حدیث بندگی بر بال ملائک

تأملی بر فضیلت ها و اعمال شب های قدر

هر دل آرزویی دارد و برای رسیدن به آن گاه چه درها را که نکوفته ایم و چه حرف ها که نشنیده ایم. گاه ده ها بار رو انداخته ایم و ده ها بار خرد شده ایم.

به هر دری زده ایم که آنی شود که ما می خواهیم و سهم خواهی از دنیا ما را خفیف کرده است.

در شب هایی که ملکوت دل ما را صدا می زند، همه درها را می توان رها کرد. می توان بهانه ها را کنار گذاشته و به خود رسید و از خود به ملکوت و درگاه اصلی راه یافت. چرا اینگونه ایم؟ چرا غافلیم و عزت نفس خویش را در پشت درهایی به حراج می گذاریم که ارزشمندترین چیزهایمان را به هیچ می خرند!

هر کدام از ما قیمتی داریم. به نظر می رسد قیمت واقعی هر آدمی به چیزهایی باشد که در صندوقچه دلش پنهان کرده است. بیایید آن قدر قیمتی شویم که به جای دعا برای خود و دنیای خود برای همه دل ها دعا کنیم. برای جهان اسلام و ظهور آقایمان دعا کنیم. در درگاه بزرگ الهی دل را پیشکش کرده و با دعا برای دیگران ستاره های رستگاری بچینیم.

پرونده مان را به نزد آقا مهدی موعود(عج) می برند. آقا تا سحر صبر کرده، بلکه دل مان به راه بیاید و زنگار گناه از خود بزداید. اما افسوس و صدافسوس که خیلی پیشتر خواب چشم هایمان را ربوده است و دل درپی مطالبات دنیایی اش به هر سو می رود. سر سفره هر غریبه ای می نشینیم، بی آنکه درپی درگاه اصلی و رستگاری باشیم.

ملکوت صدایمان می زند اگر گوش شنوایی باشد و دل هنوز مجال پر زدن داشته باشد، اگر در این شب های بهشتی لااقل انقلابی در نگاهمان ایجاد شود، اگر بشود بزرگتر فکر کنیم و بزرگتر بخواهیم، اگر بشود آسمانی شویم، چه ها که تغییر نمی کند و چه ها که نخواهیم دید!

کمی عاشق تر باشیم و بزرگتر بخواهیم.

● چطور برای شب های قدر آماده شویم؟

اوج امید هر مؤمنی به این شب هاست. هر یک از این سه شب مصادف با هزار ماه است و چنانچه توبه و استغفار بنده ای پذیرفته شود، گویی از نو متولد شده است.

حجت الاسلام علیرضا شاه فضل مسئول دفتر نهاد رهبری در دانشگاه علوم پزشکی کاشان پیرامون آماده سازی خود برای ورود به این شب ها توضیح می دهد:

«مؤمنین باید از شب های قبل خودشان را آماده کنند. بیشتر قرآن تلاوت کنیم. ضمناً جسم هم باید برای یک شب بیداری تمرین کند، از این روز شب های قبل از شب قدر کمی بیشتر بیدار بمانیم و به راز و نیاز با معبود مشغول شویم. اهل بیت(س) به بیداری فرزندانشان در این شب ها خیلی تأکید داشتند و سفارش می کردند در طول روز بخوابند و شب برای عبادت بیدار بمانند. ضمناً مؤمنین از قبل مناجات ها و ادعیه مخصوص شب های قدر مثل مناجات ابوحمزه ثمالی و جوشن کبیر را تورق کنند و به معانی ها دقت داشته باشند تا در شب های قدر بهتر و بیشتر به مفاهیم بیندیشند. به قول معروف دعاها فقط لق لقه زبانشان نباشد.»

