پاندای من کجایی

در صحبت کردن با کسانی که اضافه وزن دارند باید نکات بسیاری را رعایت کنیم گاهی حتی شوخی هم می تواند دوستان ما را برنجاند چه باید کرد

چاقی و افزایش وزن، پدیده‌ای است که معمولا در جوامع شهری به‌دلیل کاهش فعالیت‌های بدنی، گرایش به غذاهای آماده و اداری شدن کارها به چشم می‌خورد و روز به روز هم در حال افزایش است...

زمانی که در خانواده یا میان دوستان خود با فرد چاقی روبرو باشیم، معمولا در شرایط و موقعیت همدلی و دلسوزی نسبت به او قرار می‌گیریم و از روی همین دلسوزی یا دوست‌داشتن‌ها، موضوع چاق بودن را مدام به آنها گوشزد می‌کنیم. گوشزدی که در برخی از موارد، با شکل و بیان صحیحی هم صورت نمی‌گیرد و فرد را می‌رنجاند؛ چون ما در خلال این دلسوزی‌ها و گوشزدها، این نکته را به فرد چاق می‌فهمانیم که ظاهر نامتعارف او، باعث تفاوتش با بقیه در انجام بسیاری از کارها شده است.

در بسیاری از موارد مشاهده می‌کنیم دوستان یک فرد چاق، هربار که او را می‌بینند مدام می‌گویند تو چقدر چاق شدی یا من کنار تو نمی‌نشینم، چون تو چاقی و زیاد جا می‌گیری یا من با تو هم‌غذا نمی‌شوم، چون تو چاقی و بیشتر غذاها را می‌خوری! شاید گفتن این جمله‌ها از دید شما که دوست فرد چاق هستید، فقط درحد شوخی باشد اما همین شوخی‌های سرسری، می‌توانند به‌تدریج باعث ناراحت شدن افراد چاق و کنار کشیدن تدریجی آنها از جمع‌های دوستانه یا خانوادگی که در آنها احساس حقارت می‌کنند، بشود.

البته تاثیر منفی گروه دوستان بر افراد چاق، معمولا کمتر از تاثیر منفی رفتار و گفتار خانواده این افراد، بر آنها است زیرا تعاملات دوستانه، کمتر از تعاملات خانوادگی است. افراد چاق به‌دلیل اینکه ساختار ذهنی و روانی چاقی را در ذهن خود دارند، پیام اطرافیان خود را حتی اگر به‌صورت شوخی هم باشد، خیلی جدی قلمداد می‌کنند. یعنی، ضعف و مشکل درونی آنها بیشتر با پیام دیگران، نمود پیدا می‌کند.

افراد چاق حساس، زودرنج و دارای شخصیت تلقین‌پذیر، بیشتر از سایر افراد از رفتار و گفتار اطرافیان خود در مورد چاقی‌شان می‌رنجند و اذیت می‌شوند. به‌همین دلیل اعضای خانواده یا دوست یک فرد چاق، حتی اگر بخواهند حرفی از سر دلسوزی هم برای بهبود وضعیت او بزنند، باید شرایط روانی، تیپ شخصیتی و توانایی‌های او را بسنجند و حرف خود را به‌نحوی بیان کنند که به نفع او باشد، نه اینکه موجب رنجش خاطرش بشود یا اینکه باعث شود رفتار عکسی از خود نشان بدهد.

● چگونه درباره چاقی حرف بزنیم؟

این روزها پدیده چاقی میان بچه‌ها هم به‌شدت رو به افزایش است. پدیده‌ای که متاسفانه خود والدین با رفتارهای نادرست خود از دوران کودکی باعث شکل‌گیری آن و وقتی که سن کودکشان کم‌کم بالا رفته، متوجه عوارض و مشکلات ناشی از چاقی و پرخوری در فرزندانشان شده‌اند. به‌طور کلی، رفتار صحیح در قبال افراد چاق می‌تواند در رفع مشکل آنها بسیار کمک‌کننده و رفتار نسنجیده هم می‌تواند بسیار مخرب باشد و نتیجه عکس بدهد. مثلا والدین بچه‌های چاق و دچار اضافه‌وزن، نباید مدام سر میز غذا به آنها بگویند بس است دیگر، چرا این همه غذا می‌خوری، مگر نمی‌بینی چقدر چاق شده‌ای، حتما باید غذاها را از جلوی تو برداریم و.... در این صورت، بچه‌ها یا لج می‌کنند و بیشتر غذا می‌خورند یا با قهر کردن و ترک میز غذا، بعدا سراغ یخچال می‌روند و حسابی از خجالت شکم خود درمی‌آیند یا اقدام به پرخوری از روی لجبازی در مدرسه‌ می‌کنند چون شما نمی‌توانید نظارتی بر آن داشته باشید. بنابراین به خانواده و حتی دوستان افراد چاق توصیه می‌شود در برخورد اول، لحن و کلام خود را تاحد ممکن ملایم و دوستانه بکنند. سپس در جلسات مختلفی بنشینند و خیلی منطقی با او صحبت بکنند و مثلا بگویند: «من واقعا از چاق بودن تو رنج نمی‌برم، بلکه به‌شدت از این مشکل می‌ترسم.

آیا می‌دانی چاقی می‌تواند چه عوارض و بیماری‌های خطرناکی برایت به‌دنبال داشته باشد؟ دوست داری باهم پیش یک متخصص تغذیه برویم و از او هم کمک و مشورت بگیریم؟ اصلا دوست داری از همین فردا با هم به باشگاه برویم و ورزش کنیم؟ دوست داری روزی نیم ساعت یا بیشتر باهم به پارک محله‌مان برویم و پیاده‌روی کنیم یا بدمینتون بازی کنیم؟»

مطمئن باشید تاثیر چنین جمله‌هایی بر افراد چاق، به‌مراتب بیشتر از تاثیر جمله‌های منفی مانند «تو چقدر چاق شدی »یا «کمتر بخور» است. وقتی افراد چاق، دلسوزی شما را به این شکل می‌بینند و حس می‌کنند شما حاضر هستید برای حفظ سلامت، او را همراهی کنید، به‌طور حتم خودشان هم از نظر روانی تشویق و ترغیب به پیگیری روند کاهش وزنشان می‌شوند.

ضمن اینکه شما به عنوان خانواده یک فرد چاق باید خودتان هم کمی رعایت کنید. مثلا برای شام، غذای چرب و سنگین نپزید و از او توقع داشته باشید این غذا را نخورد یا اینکه به‌عنوان یک دوست، رفتن به رستوران‌هایی با غذاهای چرب و پرکالری را به دوست چاقتان پیشنهاد ندهید. به‌هر حال، فرد چاق می‌داند چاق است و نیازی به یادآوری مداوم این موضوع به او نیست. اگر نگران وضعیت‌اش هستید، فقط باید رفتار و گفتاری صحیح و عاقلانه در برابرش داشته باشید تا به رفع مشکلاتش کمک کنید.

دکتر پرویز رزاقی

روان‌شناس

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی