طعم خوب ماه

سنت ها, قدیمی می شوند, رنگ کهنگی می گیرند, اما تا حافظه آدم ها کوک باشد, از یاد نمی روند مثلا از قدیم رسم بوده ماه رمضان که می آمد, جماعت خلافکار به احترامش خلاف را غلاف می کردند و یک ماهی تمرین انسان بودن می کردند

سنت‌ها، قدیمی می‌شوند، رنگ کهنگی می‌گیرند، اما تا حافظه آدم‌ها کوک باشد، از یاد نمی‌روند. مثلا از قدیم رسم بوده ماه رمضان که می‌آمد، جماعت خلافکار به احترامش خلاف را غلاف می‌کردند و یک ماهی تمرین انسان بودن می‌کردند. در پاسداشت این رسم کسی کوتاهی نمی‌کرد، چه داش آکل‌ها، چه کاکا رستم‌ها. اما این ماه و سنت‌هایش برای هرکسی به نوعی تعریف می‌شود. برای آن‌هایی که به‌گواه سجلی‌شان هنوز ایام شباب را می‌گذرانند، رمضان یعنی صدای کشدار خواننده دعای سحر، نبضی که قبل اذان هول‌مان می‌کرد تا لیوان لیوان آب و قاشق قاشق پلو بخوریم و دلمان خوش باشد که همین چند قاشق بیشتر، یک ساعت سرحال‌تر نگه‌مان می‌دارد. بعد یاد روزه‌های کله‌گنجشکی می‌افتیم و چشمک‌های مداوم شیطان از پشت یخچال و شیر آب توی حیاط که برای وسوسه کلی شکلک درمی‌آورد، شیرینی خرمایی که نشانه پیروزی در یک مبارزه بود، افطارهای دورهمی و شب‌های قدر توی مسجد با برو بچه‌های محله. این‌ها همه گره خورده‌اند با رمضان‌های ما و تا هلال ماه خود را نشان می‌دهد، اسلاید به اسلاید جلوی چشم‌مان ظاهر می‌شوند. اما ماه رمضان امسال با سال‌های قبل از آن، تفاوت‌های اندکی دارد. یکی از این تفاوت‌ها روزهای طولانی آن است که باید زبان به روزه بست. ۱۶‌ساعت روزه را نگه داشتن آن هم در این روزهای داغ کار آسانی نیست. خیلی‌ها نگرانند که چطور می‌توان روزه گرفت بی‌آنکه محدودیت‌های جسمی ما را از مواهب معنوی این عبادت دور نگه دارد. چند توصیه شسته، رفته برایتان در آستین نگه داشته‌ایم تا روزه‌های داغ‌تان در این روزهای داغ مقبول افتد.

● نکته‌هایی برای خواب و بیداری

قفل و کلید پلک‌هایتان...

یکی از دشواری‌های این ماه بیدار شدن وقت سحر برای نوش کردن سحری است. اگر خوابتان سنگین است و تا هفت پادشاه را در رویاهای‌تان ملاقات نکنید، عزم بیدار شدن نمی‌کنید؛ این چند فوت و فن حسابی به کارتان می‌آیند:

اولین راه استفاده از روش‌های سنتی نظیر لگد در گرده، خالی کردن یک پارچ آب سرد روی سر فرد مذکور، چند سیلی آبدار بر گوش و لپ‌ها، استفاده از جیغ‌ با ترام رنگ‌های مختلف و... (البته به دلیل خشونت بالای این صحنه‌ها توصیه می‌کنیم افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و کودکان از دیدن‌شان خودداری کنند.)

اگر خوابتان به خواب خرس‌های قطبی تنه می‌زند از چند ساعت استفاده کنید که با تفاوت ۵‌ دقیقه‌ای از هم کوک شده‌اند و دور از دسترس شما جاسازی شده‌اند.

اگر این مورد هم جواب‌گو نبود، از دوستان و همسایه‌هایتان بخواهید تا با تماس تلفنی و ارسال پیامک بیدارتان کنند. البته همسایه دیوار به دیوارتان می‌تواند جای تلفن به دیوار بکوبد و نظر به نازکی حریم خانه‌های امروزی حتما کارش موثر خواهد بود. البته مراقب باشد، تکرار ۳۰‌روزه این کار به تخریب پی ساختمان نینجامد.

اگر می‌دانید که هیچ رقمه بیدار شدن برای شما ممکن نیست، سحری را وقت شام یا در ساعات پایانی شب نوش جان کرده و تا اذان با خیال راحت بخوابید. فقط مراقب باشید، نفحات عبادت‌های سحر را از دست ندهید.