اما آیا صرفاً بیداری ما را به بهره مندی کامل از این شب ها می رساند؟ حجت الاسلام شاه فضل پاسخ می دهد: «باید در این شب ها بیشترین سهم را به تفکر در اعمال خود اختصاص دهیم. به رفتارهای سنوات قبل خود بیندیشیم و منصفانه از خود بپرسیم که آیا روند رفتار، اعمال و گفتارمان به ویژگی های مثبت زندگی ما افزوده است؟ آیا به خدا و مردم نزدیکتر شده ایم؟ رفتار و تفکراتمان نسبت به اطرافیانمان چطور بوده است؟ همه پاسخ ها را روی کاغذ بنویسیم و درپی کشف اشتباهاتمان باشیم. وقتی به خطاهای خود پی ببریم ناخودآگاه باران توبه بر کویر گونه هایمان فرو می نشیند و خداوند خریدار دل های شکسته و آمرزنده توبه کنندگان است.» این کارشناس مسائل دینی و فرهنگی ادامه می دهد: «یکی از اعمالی که باعث می شود خدا نیز بر ما سهل بگیرد، بخشش دیگران است. از تکنولوژی استفاده کرده و با یک تلفن زدن به کدورت ها و دلخوری ها پایان دهیم. صلح و آشتی باعث می شود در شب قدر خداوند به بنده اش عنایت ویژه ای داشته باشد. ببخشیم هرچند کار سختی باشد چرا که خداوند نیز نقص ها و گناهان بزرگ ما را خواهد بخشید.»

وی ضمن تأکید بر این که در این شب ها از سخنرانان زبده برای محافل استفاده کرده و طوری بگوییم که دل های جوانان جذب شود، به حضور در مساجد اصرار دارد و می گوید: «از آن جا که اگر به تنهایی در خانه بمانیم، نمی توانیم کاملاً بهره ببریم، بهتر است در کنار سایرین و در خانه خدا به عبادت بپردازیم تا بیشترین بهره نصیبمان شود.»

● اجماع مؤمنین برای استجابت دعا

تا قبل از اسلام شب قدر که فضیلت آن مطرح شده بود، در طول شب های سال محدوده اش معین و مشخص نبود، ولی ساکنان و عارفان با احیاء کل شب های سال خود را قانع می ساختند که به فیض شب قدر نائل آمده اند. ظهور اسلام با تعیین سه شب احتمالی از شب های ماه مبارک رمضان، امید انسان مؤمن به فیض و درک آن شب را فزونی و دست یافتنی ساخته است.

حجت الاسلام علیرضا یحیایی پژوهشگر مسائل دینی می گوید: «مقدرات یا تغییر آن مثل حج، سلامتی، روزی ها، بیماری ها، قسمت ها و مرگ ها در این شب رقم می خورد و انسان مؤمن به قصد اجابت دعاها و توبه این شب را احیا می کند. این شب ها فضائل بسیاری دارد که یکی از آنها نزول یکباره قرآن کریم به قلب پیامبر اکرم(ص) است. پس شایسته است که در این شب بیش از هر چیز با قرآن انس بگیریم و در مفاهیم آیات دقت کنیم. روزهای قدر نیز ویژگی شب های قدر را دارد و می توان از روزهای قدر نیز برای تفکر بیشتر در آیات نور بهره ببریم. از زرنگی های مؤمنین این است که بسیاری از اعمال عبادی و اجتماعی خود را به دلیل مضاعف بودن ثواب اعمال در این شب و روزها انجام می دهند، برای مثال محاسبات سال خمسی، عیادت مریض، صله رحم، اکرام یتیم، صدقات و اطعام و...»

