بالاخره سر و صدای جیرینگ

جیرینگ حوزه ای برای شبکه بانکی صرفه اقتصادی ندارد

جیرینگ سامانه خرید با تلفن همراه و جدیدترین سرویس همراه اول است و با ارایه این سرویس، دیگر مشترک نیازی به حمل اسکناس و سکه نخواهد داشت و در واقع کیف پول همراهی است که برای انجام امور مالی مانند دریافت، پرداخت و خریدهای روزانه مورد استفاده قرار می گیرد، هم چنین با سرویس جیرینگ می توان تمامی پرداخت های روزانه اعم از خرید سوپرمارکت، پرداخت وجه بنزین، کرایه تاکسی، صورت حساب رستوران، پرداخت کلیه قبوض، شارژ مشترکان اعتباری و غیره را حتی در نقاطی که دسترسی به شبکه بانکی وجود ندارد، توسط تلفن همراه انجام داد. سال گذشته برای اولین بار امکان خرید با کیف پول جیرینگ در نمایشگاه تلکام به وجود آمد و از این سرویس رونمایی شد و امسال نیز جیرینگ با NFC به تلکام آمد که با سرویس NFC فرد می تواند با استفاده از تلفن همراهش کار پرداخت را انجام دهد یعنی گوشی تلفن در فاصله کمی از دستگاه پذیرنده NFC قرار می گیرد و بدین ترتیب کار تبادل اطلاعات انجام می شود و از این سرویس می توان در گیت وی مترو، فروشگاه ها، استادیوم ها و ... استفاده کرد و شارژ آن توسط کیف پول جیرینگ انجام می شود.

اما براساس برنامه ریزی های فعلی در صورت افتتاح این سامانه برای عموم، مشترکان این اپراتور با مراجعه به فروشگاه های طرف قرارداد و کارت های عضو شتاب و واریز وجه نقد به هر میزانی که بخواهند می توانند کیف پولشان را شارژ کنند؛ جیرینگ پکیجی با شش سرویس است؛ انتقال شخص به شخص یکی از این خدمات است که با استفاده از آن می توان برای هر شخصی در هر زمان و مکانی پول واریز کرد. با استفاده از جیرینگ می توان قبوض برق، آب، گاز، تلفن ثابت، تلفن همراه و شهرداری را نیز پرداخت کرد.

با جیرینگ، پول افراد به صورت ایمن در گوشی همراه ذخیره می شود و می توان تمام مایحتاج را با آن خریداری کرد، بدون آن که در کیف پول نقد وجود داشته باشد؛ به طور کلی سامانه ای نوین برای مدیریت امور مالی است که از آن می توان برای انتقال پول، خرید شارژ سیم کارت اعتباری، پرداخت قبوض، خرید و سایر امور مالی روزمره استفاده کرد.

اما استفاده از کیف پول همراه موجب صرفه جویی در زمان و هزینه می شود. تنها با یک شماره گیری ساده می توان در هر کجا شارژ سیم کارت اعتباری خرید، قبوض را پرداخت کرد و به هر کسی در هرکجا پول انتقال داد، از طرفی خدمات جیرینگ نیازمند داشتن حساب بانکی نیست و از روش های مختلف می توان پول به جیرینگ واریز کرد، ثبت نام در جیرینگ رایگان است و از وجه واریزی در جیرینگ می توان برای کلیه امور مالی روزانه استفاده کرد.

