بیماری پرفشاری خون یا فشارخون بالا

خون هنگام حرکت در رگ های بدن به دیواره عروق فشاری وارد می آورد که با اندازه گیری آن میزان فشارخون فرد مشخص می شود

● فشارخون بالا چیست؟

خون هنگام حرکت در رگ‌های بدن به دیواره عروق فشاری وارد می‌آورد که با اندازه‌گیری آن میزان فشارخون فرد مشخص می‌شود. نوسان فشارخون و بالا و پایین شدن آن در طول روز طبیعی است، اما اگر این فشار بالا بماند و پایین نیاید، به آن فشارخون بالا اطلاق خواهد شد. بالا ماندن فشارخون، باعث صدمه رسیدن به رگ‌های خونی، قلب و کلیه‌ها می‌شود. این عامل فرد را مستعد ایجاد سکته‌های قلبی، مغزی و سایر مشکلات می‌سازد. از فشارخون بالا با عنوان قاتل خاموش یاد می‌شود چون هنگامی که آسیب‌های گفته شده را در بدن به وجود می‌آورد، هیچگونه علایمی ایجاد نمی‌کند.

فشارخون اندازه‌گیری شده از دو قسمت تشکیل می‌شود؛ فشار حداکثر یا سیستولیک و فشار حداقل یا دیاستولیک. میزان فشار خون طبیعی در بزرگسالان باید کمتر یا برابر با ۱۲روی ۸ باشد. فشارخون بالا به فشارخون‌های بالاتر از ۱۴ روی ۹ اطلاق می‌شود. تعداد زیادی از افراد در حالتی بین این دو حالت قرار می‌گیرند که اصطلاحا به این افراد «در خطر فشارخون» گفته می‌شود. کسانی که در این وضع هستند باید نحوه زندگی خود را تغییر دهند تا فشار خون خود را پایین آورده و فشار خون بالا را به تعویق انداخته یا از بروز آن جلوگیری کنند.

● چه عواملی باعث فشارخون بالا می‌شوند؟

در بسیاری از موارد، پزشکان دلیل مشخصی برای فشارخون بالا پیدا نمی‌کنند؛ با اینحال عوامل زیادی وجود دارند که به عنوان بالابرنده‌های فشارخون شناخته می‌شوند، مثلا: چاقی، نوشیدن بیش از حد الکل، داشتن سابقه خانوادگی فشارخون بالا، مصرف بیش از حد نمک و بالا رفتن سن. همچنین در صورتی که فرد تحرک بدنی زیادی نداشته و به میزان کافی پتاسیم و کلسیم استفاده نمی‌کند یا دارای حالتی به نام مقاومت به انسولین باشد ممکن است، دچار فشارخون بالا شود.

● علایم فشارخون بالا چیست؟

فشارخون بالا معمولا عوارض یا نشانه مشخصی ندارد. بیشتر افراد ا قبل از اینکه به دلیلی به پزشک مراجعه کنند از بالابودن فشارخون خود مطلع نخواهند شد. اگر این بیماری درمان نشود، می‌تواند باعث صدمه به مغز، قلب، کلیه‌ها و چشم‌ها شود. این صدمات در نهایت منجر به بیماری عروق کرونار قلب، سکته مغزی و از کار افتادن کلیه‌ها خواهد شد.

اگر فشارخون بالاتر از حد معمولی باشد، باعث سردرد، اختلال در بینایی، حالت تهوع و استفراغ می‌شود. این علایم می‌توانند در اثر نوعی از فشارخون بالا به نام فشارخون بدخیم باشد. این وضع با نام‌های بحران افزایش فشارخون یا فشارخون اورژانسی نیز شناخته می‌شود. این حالت نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد.

● فشارخون بالا چگونه تشخیص داده می‌شود؟

بسیاری از افراد هنگام معاینه عادی توسط دکتر متوجه فشارخون بالای خود می‌شوند. پزشک هنگامی برای بیمار تشخیص فشارخون بالا می‌دهد که سه بار فشار خون فرد را اندازه‌گیری کرده و عددی معادل ۱۴ روی ۹ یا بالاتر به دست بیاید. این اندازه‌گیری‌ها در مدت یک تا دو هفته انجام می‌شود. برخی از فراد در مطب پزشک یا محیط درمانگاه یا بیمارستان دارای فشارخون بالا هستند و در شرایط دیگر فشارخون طبیعی دارند؛ به این وضع فشارخون روپوش سفید گفته می‌شود. این افراد در هنگام وجود شرایط استرس‌زا نیز دچار بالارفتن فشار خون می‌شوند.