وی با اشاره به این که می توان با خواندن دعاهایی چون جوشن کبیر (اسماء اعظم خداوند) با حالت توبه به درگاه خداوند متوسل شویم، می گوید: «دعای همگان در این اوقات اجابت می شود و نشانه اجابت منقلب شدن قلب و پیدا کردن حالت خشوع و خضوع است. شکستن دل و روان شدن اشک نشانه قبولی و مغفرت است. اما دعای چهار گروه از افراد مورد اجابت واقع نمی شود: کسی که مورد عاق و نفرین والدین قرار گرفته است. کسی که قاطع رحم است و صلح رحم به جا نمی آورد. کسی که در دلش دشمنی مؤمنی را دارد و شرابخوار.»

حجت الاسلام یحیایی به نقل از امام صادق(ع) می گوید: «خداوند اجابت نکند دعایی را که از روی دل غافل باشد، پس هرگاه دعا کردی به دلت توجه کن و یقین داشته باش که اجابت می شود. هیچ چهارنفری برای دعا نزد هم اجماع نکنند و خداوند را در کاری نخوانند و دعا نکنند جز این که دعای آنها مستجاب شود. هرگاه یکی از شما دعا کند پس باید عمومیت دهد به همگان و همه را دعا کند، زیرا آن به اجابت نزدیکتر است.»

● مقدراتمان چطور امضا می شود؟

حضرت علی(ع) فرمودند: قدر فرصت ها را بدانید که این فرصت ها مثل ابر در گذرند. و امروزه جامعه شناسان نیز عامل سعادت یک ملت را بهره برداری از فرصت ها تعبیر کرده اند. اگر فرصت ها از دست بروند به تهدید تبدیل می شوند.

حجت الاسلام علیرضا روحی مسئول نمایندگی ولی فقیه در بسیج دانش آموزی و فرهنگی توضیح می دهد: «در مسائل عبادی هم دقیقاً همین گونه است. خدا فرصت هایی را برای بندگانش قرار داده که باید برای سعادت و نیکبختی خود استفاده کنیم، اگر استفاده نکنیم این خسران تبدیل به تهدید می شود.»

وی ادامه می دهد: «برای شب قدر معانی مختلفی ذکر کرده اند. یکی از معانی قدر به معنای اندازه و مقدار است. هیچ انسانی فی الواقع به اندازه واقعی شب قدر پی نبرده است. قرآن می فرماید: شما چه می دانید که ارزش این شب چیست؟ در هر دینی هر چیزی که نازل شده در شب قدر بوده و خدا برای صحبت با بنده این شب را اختصاص داده است. نزول دفعی قرآن کریم بر قلب پیامبر(ص) نیز در این شب اتفاق افتاد، به عبارتی قرآن در این شب تکمیل شد.

معنای دیگر قدر یعنی جا و مکان، تنگ و ضیق. شب قدر شب نزول ملائکه الهی است. همه ملائک آسمانی بر زمین نازل می شوند و لذا بر زمین جا کم می آید و تنگ می شود.»

سؤال این جاست که چرا ملائک نازل می شوند؟ حجت الاسلام روحی پاسخ می دهد: «ملائک در شب قدر مهمان حضرت ولی عصر(عج) هستند و همه اعمال و مقدرات موجودات را نزد حضرت می برند و ایشان پس از آگاهی، امضا می فرمایند.»

بلافاصله سؤال دیگری در ذهن شکل می گیرد: «اگر در این شب مقدرات نوشته و امضا می شود، پس اختیار انسان به چه کار می آید؟» این کارشناس مسائل مذهبی و معنوی پاسخ می دهد: «جبریون از این گفتار استفاده برده اند و سعی کرده اند بر افکار خود صحه بگذارند، اما مقدرات دو قسم دارند؛ در یک اموری مثل زمان ظهور آقا امام عصر(عج) انسان هیچ اختیاری ندارد، زمانش را فقط خدا می داند و بس و هر وقت اراده کند رخ می دهد. ولی در امور دیگری انسان صددرصد صاحب اختیار سرنوشت خود است. مثلا درهم شکستن قدرت های استکباری فعلی است که انسان می تواند با تکیه بر اختیار خود محققش کند.

