یکه بزن قدیمی سینمای ایران

نگاهی به سینمای ایرج قادری

سینمای عامه پسند شامل مولفه‌های خاص و شاخصه‌های مهم مورد علاقه مخاطب است. به طورمعمول این شاخصه‌ها درهرعصر و زمانه ای متفاوت از نسل دیگر است و نکات مهمی مانند عوامل سیاسی و فرهنگی مختص هرنسل در بعد قهرمان پروری سینمای آن منعکس می‌شود. این موضوع مقوله‌ای است که با نگاه کوتاهی به آثارمهم سینمای دنیا درهرعصر و دهه ای کاملا مشهود است. اما نکته مهم دراین بین نوع قهرمان بازسازی شده درفیلم های هردوره است که مخاطب هر دهه ای با توجه به علایق خاص نسل خودش آن را تعیین وحتی برای اوتصمیم گیری می‌کند و این تصمیم گیری از این جهت است که دیدگاه‌ها و علایق اجتماعی هر زمانه ای درقهرمان های سینمای آن منعکس می‌شود.

با نگاهی به سینمای دهه چهل و پنجاه ایران به راحتی می‌توان عنوان کرد که نام ایرج قادری یکی از ارکان مهم فیلمسازی آن دوران بوده است .بی شک محمد علی فردین همانقدرکه نام ماندگاردهه چهل و پنچاه به حساب می‌آید، قهرمان بی چون و چرای آن نسل است. اما بدون تردید ایرج قادری مهم ترین مهره سینمای آن دوران بعد از فردین است.قهرمان های یکه بزن وقلدری که درفینال فیلم به یکباره همه چیزبه نفع آنها تمام می‌شود و یک تنه به قهرمان بی چون و چرای پایان فیلم تبدیل می‌شوند.

مهمترین مولفه ای که در قصه‌های سینمای موسوم به فیلم فارسی آن دوران مشهود است استفاده ازعلایق عامه مردم که شامل غیرت و مردانگی بوده است، ستاره های دوست داشتنی خلق کردند که با توجه به نوع فرهنگ آن زمانه بی شک دوستداران بسیارزیادی را دربین عامه مردم داشتند. قادری چه درحیطه بازیگری و چه درنوع پرداخت شخصیت پردازی فیلمهایش دربعد کارگردانی درسینمای قبل و بعد ازانقلاب همواره و با پافشاری زیادی ازاین مولفه قهرمان پروری استفاده می‌کرد.زنده یاد قادری درهمه آثارش به نوعی نماینده نسل قدیمی بود که هنوزهم دلش به قهرمان یکه بزن فینال فیلم خوش هست.

او با کارنامه پر و پیمانش که بالغ بر۶۰فیلم درزمینه بازیگری و بیشتر از۳۰فیلم درمقام کارگردان درآن به چشم می‌خورد بی شک یکی ازمهره‌های مهم سینمای این مرز و بوم به حساب می‌آید اما نکته مهم درهمین موضوع پنهان است .چرا نامی مانند ایرج قادری با چنین سابقه ای در زمینه سینما هیچ زمان مورد تائید و تمجید منتقدان قرارنگرفت عملا درسکوت خبری به آرامگاه ابدی اش رفت؟ بی‌شک تنها پاسخ قابل درک و بحث این موضوع درنگاه خاص قادری به قهرمان های آثارش خلاصه می‌شود. او دربسیاری ازمصاحبه هایش عنوان کرده بود که آثاری که می‌سازد تنها مختص عامه مردم است وهمین امر سینمای او و مولفه های شخصیت پردازی اش را در زمانه ای که آثار تلخ اجتماعی مورد اقبال بی‌چون و چرای منتقدان قرار دارد ، چندان مورد پسند آدم های این دروه و زمانه قرار نمی‌داد.

دربررسی آثار او بعد ازانقلاب اسلامی تنها فیلم “می‌خواهم زنده بمانم” یکی ازآثاری است که مورد اقبال مردم و منتقدان قرارگرفت. شاید رعایت کردن قواعد ملودرام وعدم وجود قهرمان یکه بزن دراین اثر این فیلم را گل سرسبد کارنامه قادری قرار داده است. در هرصورت ایرج قادری نام مهمی درسینمای این کشوربه حساب می‌آید. اگرچه آثار و قهرمان هایش مورد پسند نسل امروز نیستند اما درهرصورت ایرج قادری خاطره بزرگ نسلی است که با قهرمان های آثارش زندگی کردند و حافظه سینمایی پدران ما هنوزهم خاطرات فراوانی ازآن دوره با خود به همراه دارد.فراموش نکنیم که ایرج قادری کسی است که محمدرضا گلزار را با فیلم سام و نرگس به سینمای ایران معرفی کرده است.

نویسنده : سیده مریم مطلب پور