه بر مصرف مکمل‌های آهن، باید مکمل‌های فولیک اسید یا ویتامین B۱۲ هم مصرف کنند.

آهن و بارداری: حدود نیمی از زنان باردار به کم‌خونی مربوط به کمبود آهن مبتلا هستند. زنان باردار باید در رژیم غذایی خود روزی ۲۷ میلی‌گرم آهن داشته باشند. در اولین مراجعه به پزشک پیش از بارداری و بعد از به دنیا آمدن بچه، آهن مادر باید اندازه‌گیری شود.

● درمان: روش‌ها

اگر کم‌خونی شدید داشته باشد، به تزریق خون نیاز دارید. وقتی بدن نمی‌تواند به خوبی گلبول‌های قرمز تولید کند، کم‌خونی با پیوند حل می‌شود. در این موارد، مغز استخوان و خونی که یک نفر هدیه می‌کند می‌تواند کمبود کار مغز استخوان را جبران کند. در این صورت، بدن گلبول خونی سالم تولید می‌کند.

▪ جلوگیری از کم‌خونی : جلوی برخی کم‌خونی‌ها را می‌توان با رژیم غذایی گرفت. گوشت قرمز، جگر، ماهی، عدس، لوبیا، برگ سبز گیاهان و میوه‌های خشک شده حاوی آهن هستند. علاوه بر این باید غذاهایی که ویتامین B۱۲ و فولیک‌اسید دارند مثل تخم مرغ، لبنیات، اسفناج و موز مصرف شود. بسیاری از نان‌ها، سرلاک?های صبحانه و دیگر غذایی‌های که با ویتامین B۱۲ و اسید فولیک غنی شده‌اند هم می‌توانند موثر باشند. ویتامین C موجود در مرکبات، برخی میوه‌ها و سبزیجات به بدن کمک می‌کند آهن جذب کند.

▪ میزان بیش از اندازه آهن: میزان بیش از اندازه آهن مشکلات جدی‌ای ایجاد می‌کند. این حالت می‌تواند نتیجه تزریق بیش از اندازه خون به بیمار یا یک بیماری ارثی باشد. میزان بیش از اندازه آهن می‌تواند به ارگان‌هایی مانند کبد، قلب و غدد پانکراس آسیب وارد کند. می‌توان میزان زیاد آهن در بدن را با خون دادن و دارو کاهش داد.

▪ زندگی با کم‌خونی: درمان کم‌خونی باعث می‌شود انرژی شما افزایش یابد و در زندگی روزانه شادابی بیشتری داشته باشید. خیلی از افراد می‌توانند با یک رژیم مناسب استفاده از مکمل‌های ویتامین و آهن کم‌خونی خود را کنترل کنند. اگر مشکل خونی دارید، کنترل شرایط می‌تواند کمکتان کند از کم‌خونی جلوگیری کنید.

● تشخیص: آزمایش خون کامل

یک آزمایش خون کامل میزان سلول‌های گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، پلاکت‌ها و هموگلوبین خون و فاکتورهای دیگر مانند سایز متوسط، تغییرپذیری در اندازه، حجم و غلظت هموگلوبین گلبول‌های قرمز را اندازه‌گیری می‌کند. اگر کم‌خونی مربوط به کمبود آهن داشته باشید، گلبول‌های قرمز خون تان احتمالا کوچک‌تر از اندازه طبیعی هستند.

● تشخیص: آزمایش‌های خون دیگر

اگر آزمایش خون کامل نشان بدهد دچار کم‌خونی هستید، باید آزمایش‌های خون دیگری هم بدهید. شکل ظاهری گلبول‌های خونی شما باید در یک آزمایش تشخیص مورد بررسی قرار بگیرد. الکترولیز هموگلوبین، نوع هموگلوبینی که در خون شماست مشخص می‌کند. در یک آزمایش دیگر، کارکرد مغز استخوان شما بررسی می‌شود. بعد آزمایش‌هایی برای شناسایی منابع آهن در بدن?تان انجام می‌شود و سطح آهن موجود در خون هم اندازه‌گیری می‌شود.

تشخیص: آزمایش مغز استخوان

اگر بدن تان خیلی کم یا خیلی زیاد سلول خونی تولید کند یا ساختار آنها غیرطبیعی باشد، باید آزمایش مغز استخوان بدهید. مغز استخوان که ساختاری اسفنجی درون استخوان است، حاوی سلول‌های بنیادی‌ای است که به سلول‌های خونی تبدیل می‌شوند. پزشک با استفاده از سوزن یک تکه از مغز استخوان شما را بیرون می‌آورد. این روند حدود نیم ساعت طول می‌کشد و کمی هم دردناک است.

منبع: Prevention