در طول تاریخ جمهوری اسلامی خیلی از این امور را تجربه کرده ایم. الان هم استکبار همه توانش را به کار گرفته، اما نمی تواند ضربه ای وارد کند، چون ما اجازه نمی دهیم.

البته در هر دو قسم از امور اختیار و اراده پروردگار بالاترین جایگاه را دارد. وقتی اراده خدا باشد، حضرت موسی در قصر فرعون بزرگ می شود، پس هم نظر خدا شرط است و هم در امور قسم دوم همت مومن. وقت سحر حضرت ولی عصر(عج) مقدرات قسم دوم مؤمنین را امضاء می کند که در طول یکسال آینده محقق خواهند شد.»

به راستی چرا حضرت ولی عصر(عج) تا سحرگاه صبر می کنند و بعد مقدرات امضا می شود. شاید ایشان می خواهند ببینند تا لحظه آخر بالاخره کدام مسیر را برمی گزینیم؟ انسان زیرک آن است که علاوه بر توبه برای یکسال پیش روی خود تصمیماتی بگیرد و نقشه ای طرح ریزی کند.

● بزرگتر فکر کنیم، بزرگتر بخواهیم

شب قدر همان شبی است که در طول سال شبی به عظمت و بزرگی و فضیلت آن نیست، یعنی هیچ ساعات و دقایق و لحظاتی در طول سال از نظر محتوی و تأثیرگذاری و سرنوشت سازی با شب قدر برابری نمی کند، همان شبی است که از نظر کمی اعمال آن برابر با هزار ماه است و به تعبیر منابع دینی در آن شب تقدیر امور می شود. ملائکه و روح به اذن خدای تعالی زمینی می شوند و خدمت امام زمان(عج) مشرف شده و پرونده مقدر همه افراد را تقدیم ایشان می کنند.

آقا به عنوان منجی عالم بشریت و ملجاء و پناه انسان ها و واسطه بین عرش و فرش پرونده ها را بررسی و تعیین تکلیف نهایی می کنند.

حجت الاسلام رحیم جعفری کارشناس مسائل فرهنگی یکی از اعمال مهم شب قدر را خواندن زیارت اباعبدالله الحسین(ع) دانسته و می گوید: «ذکر شده که هر کس زیارت حضرت امام حسین(ع) را بخواند، آمرزیده می شود. نکته عجیب و قابل تأمل این است که در تمام مناسبت های مهم چه آنهایی که هویت عید و شادی دارند و چه آنهایی که هویت غم و اندوه یکی از اعمال ثابت و حتمی آن زیارت امام حسین(ع) است.

این عظمت قیام، نهضت و فداکاری حضرت را می رساند. امید است با زیارت او و توسل به ایشان در این شب ها تقدیر و سرنوشت خود را زیبا و معنی دار کنیم و این شب ها را سرآغاز جهاد اکبر با نفس و مستکبرین زمانه قرار دهیم.»

وی ادامه می دهد: «متاسفانه خیلی ها عظمت و ماهیت این شب ها را به صرف خواسته های زودگذر، مادی و احساسی و نفسانی می کنند که به نظر بنده اشتباه و جنبه کوچکی از موضوع را در نظر گرفته اند که غفلت غیرقابل جبرانی است. اگر ما شب قدر را درک کنیم و معنی و محتوی آن را دریافت کنیم و بر اساس اعمال و شرط مهم آن یعنی خلوص، تقدیر و سرنوشت بواسطه اراده الهی محقق شود، بقیه امور، خواسته ها، آرزوها، آینده و سرنوشت به واسطه اراده الهی محقق خواهد شد.

به استناد آن ضرب المثل معروف چون صد آمد، نود هم پیش ماست، باید بزرگتر فکر کنیم و بزرگتر بخواهیم.»

