ناشنوایی حرفه ای

گوش یكی از اعضای مهم بدن است كه ارتباط انسان را با محیط خارج از طریق شنوایی برقرار می كند آسیب این عضو بدن به دلیل عوامل زیان آور مختلف در طول دوران زندگی و به ویژه در محیط های كاری باعث اختلال عملكرد آن می شود و انسان را از چنین موهبت الهی ای محروم می كند

گوش یكی از اعضای مهم بدن است كه ارتباط انسان را با محیط خارج از طریق شنوایی برقرار می‌كند. آسیب این عضو بدن به دلیل عوامل زیان‌آور مختلف در طول دوران زندگی و به ویژه در محیط‌های كاری باعث اختلال عملكرد آن می‌شود و انسان را از چنین موهبت الهی ای محروم می‌كند. گوش از سه بخش گوش خارجی،‌ میانی و داخلی تشكیل شده كه هر بخش به ترتیب وظیفه‌ انتقال صدا، تبدیل صدا برای درك و فهم آن توسط گیرنده‌های مغزی و حتی كمك به حفظ تعادل بدن را به عهده دارند.

مشاغلی هست كه در آن‌ها صدا به عنوان عاملی مضر وجود دارد و می‌تواند به گوش و حس شنوایی انسان آسیب وارد کند، شغل‌هایی مثل نجاری، جوشكاری، آهنگری، تراشكاری، فرزكاری، نساجی، صافكاری و نقاشی و هزاران فعالیت دیگر كه در آن‌ها ابزار و ماشین‌آلات به عنوان منبع تولید صدا به كار برده می‌شوند و ایجاد آلودگی صوتی می‌كنند. افت شنوایی (بدون توجه به سرمنشا تولید آن) به جنبه‌های مختلف زندگی صدمه وارد می‌كند. در اكثر مشاغل و حرفه‌ها، داشتن حس شنوایی سالم جزو اركان اصلی است. در محیط كار، افراد نیاز دارند تا دستورات و علائم آگاهی‌دهنده و هشدارها را به خوبی بشنوند،‌ علاوه بر این در سایر موارد نیز در اجتماع، ارتباط با خانواده، فامیل و دوستان، شنوایی بخش اساسی اززندگی اجتماعی را تشكیل می‌دهد. تمام این موارد، بر لزوم حفظ قدرت شنوایی بیش از پیش تاكید می‌كند.

● آسیب‌های شنوایی ناشی از صدا

مهم‌ترین و شایع‌ترین عارضه شغلی گوش اغلب به دو صورت بروز می‌كند:

۱) نوع حاد

ضربه صوتی ناشی از صدای شدید و ناگهانی و یا تغییرات شدید و سریع فشار هوا در دو طرف پرده گوش می‌تواند سبب پارگی پرده صماخ شود. این حالت معمولاً با درد شدیدی همراه است و تمایل به بهبود خودبه‌خودی ندارد. ابتلا به عفونت و ترشح در این افراد بسیار دیده شده و برای درمان آن، كنترل عفونت احتمالی و در صورت لزوم پیوند پرده توصیه می‌شود.

۲) نوع مزمن

نوع دوم عارضه صوتی، صدمه ناشی از تماس مداوم با صدایی بالاتر از میزان مجاز است كه به تدریج و در تماس مستمر با صدا ایجاد می‌شود. این نوع صدمات ناشی از آسیب موقت یا دائم سلول‌های مژه‌دار حسی است كه در گوش داخلی قرار دارند. همچنین افرادی كه دچار افت شنوایی هستند به طور غیرعادی بلند حرف می‌زنند. چون صدای خودشان را نمی‌شنوند و برای آنان درك صحیح كلمات مشكل می‌شود. شخص با وجود این‌كه اصوات حاصل از كلمات را درك می‌كند، اما قادر به فهم صحیح كلمات و تعقیب مكالمه نیست، مگر این‌كه گوینده كلمات را به آرامی و به طور واضح و مشخص ادا كند. سیر مراحل ایجاد افت شنوایی در افراد، بسته به نوع و میزان صدا، شرایط محیطی، سن و وضعیت سلامت متفاوت است، اما به طور كلی افرادی كه در معرض صداهای با شدت بیش از حد مجاز قرار می‌گیرند. ابتدا دچار افت شنوایی موقت می‌شوند كه در آن شنوایی معمولاً طی ۱۶ ساعت پس از تماس با صدای آسیب‌زا به حالت عادی برمی‌گردد. در صورتی كه از تماس بیشتر فرد با چنین صدایی پیشگیری نشود، به تدریج افت شنوایی فرد پیشرفت می‌كند و منجر به تخریب سلول‌های شنوایی و كری دائم می‌شود.

بروز افت شنوایی ناشی از صدا معمولاً به صورت تدریجی است و در ابتدا فركانس‌های صدای مكالمه‌ای را دربرنمی‌گیرد. در نتیجه شخص از نقصان شنوایی خود بی‌اطلاع است. تشخیص زودرس شروع افت شنوایی و اطلاع از میزان تحمل گوش فرد نسبت به صدا به وسیله آزمایش‌های شنوایی‌سنجی، امكانپذیر است. در مجموع عواملی مثل شدت صدا، طول مدت تماس، سن و حساسیت ویژه گوش فرد عواملی هستند كه در ایجاد و پیشرفت عارضه افت شنوایی دخالت دارند.

● برنامه‌های حفاظت از شنوایی

هدف از برنامه‌های حفاظت از شنوایی در محیط كار، جلوگیری از به‌وجود آمدن و پیشرفت افت شنوایی ناشی از مواجهه با صدا در كارگران است. علاوه بر قوانین و مقررات كه اجرای برنامه‌های حفاظت و ایمنی برای كارفرمایان را الزامی می‌كند، مزایای اجرای این برنامه برای كارفرمایان، به طور مستقیم متوجه حفظ و ارتقای سطح تولید نیز می‌شود و نقش بسزایی در افزایش بازده كار و كاهش حوادث ناشی از كار می‌شود. علاوه بر این، استرس و خستگی ناشی از مواجهه با صدا نیز كاهش می‌یابد.

از برنامه‌های حفاظت در برابر شنوایی كارگران می‌توان به بررسی منظم صدا (اندازه‌گیری نوع و میزان شدت صدا در محیط كار كه توسط دستگاه‌های ارزیابی صدا انجام می‌شود)، اجرای روش‌های كنترلی فنی و مهندسی به منظور كاهش میزان صدا در حدود مجاز، آموزش، استفاده از وسایل حفاظت فردی (ایرپلاك و ایرماف‌‌ها)، ارزشیابی دوره‌ای و منظم میزان شنوایی افراد از طریق شنوایی‌سنجی را برشمرد. به طور كلی برای مقابله با اثرات زیان‌آور صدا در محیط كار، اجرای تمامی برنامه‌های حفاظتی، نقش اساسی و موثر دارد.

حسین مشفق