تعطیلات بیش از آموزش

چندی پیش روزنامه ها اعلام كردند شورایعالی آموزش و پرورش, پیشنهاد ساماندهی تعطیلات تابستانی دانش آموزان را مورد بررسی قرار می دهد

براساس این خبر شورایعالی آموزش و پرورش با ارسال نامه ای به پژوهشكده تعلیم و تربیت، پیشنهاد ساماندهی تعطیلات تابستانی دانش آموزان را مطرح كرده و در آن با نظر وزیر آموزش و پرورش چنین مقرر شده است كه پژوهشگاه تعلیم و تربیت روی ساماندهی تعطیلات تابستان مدارس جهت استفاده بهینه از آنها مطالعه ای انجام دهد. با توجه به این كه طرح ساماندهی تعطیلات تابستانی باید با بهره گیری از نظرات و تجربیات كارشناسی مناسب، صاحب نظران، مسئولان وحتی والدین دانش آموزان و خود آنها مراحل بررسی را طی كند تا از تصمیم گیری شتاب زده درباره آن جلوگیری شود، نگارنده براساس دارا بودن تجربیات چندین ساله از بدو پیروزی انقلاب اسلامی تاكنون در وزارت آموزش و پرورش، بر آن شدم تا با توجه به اهمیت مسئله و جلوگیری از هر گونه تصمیم شتابزده در این باره، تجربیات و دیدگاه های مختلف صاحبنظران در این مورد را مطرح كند تا شاید برای اخذ تصمیم نهایی مفید به فایده باشد.

نگاهی درباره نظام زمانی تحصیلات و تعطیلات مدارس

اوقات كار و تعطیلات مدارس در وزارت آموزش و پرورش از سال های گذشته در سراسر كشور به صورت یكنواخت به مرحله اجرا درآمده و علیرغم مفاد پیش بینی شده در آئین نامه های اجرایی آموزش و پرورش و قانون شورای عالی آموزش و پرورش و اینكه تعیین تقویم آموزشی با توجه به شرایط اقلیمی و جمعیتی مناطق ناهمگن از وظایف شورایعالی مذكور بود، تا كنون تغییر در این روش یكنواخت صورت نگرفته و با توجه به مشكلات پیش آمده در نظام آموزشی فعلی، گروهی را اعتقاد بر آن است كه در تقویم آموزشی فعلی به دلایل زیر باید تجدید نظر صورت پذیرد.

۱- طولانی بودن تعطیلات

در تقویم آموزشی سه ماه تعطیلات تابستانی پیش بینی شده است كه در مناطق گرمسیر كشور عملاً به چهار ماه افزایش می یابد. علاوه بر این، تعطیلات نوروزی در وزارت آموزش و پرورش دو هفته به طول می انجامد كه در مجموع طول مفید سال تحصیلی در واقع بسیار كمتر از نه ماه است، همچنین در مناطق معتدل و سردسیر كشور، تعطیلات قهری در برخی از ایام فصل زمستان باعث كاهش طول سال تحصیلی می شود.

۲- شرایط اقلیمی و آب و هوای كشور

از دیگر دلایل ناموجه بودن تقویم آموزشی فعلی، وجود شرایط اقلیمی و آب و هوای بسیار متفاوت در كشور است كه مستلزم بكارگیری تقویم آموزشی متفاوت است. در مناطق سردسیر، ایام تابستان، بابی برنامگی محض و دورماندن از جو آموزشی كه خود آثار نامطلوبی در بازده آموزشی دارد، سپری می شود و هنوز چند ماهی از شروع سال تحصیلی نگذشته كه شرایط جوی زمستان، مدارس را با تعطیلات موردی مواجه می سازد. درحالی كه در این مناطق، فصل تابستان به علت اعتدال هوا و بلندتر بودن طول روز، می تواند بهره آموزشی بیشتری را عاید سازد و در مقابل با پیش بینی تعطیلات زمستانی، در هزینه سوخت مدارس و هزینه های آمد و شد دشوار دانش آموزان صرفه جویی شود. علاوه بر این، شرایط و مقتضیات زندگی عشایر و كوچ نشینان كه در طول سال دوبار كوچ می كنند، تقویم آموزشی ویژه ای را طلب می كند.

