روش های جدید برای یادگیری لغات یک زبان بیگانه

بسیاری از دانش آموزان مشکلاتی در زمینه ی یادگیری معنای واژگان دارند و خواستار روش های جدیدی در این زمینه هستند

بسیاری از دانش‌آموزان مشکلاتی در زمینه‌ی یادگیری معنای واژگان دارند و خواستار روش‌های جدیدی در این زمینه هستند. این مشکل در یادگیری زبان دوم هم خودش را به خوبی نشان می‌دهد و اگر به خوبی حل نشود، ارتباطات بعدی در زمینه‌ی کار و زندگی را هم تحت تأثیر قرار خواهد داد.

یادگیری معنای لغات می‌تواند از طریق راه‌های مختلف انجام شود. بسیاری از استراتژی‌های مطرح شده در این زمینه اتفاقی به‌دست آمده است. یکی از راه‌ها این است که معنای لغات را با خواندن متنی که در دست داریم، حدس بزنیم. یا با حل جدول مستقیما" معنای لغات مورد نظر را یاد بگیریم. مطالعات بسیاری در راستای ایجاد استراتژی‌های مؤثر در این زمینه صورت گرفته است. یکی از این مطالعات انجام گرفته، مقایسه‌ی دو روش متفاوت یادگیری معنای لغات است. برای این منظور کلماتی انتخاب شدند و از دانش‌آموزان خواسته شد که از دو طریق متفاوت اقدام به یادگیری معنای لغات نمایند.

● بررسی دو راهبرد

یکی از این استراتژی‌ها، یاد گرفتن کلمات جدید از طریق متن و حدس زدن معنی کلمات جدید است و دیگری یادگیری معنای لغات جدید از طریق حل جدول کلمات متقاطع. راهبرد اول این است که متنی را به برخی دانش‌آموزان معرفی کرده و آن‌ها را تشویق می‌نمایند تا از طریق خواندن متن، معنای لغات جدید را حدس بزنند. لغاتی که معنای آن‌را نمی‌دانند را پر رنگ کرده و با دقت بیش‌تری آن لغات را بخوانند.

برای حل هر جدول کلمات متقاطع فرد باید قادر به شناسایی و درک جدول باشد. تا با دست‌یابی به معنای لغات دایره‌ی کلماتش را نیز افزایش دهد. شاید باور نکنید که حل معما یکی از شیوه‌های یادگیری است.

با توجه به مطالعات صورت گرفته، کلمات در متن‌های متفاوت با معانی گوناگونی ظاهر می‌شوند. گاهی اوقات معنای لغات کاملا" واضح است و زبان‌آموز به راحتی معنای آن‌ها را حدس می‌زند و در قسمت‌های متفاوتی از متن می‌تواند معانی گوناگونی را پیدا کند. شاید گاهی اوقات مجبور به خواندن سایر جملات و پاراگراف‌ها شود تا بتواند معنی لغتی را حدس بزند. البته علاقه‌ی افراد به یادگیری معنای لغات جدید را در این زمینه نباید نادیده گرفت. استفاده‌ی درست از فرهنگ لغات در این راستا کمک بزرگی خواهد بود. مسئله‌ی مهمی که در این استراتژی باید مورد توجه قرار گیرد، این است که دانش‌آموزان باید قادر به تشخیص تمامی معانی لغات در متن باشند. بنابراین این استراتژی عمدتا" برای زبان‌آموزان پیشرفته و کسانی که قادر به درک معنای کلی متن می‌باشند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این استراتژی به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا کلمات متفاوتی را در زمینه‌های گوناگون یاد گرفته و از این لغات و کلمات در نوشتن و حرف زدن نیز بهره گیرند.

تحقیقات زیادی در راستای بررسی میزان یادگیری معنای لغات از طریق حدس زدن در متن صورت گرفته است. به‌عنوان مثال مطالعات لیو و ملت (۱۹۸۴)، ناجی و هم‌کاران (۱۹۸۴) و مک اون (۱۹۸۵). این مطالعات نشان داده‌اند که دانش‌آموزان می‌توانند با حدس زدن معنای لغات جدید در متن، مفهوم متن را کاملا" درک کنند. مطالعات «مک اون» در سال ۱۹۸۵ که در طی دو هفته انجام شد، نشان داد که در صورتی که سن افراد بالاتر باشد، یادگیری از طریق حدس زدن معنای لغات بالاتر خواهد بود. هر دو این مطالعات نشان داد که خواندن متن و تعیین چهار چوبی برای آن، نقش بسیار مهمی در یادگیری لغات دارد.