همچون دانه های تسبیح در حرم امن الهی گره می خوریم و قرآن بر سر می گذاریم تا روشنی آیات سرلوحه گفتار، رفتار و عملمان قرار گیرد. وای بر ما اگر ریسمان عهدی که بسته ایم، پاره شود و به اتصال دانه های تسبیح پشت کنیم!

از همه چیز زیباتر این صف آرایی دل های شکسته و نیازمند آمرزش در محضر خداست. خدا دوست ندارد یک دانه تنها در اسارت تاریکی شب باشیم، می خواهد کنار هم قرار بگیریم، تسبیح بزرگی با دانه های دلمان بسازیم، برای هم دعا کنیم و با نور ستاره های معرفت به سپیده وصل برسیم.

خدا می خواهد به یاد هم باشیم، وقتی قلبمان برای مردم و دیگران تپید، آن وقت مستعد عاشقی در درگاه حق خواهیم بود. چنین دلی حق الناس را می شناسد، عواقب دروغ و تهمت و دزدی را می داند، چنین دلی می خواهد خودش باشد و خداوند متعال. وقتی غیر از حق چیزی نخواهیم و دلمان برای هدف های بزرگ بتپد، دعاهای بزرگ بر بال ملائک به آسمان می روند. دعاهای بزرگ که محقق شوند، تسبیح به دست خیر می چرخد و همه حاجتمندان به آنچه صلاحشان است، خواهند رسید. پس بگذارید خدا برایتان تصمیم بگیرد.

یک بحث خیلی عالی فقط در میان علمای شیعه است و در غیر علمای شیعه نیست به نام بداء، یعنی تغییر سرنوشت. مثلا جریان اصلی عالم این بوده که اوضاع چنان پیش برود که فردی در لحظه معین زمین بخورد، ولی اگر همین فرد یک جریان دیگری به وجود می آورد مثلا صدقه ای می داد، ممکن بود همین صدقه یا یک دعا جلوی این جریان را بگیرد. به همین دلیل در باب دعا داریم: «ان الدعاء یرد القضاء»؛ دعا جلوی قضا و قدر را می گیرد.

آورده اند که عیسی مسیح(ع) از جلوی خانه ای می گذشت که در آن خانه عروسی بود. مسیح گفت: فردا شب که شما بیایید این جا می بینید که عروسی تبدیل به عزا شده. فردا شب آمدند دیدند باز هم عروسی است. گفتند چطور شد؟! فرمود: حتما جریان دیگری رخ داده است، عمل خیر سرزده است، بنا و مقرر بود که این عروس تلف شود. بعد می آیند و خانه را جستجو می کنند، ماری را در آن جا می بینند در حالی که برگی در دهانش است و بعد از عروس تحقیق می کنند، معلوم می شود که در همان شب فقیری می آید و کسی به آن فقیر غذا نمی دهد تا این که عروس غذای خودش را به او می بخشد.

● آیا شب قدر با اختیار سازگاری دارد؟

می گویند در شب قدر مقدرات بندگان اعم از خیر و شر، ولادت و مرگ و خلاصه هرچه تا شب قدر سال آینده با آن مواجه می شوند، تقدیر و معین می شود و هر کس سرنوشتش تا سال آینده مشخص است. امام باقر(ع) می فرماید: «در شب قدر به ولی امر(عج) تفسیر کارها و حوادث نازل می شود و وی درباره خویش و دیگر مردمان مامور به دستورهایی می شود. معنای اصطلاحی قدر عبارت است از ویژگی هستی و وجود هر چیز و چگونگی آفرینش آن. به عبارت دیگر، اندازه و محدوده وجودی هر چیز قدر نام دارد. یعنی در نظام آفرینش هر چیزی اندازه ای خاص دارد و هیچ چیز بی حساب و کتاب نیست. جهان حساب و کتاب دارد، براساس نظم ریاضی تنظیم شده و گذشته و حال و آینده آن با هم ارتباط دارد.