«قل نما أنا بشر مثلکم یوحی لی أنما لهکم له واحد...». این آیه‌ای از سوره کهف است که برای بیدار شدن در موقع خاصی توصیه شده است.

● چی بخوریم؟ چی نخوریم؟

وسوسه‌های شکمی

دغدغه خوردن و نخوردن، نوشیدن و ننوشیدن فلان غذا یا نوشیدنی همواره همراه روزه‌دارها بوده است. اما فیتیله این دغدغه‌های شکمی را همین اول ماه مبارکی بکشید تا از حظ معنوی بی‌بهره نمانید. آنچه از دست ما برمی‌آید ارائه چند توصیه شسته و رفته است:

یادتان باشد که هرکول نیستید! بعضی‌ها حالا از روی تنبلی یا جوگیری، بدون سحری روزه می‌گیرند که این امر موجب می‌شود نیازهای تغذیه‌ای تأمین‌نشده و در نتیجه کمبود بیش از حد انرژی و سوخت ناقص چربی‌ها، ترکیباتی را در بدن ایجاد کند که کمترین تبعاتش ایجاد بوی بد دهان و سر درد و دردهای عضلانی است.

سحرها از هول گرسنگی به سفره سحری حمله نکنید، تجربه نشان داده غذاهای کم‌کالری باعث می‌شوند تا سرحال‌تر و در اصطلاح سبک‌تر باشید.

شما اگر در هنگام بیدار شدن بعد از سحر با احساس تشنگی روبه‌رو شده‌اید به این دلیل است که هنگام سحر آب و میوه به میزان کافی مصرف نکرده‌اید. نوشیدن آب و میوه در هنگام سحر باعث می‌شود که شما در طول روز کمتر احساس تشنگی کنید و یا بتوانید از پس‌ تشنگی برآیید.

اگر شما غذای مناسبی در سحر میل نکرده باشید با توجه به ساعت‌های طولانی روز در ساعت‌های ۱۰ تا ۱۱ دچار گرسنگی و ضعف می‌شوید. برای رفع این مشکل باید غذاهایی را مصرف کنید که به کندی و دیر هضم می‌شوند مثل غذاهای حاوی فیبر زیاد. غذاهای دیرهضم معمولا ۸ ساعت در دستگاه گوارش می‌مانند، در حالی‌که غذاهای زود هضم فقط۳ تا۴ ساعت در معده باقی می‌مانند و فرد خیلی زود احساس گرسنگی خواهد کرد.

سرخ‌کردنی‌ها، پرچرب‌ها و پرشیرینی‌ها هم ممنوع‌اند.

● گرمازدگی و تشنگی را چه کنیم؟

وقتی از آسمان آتش می‌بارد!

اگر آب کل سد کارده و گلستان را هم بخورید، باز هم افاقه نمی‌کند و همه‌شان را گلاب به رویتان باید دفع کنید. پس جای سیلاب راه‌انداختن در سیستم گوارشی‌تان، چندتایی نکته ریز و درشت را آویزه گوش کرده تا کمتر از عطش و تشنگی در روزهای گرم رمضان رنج ببرید.

از حدود یک ساعت بعد از افطار تا نیم ساعت قبل از سحر، دست کم شش لیوان آب بنوشید.

چای پررنگ، قهوه و کاکائو آب را به سادگی آب خوردن از بدنتان دفع می‌کنند. پس از مصرف زیادشان به ویژه در وقت سحر خودداری کنید.

میوه و سبزی نگهدارنده‌های خوب مایعات در بدنتان هستند. آن‌ها را از قلم نیاندازید.

این یک ماه را بی‌خیال نمک و ادویه‌جات و از همه مهم‌تر فلفل شوید تا حس نکنید در گلویتان کویر لوت شکل گرفته است.

خاله خانباجی‌ها هم برای کمتر تشنه شدن شما فوت و فن‌هایی در آستین دارند. یکی از آن‌ها این است که اگر روزه‌داران در وعده سحر یک عدد لیمو را با مقداری آب و کمی عسل مخلوط کرده و بنوشند در طول روز کمتر احساس عطش خواهند داشت.

● اگر دچار شدیم، چه کنیم؟

فشارم افتاد، دلم به تاپ‌تاپ افتاد!

وقتی دل‌تان علیه شما طغیان می‌کند؛ این حالات به دلیل خوردن بیش از حد و یا مصرف زیاد غذاهای سرخ کرده و چرب، پر ادویه و غذاهای نفخ آوری چون تخم مرغ، کلم، عدس و نوشیدنی‌های گازدار ایجاد می‌شوند.