استراتژی دوم این است که لغات جدید را از طریق جدول کلمات متقاطع یاد بگیریم. البته پیدا کردن لغات دقیق و کلیدی در حل جدول بسیار مهم است و به مهارت زیادی نیاز دارد. البته دانشجویان می‌توانند با بازی با کلمات، دامنه‌ی لغوی خود را نیز توسعه دهند. مطالعات نشان داده است که بازی با کلمات، ذهن را فعال‌تر ساخته و باعث لذت بیش‌تری در یادگیری می‌شود. با توجه به این‌که در این استراتژی درگیری ذهن بیش‌تر می‌شود، باعث بهبود حافظه، هجی کردن درست و مهارت‌های حل مشکل نیز می‌شود.

برای حل هر جدول کلمات متقاطع فرد باید قادر به شناسایی و درک جدول باشد. تا با دست‌یابی به معنای لغات، دایره‌ی کلماتش را نیز افزایش دهد. شاید باور نکنید که حل معما یکی از شیوه‌های یادگیری است. جدول کلمات متقاطع در جهان، به‌عنوان یک سرگرمی مورد علاقه در بین مردم شناخته شده است و بستگی به سن هم ندارد. با حل جدول احساس پیروزی به فرد دست می‌دهد و باعث افزایش اعتماد به نفس او خواهد شد. به همین دلیل حل جدول به‌عنوان یک ابزار فوق العاده‌ی آموزشی شناخته شده است.

در تحقیقی که در سال ۱۹۷۹ انجام شد، حل جدول را به‌عنوان یکی از مکمل‌های ادوات آموزشی شناخته و در آموزش زبان‌های بیگانه از آن کمک گرفتند. در این تحقیق به این نتیجه رسیدند که با توجه به این‌که حل جدول، محاسبات پیشرفته و مهارت‌های خاص فنی نیاز ندارد، لذت بسیاری را به همراه خواهد داشت. با توجه به این‌که اگر فعالیت‌های آموزشی، علاوه بر این‌که موجب افزایش بار علمی شود، مفرح هم باشد، نتایج مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

● سؤالات پژوهش

در تحقیق صورت گرفته، سؤالات زیر پرسیده شد:

۱) آیا یادگیری معنای واژگان در متن از طریق جدول کلمات متقاطع راحت‌تر است یا حدس زدن در متن؟

۲) مدت به خاطر ماندن معنای لغات با حل کردن جدول طولانی‌تر است یا خواندن متن؟

● روش تحقیق

حدود ۴۰ شرکت‌کننده که ۷۵% زن و ۲۵% مرد بودند، در این بررسی حضور داشتند. بسیاری از شرکت‌کنندگان از دانشجویان ترم سوم رشته‌ی زبان بودند و حدود دو سال بود که انگلیسی را به عنوان درس تخصصی دنبال می‌کردند. متوسط سن افراد ۲۰ سال بود.

● روش‌ها

برای شرکت‌کنندگان ۷۰ عبارت با سطح دشواری بالا انتخاب شد. برای آن‌که بدانند شرکت‌کنندگان توانایی لازم را دارند، قبلا" از آن‌ها امتحاناتی گرفته شد. در امتحان مقدماتی ۲۰ واژه به‌طور تصادفی انتخاب شد که نمونه‌ای از ۷۰ عبارتی بود که در نهایت مورد بررسی قرار می‌گرفت.

حل جدول کلمات متقاطع بهترین تمرینی است که برای پرورش ذهن هر دانش‌آموزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین بهتر است که معنای لغات جدید را از طریق خواندن متن یاد بگیریم و برای آن‌که در ذهن‌مان پایدار بماند، شروع به حل جدول کلمات متقاطع نماییم.

اغلب شرکت‌کنندگان قادر به دادن پاسخ به سؤالات پیش آزمون بودند و هیچ محدودیت زمانی برای پاسخ دادن به سؤالات وجود نداشت. سؤ‌الات به گونه‌ای طراحی شده بودند که با کمی دقت امکان پاسخ‌گویی به آن‌ها ممکن بود. اما در صورتی که با حدس زدن، سؤالات را پاسخ می‌دادند و اشتباه بود، نمره‌ی منفی دریافت می‌کردند.