استاد مطهری در تعریف قدر می گوید: «قدر به معنای اندازه و تعیین است. حوادث جهان از آن جهت که حدود، اندازه، موقعیت مکانی و زمانی آن ها تعیین شده است، مقدور به تقدیر الهی است.»

حجت الاسلام صادق عیدی مدیر فرهنگی یکی از مساجد شهر اهواز توضیح می دهد: «در یک کلام قدر به معنای ویژگی های طبیعی و جسمانی چیزها است که شامل اندازه، حدود، طول و عرض و موقعیت های مکانی و زمانی آن ها می شود و تمام موجودات مادی و طبیعی را در بر می گیرد، بنابراین معنای تقدیر الهی این است که در جهان مادی آفریده ها از حیث هستی و آثار ویژگی هایشان محدوده ای خاص دارند. این محدوده با اموری خاص مرتبط است، اموری که علت ها و شرایط آن ها هستند و به دلیل اختلاف علل و شرایط، هستی و آثار و ویژگی های موجودات مادی نیز متفاوت است. موجود مادی به وسیله قالب هایی از داخل و خارج اندازه گیری و قالب گیری می شود. این قالب حدود یعنی طول، عرض، شکل، رنگ و موقعیت مکانی و زمانی سایر عوارض و ویژگی های مادی آن به شمار می آید. پس معنای تقدیر الهی در موجودات مادی یعنی هدایت آن ها به سوی مسیر هستی شان که برای آن ها مقدر گردیده است و در آن قالب گیری شده اند.»

این پژوهشگر مسائل مذهبی برای روشن تر شدن این قضیه که مقدرات شب قدر به معنای سلب اختیارات بشری نیست با مطرح کردن چند مثال عینی توضیح می دهد: «خداوند متعال چنان مقدر کرده است که بین اشیا رابطه ای خاص برقرار باشد؛ مثلا بین عزت و دفاع از کیان و ذلت و پذیرش ستم. هر کس از کیان خود دفاع کند، عزیز می شود و هر کس تسلیم زور و ستم شود، ذلیل می گردد. این تقدیر الهی است. یا بین طول عمر و رعایت بهداشت و ترک بعضی گناهان مثل قطع صله رحم و دادن صدقه رابطه برقرار کرده و فرموده است: هرکس طول عمر می خواهد باید در این قالب قرار گیرد. آن که این شرایط را مهیا کرد، طول عمر می یابد و آن که در این امور کوتاهی کرد، عمرش کوتاه می شود. پس در افعال و کردار اختیاری بین عمل و نتیجه که همان تقدیر الهی است، رابطه مستقیم وجود دارد.»

وی ادامه می دهد: «انسان تا زنده است، جاده ای دو طرفه در برابرش قرار دارد؛ یا با حسن اختیار کمیل بن زیاد نخعی که صاحب سر امیرالمؤمنان(ع) بود، می شود و یا با سوء اختیار حارث بن زیاد نخعی، قاتل فرزندان مسلم، می شود. دو برادر از یک پدر و مادر، یکی سعید و دیگری شقی. پس معنای صحیح تقدیر الهی این است: آن که با حسن اختیار خود به جاده صواب رفت، کمیل می شود و آن که با سوءاختیار خود به بیراهه گناه و انحراف پا گذاشت، حارث می گردد. بین تقدر الهی و اختیار آدمی هیچ منافاتی وجود ندارد، زیرا در سلسله علل و شرایط به ثمر رسیدن کار و ایجاد حادثه، اراده آدمی یکی از علل و اسباب است.»

● دعا قضا را برمی گرداند

شما در هیچ یک از حالات خود مکره و مجبور نیستید. گاه افرادی می پرسند: چگونه مکره و مجبور نیستیم، حال آن که حرکت، طی طریق و دگرگونی ما همه مشمول قضا و تقدیر الهی است؟ پاسخ این است: آیا گمان می کنید که قضا و تقدیر، حتمی و اجباری است؟ اگر تقدیر موجب جبر انسان باشد، ثواب و عقاب الهی باطل می شود.