● راه‌های درمان فشار خون بالا چیست؟

درمان فشارخون برای هر بیمار با توجه به اینکه میزان بالا بودن فشار خون چقدر است و اینکه آیا بیمار مشکل دیگری از قبیل دیابت یا هرگونه آسیب در اندام‌هایی مثل کلیه دارد یا خیر، انجام خواهد شد. بر این اساس پزشک میزان خطر دچار شدن فرد به سایر بیماری‌ها بویژه بیماری قلبی را ارزیابی می‌کند. اگر شما در معرض یا مبتلا به فشارخون بالا هستید، با ایجاد تغییراتی در نحوه زندگی خود می‌توانید به پایین آوردن فشارخون خود کمک کنید. اگر تغییرات زندگی نتوانست به شما کمک کند، ممکن است مجبور به استفاده از قرص شوید.

تغییرات نحوه زندگی شامل کم کردن وزن، انجام تمرینات ورزشی، ترک کردن سیگار، محدود کردن مصرف الکل، کاهش یا قطع مصرف نمک و استفاده از رژیم غذایی با چربی کم شامل سبزیجات و میوه‌های بیشتر و انواع حبوبات و غذاهای رژیمی هستند. پزشک علاوه بر ایجاد تغییرات در نحوه زندگی شما شاید برایتان درمان دارویی نیز آغاز کند و اگر علاوه بر فشارخون بالا دچار آسیب به اعضای دیگر نیز باشید، ممکن است نیاز به ترکیبات مختلفی از داروها علاوه بر ایجاد تغییرات عمده در نحوه زندگی خود داشته باشید. بیشتر افراد برای کنترل فشارخون بالای خود نیاز به استفاده از بیش از یک نوع دارو دارند، بنابراین با پزشک خود همکاری کنید تا بفهمید چه نوع قرص یا ترکیب کدام قرص‌ها باعث می‌شود شما عوارض جانبی کمتری داشته باشید.

با توجه به اینکه فشارخون بالا علایم خاصی ندارد، بخاطر داشتن مصرف قرص‌ها در زمان مناسب کار سختی است. اما اگر داروهای خود را در زمان معین مصرف نکنید، فشارخون شما بالا خواهد رفت. برنامه مصرف داروهای فشارخون خود را تا حد توان آسان‌تر کنید. به عنوان مثال زمان مصرف قرص‌ها را همزمان با یکی از کارهای روزمره خود قرار دهید.

● چه داروهایی برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند؟

درمان دارویی برای فشارخون بالا در افراد مختلف، متفاوت است و براساس وجود یا عدم وجود عوامل خطرزای مختلف در فرد انتخاب خواهد شد. دسته‌های مختلف دارویی با مکانیسم‌های اثر متفاوت در درمان فشارخون بالا استفاده می‌شوند؛ از قبیل داروهای مدر (ادرارآور یا دیورتیک) مثل هیدروکلروتیازید یا تریامترن، مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین مثل انالاپریل و کاپتوپریل، بلوک‌کننده‌های‌گیرنده آنژیوتانسین مثل لوزارتان، بلوک‌کننده‌های بتا مثل پروپرانولول و آتنولول، بلوک‌کننده‌های کانال کلسیم مثل دیلتیازم و گشادکننده‌های شریانی مثل هیدرالازین. با توجه به وجود این گزینه‌های درمانی و شرایط منحصر به فرد هر بیمار، پزشک درمان را انتخاب خواهد کرد. در غلب موارد درمان با یک دارو آغاز شده و در صورتی که فشار خون بیمار کنترل نشود داروی دیگری از یک دسته دیگر به درمان وی اضافه خواهد شد. برخی از بیماران برای کنترل فشارخون خود نیاز به ۴ یا ۵ دارو از گروه‌های مختلف پیدا خواهند کرد.