نتیجه نشان داد که پاسخ سؤالات به لغاتی که در پیش آزمون مطرح شده بود، اغلب درست بود. مدت دوره ۸ جلسه بود و در هر جلسه حدود ۸ تا ۹ لغت جدید به هر گروه آموزش داده می‌شد. مترادف معنای لغات جدید از طریق جدول کلمات متقاطع آموزش داده می‌شد. در جلسه‌ی بعدی، پیش از تدریس لغات جدید، تست کلمات جلسه قبلی به هر دانش‌آموز داده می‌شد. در گروه جدول کلمات متقاطع همان واژه‌ها در ابتدا با ارائه‌ی معنی به شرکت‌کننده ارائه می‌شد. از شرکت‌کنندگان خواسته شده بود که معنای کلمات را خوانده و حفظ کنند. سپس برای پیدا کردن کلمات مترادف در جدول باید تلاش می‌نمودند. اگر شرکت‌کننده‌ای موفق به پیدا کردن کلمه‌ای نمی‌شد، باید جدول را به نفر بعدی می‌داد. پس از حل جدول شرکت‌کنندگان بر اساس دستور العمل راهنما، کلمات جدید را انتخاب و روند قبلی را تکرار می‌نمودند. در پایان هر جلسه امتیازی برای هر گروه در نظر گرفته می‌شد.

برای گروهی که با خواندن متن اقدام به یادگیری لغات جدید می‌نمودند، اجازه‌ی حدس زدن معنای کلمات بود و راهنمای هر گروه، اعضا را تشویق به ارائه‌ی نظرات‌شان می‌نمود. سپس با نوشتن لغات و معنی آن در کاغذهای سفید، کلمات در ذهن شرکت‌کنندگان باقی می‌ماند. در جلسه‌ی بعدی پیش از تدریس لغات جدید، تست کلمات جلسه‌ی قبلی به هر دانش‌آموز داده می‌شد. در پایان ۸ جلسه پس از همان امتحان مقدماتی، به هر دانش‌آموز نمره‌ای داده شد. در آخرین جلسه به منظور بررسی استراتژی‌های به کار گرفته شده، سؤال شد که آیا از روش تدریس راضی بوده‌اند یا نه؟ پرسش‌نامه به زبان مادری دانش‌آموزان نوشته شده بود. در پرسش‌نامه جنس شرکت‌کنندگان مورد سؤال قرار گرفته بود. پاسخ‌ها یا به‌صورت "به شدت مخالف" و یا "به شدت موافق" مطرح شده بود.

برای ارزیابی تفاوت‌های میان نمونه‌ها از آزمون ۳۵۸; استفاده شد. تجزیه و تحلیل نتایج نشان داد که تفاوت قابل ملاحظه‌ای در گروه‌ها در پیش از آزمون و پس از آزمون مشاهده نشد. نتیجه‌ی مهم این بود که یادگیری لغات از طریق حل جدول کلمات متقاطع مؤثرتر بوده است.

یادگیری لغات جدید همواره فرآیند پیچیده و مشکلی را در پی داشته است. در این مطالعه از هر دوی این استراتژی‌ها برای آموزش لغات جدید به زبان‌آموزان پیشرفته استفاده شد. نتایج مطالعه نشان داد که تفاوت بین حفظ و درک مطلب در مورد لغات جدید از طریق متن و حل جدول خیلی متفاوت نیست.

اما رقابت قابل ملاحظه‌ای در گروه حل جدول شکل گرفته بود و آموزش لغات از طریق متن به زبان آموزان کمک می‌کند تا با واژه‌ها بهتر آشنا شوند. ناگفته نماند که استفاده از حل جدول کلمات متقاطع تغییر اساسی را در آموزش و تکنیک‌های تدریس و هم‌چنین ایجاد انگیزه، ایجاد نمود. حل جدول کلمات متقاطع بهترین تمرینی است که برای پرورش ذهن هر دانش‌آموزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین بهتر است که معنای لغات جدید را از طریق خواندن متن یاد بگیریم و برای آن‌که در ذهن‌مان پایدار بماند، شروع به حل جدول کلمات متقاطع نماییم. با حل جدول رنگ تازه‌ای به فعالیت‌های کلاسی داده و سرگرمی‌های تازه‌ای در خصوص آموزش و یادگیری ایجاد می‌نماییم.

در این مطالعه مردان توجه ویژه‌ای به یادگیری لغات از طریق حل جدول نشان ندادند و شاید باید دلایل روحی و روانی و تفاوت بین مؤنث و مذکر را در این راستا نادیده نگرفت. هم‌چنین اضطراب به‌عنوان عامل بازدارنده‌ای در یادگیری شناخته شده است و شاید در این مطالعه از آن جایی که شرکت‌کنندگان مورد ارزیابی نهایی قرار نگرفتند، این عمل نقش کم‌تری داشت و نتایج بهتری را در یادگیری نشان داد.

نویسنده: زینب عظیمی

منبع: وب‌گاه edarticle.com