حجت الاسلام صادق عیدی در ادامه می گوید:

«با توجه به معنای صحیح تقدیر الهی و سازگاری آن با اختیار بشری می بینیم که آیات و روایات فراوانی اشاره دارند که دعا، صدقه و نیکوکاری انسان، به دگرگونی و بهبود وضع زندگی وی می انجامد، یعنی پیامد کارهای خوب و بد انسان در تغییر سرنوشت او، یکی از قضا و قدرهای کلی و ثابت به شمار می آید.

در قرآن کریم آمده است: «و ما کان الله معذبهم و هم یستغفرون»؛ یعنی استغفار به رفع عذاب می انجامد. و یا « و لو ان اهل القری آمنوا واتقوا لفتحنا علیهم برکات من السماء والارض»؛ یعنی اگر اهل قریه ها ایمان بیاورند و تقوی پیشه کنند، برکات آسمان و زمین را برایشان نازل می کنیم.»

این پژوهشگر مسائل مذهبی ضمن اشاره به این گفته خداوند متعال که لیس للانسان الا ما سعی، یادآور می شود که نقش انسان در تعیین سرنوشت خود انکارناپذیر است. وی می گوید: «این گونه که بیندیشیم نقش دعا در زندگی بشری روشن می شود، زیرا دعا نیز یکی از مظاهر قضا و قدر است که هم در سرنوشت انسان موثر خواهد بود و هم می تواند جلو قضا و قدر دیگری را بگیرد. پس دعا به معنی تغییر دادن خواست الهی نیست، بلکه به معنای این است که خواست خدا چنین تعلق گرفته است که هر کس دعا کند و یا صدقه بدهد و... فلان مورد ابتلا از او برداشته شود. ورود به عذاب مشروط به عدم دعای بشری و برداشته شدن عذاب و گرفتاری به واسطه دعا، خود یکی از خواست های الهی است. علی بن عقبه می گوید از امام صادق(ع) شنیدم که فرمود:

«دعا قضا را برمی گرداند، هر چند آن قضا محکم شده باشد، پس بسیار دعا کنید، زیرا دعا کلید هر رحمتی است.»

● برپایی محافل مذهبی و آرامش جامعه

مجید کاشانی جامعه شناس با مطلوب ارزیابی کردن برپایی مراسم دعا به صورت جمعی توضیح می دهد: «از دیدگاه جامعه شناسی اجرای مناسک دینی و اجرای دستورات مذهبی به صورت گروهی موجب انسجام و یکپارچگی روح جمعی و یکسان شدن نگاه ها به زندگی و هدف از زیستن می شود که نقطه مثبتی در حیات اجتماعی یک ملت است. شرکت در اینگونه مراسم علاوه بر ابعاد روحانی و معنوی و خالص شدن نیات زمینه وحدت روابط انسانی در یک جامعه را فراهم می کند.»

وی ادامه می دهد: «اصولا رفتارهای بزهکارانه یا آسیب های اجتماعی در صورتی رخ می دهند که ارزش ها و هنجارهای مذهبی و دینی کم رنگ شوند، در چنین شرایطی هنجارها قدرت نگهداری و نگهبانی از رفتارهای صحیح را در بین افراد یک جامعه ندارند. جامعه ای که به ارزش های دینی، آیین ها و مناسک دینی خودش پایبند باشد، کمتر دچار کجروی و آسیب های اجتماعی خواهد شد.»