برای حل این مشکل از نوشیدنی‌های بدون گاز و از همه بهتر آب استفاده کنید، بیش از حد غذا نخورید، مصرف مواد چرب را به حد اقل برسانید و غذاهای نفخ‌آور را با موادی چون زیره همراه کنید.

شما ندیدین فشار من کجا افتاد؟ ضعف، تعریق‌وخستگی بیش از حد، فقدان انرژی، سرگیجه به خصوص هنگام بلند شدن از حالت نشسته، رنگ پریدگی و احساس از حال رفتن همه نشانه «افت فشار خون» هستند. همه یا تعدادی از این حالات به خصوص در حدود بعد از ظهر رخ می‌دهد، برای درمانش هم:

مایعات به خصوص آب و همچنین نمک به رژیم غذایی‌تان اضافه کنید.

مصرف موادی چون موز، خرما را هم از یاد نبرید.

بعداز ظهرها بیشتر استراحت کنید.

در گرما و آفتاب قرار نگیرید و مصرف مایعات را در فاصله افطار تا سحر از یاد نبرید. یکی از این مایعات دوغ است.

آخ سرم! سردرد به دلایل مختلفی بروز می‌کند که عمده‌ترین آن‌ها از این قرارند:

- کاهش مقدار کافئین

- فعالیت بیش از حد در طول روز

- کمبود خواب و گرسنگی

- این حالت در طی روز افزایش می‌یابد و اگر با افت فشار خون همراه باشد باعث تهوع می‌شود.

- برای رفع این مشکل بهتر است مصرف کافئین و دخانیات را کم‌کم کاهش دهید. برنامه خود را طوری تنظیم کنید که به اندازه کافی بخوابید و با رعایت رژیم غذایی صحیح، گرسنگی را به تعویق بیندازید.

- وقتی دیگه شیرین نیستید؛ ضعف، سرگیجه، ناتوانی در تمرکز، تعریق، لرز، ناتوانی در انجام فعالیت‌های جسمی، سردرد و تپش قلب از نشانه‌های افت قند خون هستند. دلایل بروز این حالت در افراد غیر دیابتی، مصرف بیش از حد قند و شکر تصفیه شده و همچنین کربوهیدرات‌های فرآوری شده در زمان سحر موجب می‌شود که بدن با تولید انسولین زیاد، در ساعات بعدی روز، موجب افت قند خون شود. برای رفع این مشکل، حتما در زمان سحر از مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی که دارای قند فراوان هستند اجتناب کنید.

- وقتی تخته سنگ می‌شوید! دلیل بروز گرفتگی در عضلات مصرف اندک غذاهای حاوی کلسیم، منیزیم و پتاسیم است و با مصرف غذاهایی که دارای این مواد باشند از جمله سبزیجات، میوه، مواد لبنی، گوشت و خرما مشکل رفع خواهد شد.

- وقتی دهان بوی جوراب می‌گیرد! اگرچه خالی بودن معده در بوی دهان بی‌تاثیر نیست اما دلیل اصلی بوی دهان روزه‌دار فساد بقایای سحری‌ها و افطاری‌های قبلی در لابه‌لای دندان‌ها و دهان اوست.

- مسواک و نخ دندان یادتان نرود. زبانتان را هم مسواک بزنید.

- دهان‌شویه‌ها هم به کم کردن بو کمک شایانی می‌کنند.

- اگر به خودتان رحم نمی‌کنید، به کسانی که باید یک صبح تا غروب را با شما معاشرت کنند رحم کرده و سیر و پیاز را این یک‌ماه از غذایتان قلم بگیرید.

- میوه، سبزی و ماست هم به ضدعفونی کردن دهان‌تان کمک شایانی می‌کنند.

● از معنوی‌جات یادتان نرود

عملیات شیطان‌کشی

همه این ماه به نخوردن و ننوشیدن خلاصه نمی‌شود. یادتان باشد که این روزها فقط جسم روزه نمی‌گیرد و فکری هم باید به حال این روح بخت برگشته بکنید. بالاخره همه ما در کارها و رفتارهایمان گیر و گورهایی داریم که این یک‌ماه رویمان نمی‌شود آن‌ها را انجام دهیم و این فرصت خوبی ا‌ست تا اندک‌اندک عادت‌های بد را بکشیم.

