مصرف بنزین طی سا ل های ۸۴ ۱۳۷۰ درمان پلکانی درد قدیمی

به نظر می رسد که دولت و مجلس با نگاهی مشابه به مقوله بنزین به عنوان یک مشکل بزرگ و حساس بر این نکته اتفاق نظر دارند که به رغم لزوم درمان این درد نمی توان با سیاستهای ضربتی, آنی و کوتاه مدت آن را درمان کرد

به نظر می رسد که دولت و مجلس با نگاهی مشابه به مقوله بنزین به عنوان یک مشکل بزرگ و حساس بر این نکته اتفاق نظر دارند که به رغم لزوم درمان این درد نمی توان با سیاستهای ضربتی، آنی و کوتاه مدت آن را درمان کرد.

«باید هر چه زودتر اقدام عملی برای سامان دادن به وضعیت مصرف بنزین انجام شود. »

این سخنانی است که سایت نفتی شانا به نقل از رئیس مجلس و پس از سفر یك روزه خود به شهرستان ری در بازدید از پالایشگاه نفت تهران، منتشر کرد.

حداد عادل یادآور شد: رییس جمهور و دولت نیز مسئله‌ پلكانی سهمیه‌بندی بنزین را می‌خواهند اجرا كنند و ما هم آن را قبول داریم. در حالی که حداد نظر دولت را هم همسو با دیدگاه خود می داند به نظر می رسد مجلس نظر مثبتی به این طرح داشته باشد.

برای مثال رسول صدیقی‌بنابی عضو كمیسیون برنامه و بودجه مجلس با بیان این‌كه واقعی‌سازی قیمت سوخت چه به صورت پلكانی و چه به طور یكباره مورد تایید است، نشان داد که حداد عادل تنها موافق طرح مذکور نیست.

●بنزین درد قدیمی

طی ۱۴ سال گذشته یعنی ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۴ همواره مصرف بنزین بیشتر از تولید آن بوده است، به گونه‌ای که به رغم بهره‌برداری از پالایشگاه بندرعباس مصرف بنزین همچنان بیش از تولید داخلی كشور بود.

براساس آمار ارایه شده تولید بنزین در سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۴ سالیانه ۴/۴ رشد داشته و در مجموع به طور متوسط ۵/۳۲ میلیون لیتر در روز بنزین تولید شده است

در این دوره مصرف بنزین به طور متوسط ۷۶۶/۴۰ میلیون لیتر در روز بود که رشد سالانه ۵۰/۷ را نشان می‌دهد. از سوی دیگر واردات بنزین در این دوره با رشد ۲۹/۲۱ درصدی مواجه شده است به گونه که به طور متوسط روزانه ۸۷۶۲/۷ میلون لیتر در روز بنزین واردات بنزین را شاهد بودیم.

در سال ۱۳۸۴ شاهد مصرف ۸/۶۷ میلیون لیتر در روز بنزین در کشور بودیم که بالاترین میزان مصرف بنزین در تاریخ کشور است در این سال رکورد تولید بنزین با ۴/۴۲ میلیون لیتر در روز شکسته شده است البته براساس آخرین گزارش رسمی اعلام شده میزان تولید بنزین در ۹ پالایشگاه فعال كشور در فاصله زمانی شهریور ۱۳۸۴ تا شهریور ۱۳۸۵نشان می دهد تولید بنزین با ۷/۱۳ درصد رشد از ۴۰ میلیون و۵۵۰ هزار لیتر به ۴۲ میلیون و ۴۴۰ هزار لیتر در روز رسیده است.

این تقسیم بندی اگرچه خارج از روال تحلیلی و سالانه است اما می تواند به نوعی نشان ازعزم دولت برای افزایش تولید بنزین باشد.

براساس گزارش عملكرد یك ساله وزارت نفت در دولت نهم، که هفته قبل بر روی یک سایت وابسته به این وزارت خانه قرار گرفت از شهریور سال گذشته تاكنون میزان تولید فرآورده های نفتی پالایشگاه های کشور نیز به ۲۲۷ میلیون و ۲۰۰ هزار لیتر در روز رسیده است. این میزان در مدت مشابه سال قبل، ۲۲۳ میلیون و ۵۹ هزار لیتر در روز بوده است.

این درحالی است که طی سالهای ۱۳۸۱ تا۱۳۸۴ به طور متوسط ۴۲۸/۱۸ میلیون لیتر در روز بنزین وارد شده است درحالی که تولید در این مدت به طور متوسط ۴۰ میلیون لیتر در روز و مصرف ۸۲۵/۵۸ میلیون لیتر در روز گزارش شده است .

طی دوره یک ساله فعالیت دولت نهم متوسط میزان واردات بنزین از ۲۲ میلیون و ۴۴۰ هزار لیتر در روز در شهریور ۱۳۸۴ به ۲۸ میلیون و ۸۹۰ هزار لیتر در روز در شهریور ۱۳۸۵ رسیده كه حاكی از رشدی در حدود ۲۶ درصد است.