وی به کارکرد سوم محافل مذهبی و مراسم دعا به صورت جمعی اشاره کرده و می گوید: «کارکرد سوم این قبیل محافل ارتقای سطح آگاهی های مذهبی و اتصال با میراث دینی مخصوصاً اجتماعی شدن مذهبی نسل های جدید، کودکان و نوجوانان است. کارکرد آموزشی و تربیتی این مراسم ها و آیین ها کمتر از موارد دیگر نیست و اتفاقاً خیلی هم اهمیت دارد. معمولاً والدین به دلیل مشغله ای که دارند، فرصت لازم برای آموزش فرزندان را ندارند و این قبیل آموزش ها به گردن آموزشگاه ها و مدارس است. اما حضور فرزندان و والدین در محافل مذهبی گروهی بخش بزرگی از این خلأ را پر کرده و به هدایت فرزندان می انجامد. صفای معنوی حاکم بر این مراسم خودبه خود به همه افرادی که شرکت کرده اند تأثیر گذاشته و روح و فکر افراد را تربیت خواهد کرد.»

وی به نزدیکی همه آحاد ملت در زمان برپایی مناسک مذهبی اشاره کرده و می گوید: «نتیجه مثبت دیگری که می توان برای برپایی محافل مذهبی تعریف کرد، در کنار هم بودن و همدلی همه آحاد ملت است. اصولاً ارزش های اجتماعی و ملی در مناطق مختلف یک کشور به واسطه اجرای مناسک و آیین های مذهبی رخ می دهد. ضمناً افراد به انرژی مثبت و آرامشی دست پیدا می کنند که به پربارتر شدن زندگی آنها کمک بزرگی خواهدکرد.»

● قرآن، دروازه سعادت بشری

زیرک انسانی است که اگر عمل صالحش زیاد و گناهش کم است، نسبت به گناهان توبه کند. اگر گناه و ثوابش مساوی است، حضرت علی(ع) فرمود: این فرد ضرر کرده و سرمایه عمرش سپری شده است. و اگر عمل ناشایست فردی بیشتر از عمل صالحش باشد، حضرت علی(ع) فرمودند: وای بر تو! وای بر تو!

حجت الاسلام علیرضا روحی، مسئول نمایندگی ولی فقیه در بسیج دانش آموزی و فرهنگی می گوید: «خواسته ها دو دسته هستند، خواسته هایی که به مصلحت ما هستند و خواسته هایی که ظاهراً به مصلحت ما هستند. در روایات آمده در عوض دعاهایی که در دنیا مستجاب نمی شود، در آخرت چه بسیار دعاهایی که اجابت خواهد شد. آنجاست که در دل آرزو می کنیم، ای کاش هیچ یک از دعاهایمان در دنیا مستجاب نمی شد و در عوض در قیامت پاسخ می گرفتیم.»

وی با اشاره به این نکته که در روایات آمده شب قدر برابر با ۸۳سال و چهار ماه است، ادامه می دهد: «انسان در این شب می تواند به اندازه صدسال عبادت کند. چنانچه توبه اش پذیرفته شود به تعداد گناهان در کارنامه اش عمل خیر ثبت می شود. قرآن به سر گرفتن معنای بزرگی دارد. ما با بر سر گذاشتن قرآن می گوییم: خدایا! همه گرفتاری های من برای این است که از قرآن فاصله گرفته ام. دستورات آن را فراموش کردم و طبیعی است که عاقبت بدی را دچار شوم. خدایا! در رمضان از گناه فاصله گرفتم، با فاصله گرفتن از نفس و شیطان امید دارم که به محیط تقوا و رستگاری راه پیدا کنم. حالا که این ظرفیت و آمادگی در من پیدا شده، آمده ام اعتراف کنم که بد کرده ام، مرا مورد عفو خویش قرار بده.»

این کارشناس مسائل مذهبی ضمن اشاره به این که حضرت محمد(ص) با قرآن توانست انسان های بزرگی را تربیت کند که قدم در راه عشق و شهادت گذاشتند، می گوید: «اگر می خواهیم ره صد ساله را یک شبه طی کنیم، به قرآن پناه ببریم و با آیات روشن الهی آشتی و پیوند برقرار کنیم.»

گالیا توانگر