- شیطان را بشناسید؛ ماهیت شیطان برخلاف آنچه در سریال‌های آبکی تلویزیون نشان می‌دهند فقط به آن هیبت سیاه و چندشناک خلاصه نمی‌شود. شیطان برای اغلب ما همه از آن وسوسه‌های کوچکی آغاز می‌شود که خودمان را به دست‌شان می‌سپاریم. معمولا همین وسوسه‌های فسقلی هستند که ما را به سمت گناهان بزرگ‌تر هل می‌دهند.

- مراقب خودی‌ها باشید؛ این خودی‌ها که می‌گوییم، همین اعضا و جوارح جسم خودمان هستند. بپاییدشان تا ببینید بیشتر از کدامشان ضربه می‌خورید. از چشم که به نا‌محرمات دوخته می‌شود. از گوش که غیبت می‌شنود. از دست که کم‌فروشی می‌کند. از زبان که زخم می‌زند و یا از شکم که حرص نشان می‌دهد.

- خوش‌اخلاق باشید؛ این روزهای طولانی روزه‌داری سخت هستند اما باعث نمی‌شوند تا بهانه دست‌مان بیاید که مدام با جرقه‌ای از کوره دربرویم و بی‌حوصلگی‌مان را سر کسی خالی کنیم.

- نهج‌البلاغه و تفسیر بخوانید؛ نگذارید این سی‌روز بی‌برکت خواندن یک آیه از قرآن کریم یا برکت گرفتن از نهج‌البلاغه بگذرد. امسال عزم کنید تا حداقل روزی یک خطبه بخوانید. خواندن یک جزء از قرآن هم خانه‌پرش نیم ساعت وقت ببرد اما فضیلت آن تا ساعت‌ها و روزها همراه شماست. (معنی‌اش هم یادتان نرود)

- برای آن‌ها که کسی یادشان نیست؛ توی این ماه مبارکی یادی کنید از آن‌ها که کسی یادشان نیست. از رفتگان که بیشتر از هر وقت دیگر نیازمند خیرات شما هستند. از آن‌هایی که کنج خانه‌های سالمندان چشم‌انتظار چهره‌های غریبه و آشنا هستند. از کودکانی که دست نوازش پدر و مادر آن‌ها را برای سحری بیدار نمی‌کند.

● کمی هم از مخلفات ماه رمضان

رستگاری از افطار تا سحر

حدفاصل افطار تا سحرها ساعت‌های اندکی باقی می‌مانند که آن‌ها را راحت از دست ندهید.

- سریال ببینید: این ماه رمضان هم تلویزیون حسابی سرش شلوغ است. سریال‌های امسال از ساعت ۲۰:۴۵ با شبکه سه شروع می‌شود، بعد شبکه دو بیست دقیقه مانده به ساعت ۱۰ شب سریالش که یک بسته پر و پیمان از ارواح است را پخش می‌کند. پشت‌بند آن هم شبکه یک به استقبال بینندگان می‌رود اما شبکه استانی‌ هم آخر کاری و حوالی ساعت ۱۱ سریالش را پخش می‌کند. اگر بیننده پروپا‌‌قرص این سریال‌ها هستید، طوری‌ برنامه‌ریزی کنید که آن‌ها را از دست ندهید.

- چشم بازار را دربیاورید: اگر عزم خرید دارید یادتان باشد که بعد افطار اغلب کسبه دیگر حال و حوصله بالا کشیدن کر‌کره مغازه‌شان را ندارند. گزینه‌هایی که برایتان باقی می‌مانند، مغازه‌های اطراف حرم و یا دست‌فروشی‌های حوالی مجالس مذهبی هستند. البته این ماه مبارکی بازار نمایشگاه‌های عرضه کالا هم داغ است. می‌توانید در این بازار‌ها شکارهای خوبی بزنید.

- افطاری‌های دورهمی: افطاری‌های ساده دورهمی توی این ماه حسابی می‌چسبند. البته بر واژه ساده بودن تاکید می‌کنیم. چون اغلب خانواده‌ها چشم هم را در چیدن سفره‌های افطار رنگ به رنگ در می‌آورند. می‌توانید با توجه به مساعد بودن هوا و مقتضیات فصل افطاری خانوادگی‌تان را ببرید گوشه پارکی نوش جان کنید و از موهبت باهم بودن لذت ببرید.

- ورزش یادتان نرود: درست است که ساعت‌های بعد از افطار کوتاه شده‌اند اما همین چند ساعت را هم غنیمت بدانید و فرصت برگزاری فستیوال «گل کوچیک»‌های دوستانه را از دست ندهید. شنا و والیبال هم این شب‌ها حسابی می‌چسبد.

نویسنده: فاطمه آستانی