براساس این گزارش با اجرای طرح های توسعه پالایشگاه ها در سال گذشته، برای افزایش ظرفیت تولید بنزین به میزان ۱۱۰ میلیون لیتر در روز برنامه ریزی شده است.البته روند سالهای قبل هم دارای اهمیت ویژه ای است.

درسال ۱۳۷۰ در حالی که مصرف بنزین۶/۲۴ میلیون لیتر در روز بود تنها ۲/۲۳ میلیون لیتر در روز در کشور تولید شد که باعث شد واردات بنزین ۷/۱ میلیون لیتر در روز باشد.

سال ۱۳۷۲ اوج واردات در دوره ۵ ساله ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۵ است به گونه ای که شاهد واردات ۳/۴ میلیون لیتر در روز بنزین بودیم جالب آن است که در این سال تولید بنزین نسبت به سال قبل ۶۱/۲ میلیون لیتر در روز افزایش داشت به ۴/۲۹ میلیون لیتر در روز رسید که نشان از اثرگذاری روند مصرف در این مقطع دارد.

طی این دوره به طور متوسط روزانه ۳/۲۶ میلیون لیتر در روز بنزین تولید شده درحالی ۴۰۵/۲۹ میلیون لیتر در روز بنزین مصرف شده است. در این مدت به طور متوسط ۸۲/۲ میلیون لیتر در روز بنزین وارد شده است در سالهای ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۰ شاهد واردات ۷/۲۹ میلیون لیتر در روز بودیم. نکته قابل توجه آن است که دو سال نخست و پایانی دوره را می توان نقاط عطف سالهای ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۰ دانست.

طی مورد بررسی در سالهای ۱۳۷۶ و ۱۳۸۰ شاهد بالاترین میزان واردات بنزین بودیم به گونه که به ترتیب ۸/۵ و ۸/۷ میلیون لیتر در روز بنزین وارد شد. در این دو سال به ترتیب مصرف۹/۳۴ و ۸/۴۵ میلیون لیتر در روز بود که مصرف سال ۱۳۸۰ بیشتر از متوسط مصرف ۵ ساله یعنی ۸۲/۳۳ میلیون لیتر در روز است.

سال ۱۳۸۰ با تولید ۱/۳۷ میلیون لیتر در روز بنزین نیز بالاترین رتبه را در این دوره داراست.

درد فراگیر

به نظر می رسد مشکل بنزین درموردسایر فراورده های نفتی هم صادق باشد و نتوان به راحتی بنزین را تنها فراورده مشکل دار دانست. طی دوره (۸۴ -۱۳۷۰) نفت خام خوراك پالایشگاه‌ها به طور متوسط یک میلیون ۴۰۴ هزار و ۹۰۰ بشکه بود که به طور متوسط سالانه ۴۳/۳ درصد رشد داشته است .

در حال حاضر ظرفیت کل پالایشگاههای نفتی کشور(۹ پالایشگاه)، حدود ۶/۱ میلیون بشکه در روز یعنی بیش از دوبرابر ظرفیت سال ۱۳۵۶ است. این خصوصیت می تواند خوب یا بد تحلیل شود و به نگاه ما بستگی دارد.

افزایش ظرفیت پالایشی کشور می تواند به معنای کاهش وابستگی کشور به واردات باشد و می تواند از دست رفتن توان صادراتی کشور تلقی شود. بویژه انکه شاهد صادرات نیز نبودیم یا فراورده های کم ارزش را صادر کردیم.

طی سال های ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۴ قیمت واقعی محصولات نفتی كشور كاهش داشته در حالی كه طی این مدت در سایر كشورهای جهان قیمت حاملهای انرژی افزایش یافته است. این ارزان بودن نسبی قیمت فرآورده های نفتی در كشور منجر به استفاده غیر بهینه از حاملها و انحراف فرآیند تولید شده است.

براساس آمار ارایه شده متوسط مصرف پنج فرآورده اصلی ۱۸/۱۸۱ میلیون لیتر در روز بود که در پی رشد متوسط ۸۶/۲ در سال صورت گرفت .

این در حالی است که مجموع تولید پنج فرآورده اصلی در این دوره به طور متوسط ۱۹۷ میلیون لیتر در روز بود که رشد ۳.۳۳ را نشان می دهد.

متوسط واردات پنج فرآورده اصلی ۱۵ میلیون لیتر در روز بود که به معنای رشد ۱/۲ درصدی بود

در این مدت متوسط صادرات پنج فرآورده اصلی ۳/۳۴ میلیون لیتر در روز بود که حکایت از رشد ۷/۵ دارد .

براساس بررسی های صورت گرفته در سالهای ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۵ به طور متوسط یک میلیون و ۱۷۷ هزار و ۳۰۰ بشکه در روز نفت خام به صورت خوراک پالایشگاه های داخلی مصرف شده است که این شاخص در سال اول این دوره ۵ ساله ۹۹۷ هزار و ۸۰۰ بود که در سال ۱۳۷۵ به سطح یک میلیون و ۳۶۶ هزار و ۹۰۰ بشکه در روز رسیده است.

محمد عباسی

---