بستنی

ظاهراً مشرق زمین برای اولین بار بستنی را ساخت، برای نخستین بار مارکوپولو بستنی و فرمول ساختن آن را به ایتالیا برد و از آنجا به فرانسه راه یافت، اشراف فرانسوی از خوردن بستنی …

ظاهراً مشرق زمین برای اولین بار بستنی را ساخت، برای نخستین بار مارکوپولو بستنی و فرمول ساختن آن را به ایتالیا برد و از آنجا به فرانسه راه یافت، اشراف فرانسوی از خوردن بستنی خیلی خوششان می‌آمد از این رو طرز تهیه بستنی را پنهان نگه می‌داشتند تا مردم معمولی نتوانند برای خود بستنی بسازند! اما چندی بعد ساختن بستنی عمومیت و در نقاط مختلف دنیا علاقه‌مندان بسیار یافت.

سرگذشت بستنی

این غذای خوشمزه که در هوای گرم بسیار مطبوع و شیرین است و چون بادبزن خنک کننده انسان‌هاست. سرگذشت جالب و خواندنی دارد.

تاریخچه بستنی از ایران باستان و مصر آغاز می‌شود. زیرا در این دو کشور از دیرباز انسان‌ها علاقه فراوانی به عصاره میوه‌ها و میوه‌هائی که با یخ آمیخته شده بود، داشتند و به‌ویژه در ایرا روزگار کهن ایرانیان عادت داشتند یک نوع یخ که به وسیلهٔ عصاره میوه‌‌های شیرین درست می‌شد به شکل تخم‌مرغ درست کنند تا هنگام گرما آن را لیس بزنند و هم کام خود را شیرین کنند و هم خنک شوند.

پس از قرن‌ها در عصر حاضر بچه‌ها بستنی‌های جدید به همان شیوه بزرگترهای روزگار کهن لیس می‌زنند. مدت بود رومی‌ها ابتدا از این خوراکی شیرین و خنک کننده بسیار خوششان آمد و می‌گویند ”ژول سزار“ امپراطور نام‌آور رم وقتی در میدان‌های نبرد زیاد تشنه‌اش می‌شد و هوا گرم بود از این نوع بستنی‌های ابتدائی استفاده می‌کرده است و گویا اعراب از بس به این خوراک شیرین و خوشمزه علاقه پیدا کرده بودند نام ”شربت خنک“ بر آن نهادند که مقصود همان شربت یخ بسته بوده است.

۱) در ایران و مصر باستان بستنی به‌صورت تخم‌مرغ مصرف می‌شده است و اغلب عصاره میوه را به شکل تخم‌مرغ منجمد می‌کردند.

۲) رومی‌های روزگار کهن گرچه هنوز مثل ایران و مصر متوجه بستنی‌سازی نبودند ولی نوشابه‌های خود را با یخ خنک کی‌کردند و می‌آشامیدند و گفته می‌شود که ”ژول سزار“ در اردوی جنگی برای رفع خستگی عصاره میوه را با یخ ساییده شده می‌نوشیده است.

ولی با این همه خامه و شیر یخ بسته که مادربزرگ بستنی امروزی به‌شمار می‌آمده است ابتدا در قرن شانزدهم و در کشور ایتالیا و شهر فلورانس ساخته شد و گفته می‌شود که مبتکر آن شخصی به‌نام ”برنار ـ بوون تالانسی“ بوده است. این اختراع و ابتکار گرچه زیاد بزرگ نبود ولی باز مانند همه اختراعات و ابتکارهای تازه و نو عده‌ای طرفدار و گروهی مخالف پیدا کرد.

یکی از دوستداران و طرفداران این خوراک خوشمزه ”کاترین دومدیسی“ بود (۱۵۸۹ ـ ۱۵۱۹) که یکی از ملکه‌های قدرتمند و سنگدل و جنایت‌پیشه و ستمگر و دیکتاتور و دشمن آزادی در تاریخ فرانسه و شاید جهان به‌شمار آمده است. چون این زن هوسجوی و شکمپرست همان‌طور که تشنه خون انسان‌های بیگناه بود، از خوراکی‌های شیرین و خوشمزه که در ضمن رفع تشنگی همیشگی او را هم می‌کرد بسیار خوشش می‌آمد این ابتکار تازه و شیرین را به دربار فرانسه برد تا اشراف فرانسه هم بتوانند بستنی بسازند و بخورند.

کم‌کم در قرن بعد در ونیز و ناپل و فلورانس و پالرمو بستنی‌سازی رونق پیدا کرد به‌طوری که به سال ۱۶۶۰ یکی از اهالی فلورانس به‌نام ”پروکوپ کول‌تلی“ در پاریس ”کافه پروکوپ“ را دایر کرد و این کافه تریا و بستنی‌فروشی تا قرن اخیر بر پا بود و همه هنرمندان و نویسندگان و شاعران و مردمان ادب دوست و سیاستمداران اغلب آنجا جمع می‌شدند و با هم قرار ملاقات می‌گذاشتند. ”پروکوپ“ در ضمن مخترع بستنی‌سازی کوچکی بود که هنوز در خانواده‌ها از آن استفاده می‌شود.

بستنی تا قرن گذشته بیشتر خوراک ثروتمندان بود و افسانه‌های فراوان درباره این خوراک خوشمزه ساخته‌اند.

از جمله حکایت می‌کننند که اغلب زنان اشراف به‌خاطر استخدام یک بستنی‌ساز ایتالیائی با هم کتک‌کاری می‌کردند و همچنین می‌گویند به سال ۱۸۶۰ که بستنی‌سازی در انگلستان هم رواج یافت. آشپز یکی از ثروتمندان انگلیس یک تارت بستنی عالی و بزرگ با دکوراسیون جالب ساخت که موجب حسد تمام مهمانان اعیان و اشراف بریتانیا گردید.

راز بستنی ایتالیائی سرانجام به‌وسیلهٔ شخصی به‌نام ”کلرمون“ که فرانسوی و از مدیران کارخانه بود به آمریکا برده شد و در آنجا کم‌کم کار بستنی و بستنی‌سازی زیاد شد که در تمام شبانه‌روز بستنی در اختیار همه مردم قرار داشت ولی با این وصف هنوز بستنی‌سازان ایتالیائی شهرت بسیار داشتند. از آن جمله شخصی به‌نام ”سارتورلی“ که از اهالی ونیز بود به سال ۱۸۵۰ در لندن نهصد چهار چرخه به راه انداخت که به‌طور سیار بستنی می‌فروختند و اینکار ده سال بعد به‌وسیلهٔ یک نفر ایتالیائی دیگر در نیویورک تکرار شد.

امروزه بستنی نه تنها یک خوراک ساده به‌شمار می‌رود بلکه در جهان علاقه‌مندان زیادی پیدا کرده است و سراسر جهان خوشمزه‌ترین دسر و متوع‌ترین و پرمصرف‌ترین خوراک به‌شمار می‌رود. در آمریکا بستنی‌سازی به‌صورت علمی درآمده و کسانی که بخواهند در این کار استاد شوند باید در مدارس ویژه تحصیل کنند و به‌طور متوسط ساکنان آنجا در سال هر نفر پنجاه کیلوگرم (آیس‌کرم) بستنی می‌خورد و بیشتر این بستنی را کودکان مصرف می‌کنند و به‌طور کلی بستنی برای بجه‌ها و خانم‌ها خیلی بیشتر از دیگران جالب است.