۳- مسائل اجتماعی كودكان، نوجوانان و خانواده ها

بدون شك تعطیلات كوتاه مدت آموزشی، می تواند باعث رفع خستگی و آمادگی بیشتر دانش آموزان برای ادامه تحصیل شود، ولی طولانی بودن تعطیلات به ویژه اگر توام با بی برنامگی باشد، موجب اتلاف بیشترین اوقات و ایام عمر جوانان و نوجوانان می شود. از سوی دیگر، خانواده ها نیز در اثر طولانی شدن تعطیلات فرزندان خود، با مشكلات مواجه می شوند و به جز تعدادی از خانواده های مرفه كه می توانند در طول تابستان برای فرزندان خود برنامه های تفریحی، ورزشی، هنری و علمی و غیره فراهم سازند، اكثر اقشار جامعه چنین امكانی را نداشته و فراهم كردن امكانات كافی از سوی وزارت آموزش و پرورش نیز مقدور نیست.

۴- افت تحصیلی

به دلیل كوتاه بودن طول مفید سال تحصیلی، معلمان مدارس كشور، در به پایان رساندن مطالب مندرج در كتب درسی، بااشكالات جدی مواجه اند، به طوری كه فرصت كافی برای به پایان رساندن فصول آخر كتاب را ندارند. البته در سال های اخیر، مسئولین آموزش و پرورش با طراحی كلاس های جبرانی تاحدی این كاستی را مرتفع كرده اند. با اذعان مسئولین آموزش و پرورش، با تشكیل كلاس های جبرانی در طول تابستان و كوتاه كردن تعطیلات تابستانی و نوروزی، می توان ۴۰ روز به طول سال تحصیلی افزود و به همان نسبت افت تحصیلی را كاهش داد.

در مقابل، گروهی با دلایل دیگری همین تقویم آموزشی فعلی را تأیید می كنند:

* اكثر سفرهای خانوادگی در ایام نوروز و تعطیلات تابستانی انجام می گیرد. همه خانواده ها با اطلاع از این برنامه می توانند در این ایام به دیدار یكدیگر بروند.

* مردم كشور ما براساس اعتقادات عمیق مذهبی، در ایام تعطیلی مدارس به زیارت اماكن متبركه می روند.

* اجرای تقویم آموزشی متمركز، ادامه تحصیل فرزندان خانواده هایی را كه مجبورند به شهرها و روستاهای دیگری بر اثر ازدواج، انجام مأموریت های دولتی (ارتش و سایر دستگاه های دولتی) و ... مهاجرت كنند، با مشكل مواجه نمی سازد.

* اجرای برنامه های متمركز نظیر ثبت نام، اجرای امتحانات سراسری، آزمون سراسری دانشگاه ها، نقل و انتقال معلمین و برنامه های آموزشی و برنامه تربیت معلم و ... با یك تقویم آموزشی متمركز امكان پذیر خواهد بود. به عبارت روشن تر اجرای برنامه متمركز از مشخصات و الزامات یك نظام آموزشی متمركز است.

* تبعیت نظام آموزش و پرورش از برنامه های متمركز سایر نهادهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی كشور، به عنوان نمونه تشكیلات وزارت آموزش و پرورش، طبق قانون تقسیمات كشوری براساس تراكم جمعیت در متر مربع و نه براساس نوع آب و هوا یا فعالیت اقتصادی مردم بوجود آمده است، بنابراین نظام اداری آموزش و پرورش به عنوان زیرمجموعه سایر نظام ها در استان، نمی تواند حتی برای استان هایی كه در درون خود تفاوت های فاحشی دارند، تدبیری بیندیشد.

---