● کیف پول همراه در جهان

در حال حاضر بیش از ۱۱۹ طرح مشابه جیرینگ در دنیا پیاده سازی شده و برنامه ریزی برای پیاده سازی ۹۶ طرح دیگر نیز انجام شده است. این طرح در بسیاری از کشورها مانند ژاپن، فیلیپین، برزیل، آرژانتین، چین، هند، اندونزی، مالزی، پاکستان، اتریش، انگلیس، قطر، کانادا و ایالات متحده با موفقیت روبرو بوده است. تجربیات مشابه سایر کشورها با این که کیف پول همراه پدیده ای نوین است اما تاکنون در کشورهای متعددی به کار گرفته شده و با سرعت چشمگیری در حال رشد می باشد. پرداخت همراه در بسیاری از کشورهای دنیا در حال شکل گیری یا توسعه است. تقریباً هر سه سال، میزان استفاده از کیف پول همراه دو برابر می شود که نشان دهنده بهینه بودن و محبوبیت این سرویس است و طبق آمار در طی پنج سال اخیر، خدمات کیف پول همراه در بیش از ۷۰ کشور دنیا در تمامی قاره ها راه اندازی شده است. اما چندی پیش دفتر مطالعات ارتباطات و فناوری های نوین (گروه ارتباطات و فناوری اطلاعات) مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، در گزارشی به بررسی خدمات مالی همراه در کشور پرداخت که در این گزارش، علاوه بر بررسی خدمات مالی همراه، به بررسی خدمات مالی تلفن همراه نیز پرداخته شده است. این گزارش به مواردی از جمله سامانه همراه ۲۴، سامانه خدمات مالی همراه اول (جیرینگ)، چالش ها و تبعات طرح جیرینگ و راه کارهای موجود پرداخته است؛ در این گزارش آمده بود:نخستین خدمت حقیقی پرداخت همراه در کشور با همکاری شرکت پرداخت الکترونیک سامان، بانک سامان و شرکت بین المللی تی کی سی راه اندازی شده است؛ تمامی دارندگان سیم کارت های تالیا و همراه کیش و ایرانسل می توانند با شماره گیری کد، خدمات دلخواه خود را انتخاب نموده و دستور تراکنش را صادر نماید. استفاده از بستر USSD برای انجام خدمات در این سامانه، یکی دیگر از نکات قابل توجه است؛ با توجه به اینکه روش های مختلفی برای پرداخت با تلفن همراه در دنیا و ایران وجود دارد، به دلایل فنی و حقوقی استفاده از این بستر، تنها روش مورد تایید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، به لحاظ امنیتی است؛ عدم نیاز به نصب نرم افزار، امکان اتصال چندین کارت بانکی به تلفن همراه، رایگان بودن استفاده از سامانه، امنیت بالا و همیشه در دسترس بودن، از جمله مزایایی کاربرد این سامانه است.

● جیرینگ، ورود به حوزه ای است که برای شبکه بانکی صرفه اقتصادی ندارد

در بخش دیگری از این گزارش آمده بود: حوزه ای که همراه اول قصد ورود به آن را دارد، حوزه ای است که شبکه بانکی کشور بنا به شرایطی از جمله عدم صرفه اقتصادی قصد ورود به آن را ندارد و یا مصلحت را در ورود به این حوزه ها نمی بیند؛ از چهار بستر موجود ارائه خدمات روی سیم کارت، بستر مورد نظر برای ارائه خدمات مالی USSD انتخاب شده است که راهکار بهتر و مناسبت تری برای پرداخت به شمار می آید. سیستم USSD بر پایه Session نهاده شده است، بدین معنی که یا ارتباطی برقرار می شود و پیام می رسد و یا پیام دریافت نمی شود، بنابراین همانند سیستم های SMS ابهام در رسیدن یا نرسیدن پیام ندارد؛ اپراتور همراه اول هدف خود را از گسترش این شبکه، ارائه خدمات و تکمیل فعالیت های جاری بانک ها می داند. بنا به تعریف بانک مرکزی، پول الکترونیک ابزاری پولی مبتنی بر فناوری است که به مردم و کسب و کارها امکان می دهد تا تبادلات مالی را با استفاده از سازوکار پردازش الکترونیکی انجام دهند؛ پول الکترونیک در تعریف به معنی ارزش پولی ذخیره شده بر روی رسانه های فیزیکی است که مستقلاً دارنده آن را دارای توان پرداخت می نماید و از این جهت خواص حقوقی و اقتصادی پول الکترونیکی با سایر ابزارهای پرداخت و قابل انتقال نظیر اسکناس و مسکوک و ایران چک بانک مرکزی مشابهت دارد.

● جیرینگ، سامانه بانکی خارج از نظارت بانک مرکزی ایجاد می کند

با توجه به وظایف بانک مرکزی، اجرای طرح جیرینگ نوعی مداخله در سیستم بانکی کشور است و علاوه بر افزایش حجم پول، سامانه بانکی خارج از نظارت بانک مرکزی ایجاد می کند که سیاست های پولی و بانکی بانک مرکزی را برای کنترل اقتصاد کشور بی اثر می کند؛ ضمن اینکه همراه اول با نگهداری وجوه الکترونیکی در خارج از شبکه بانکی می تواند به خود از این محل وام صفر درصد اعطا کند که باز به نوعی دخالت در شبکه بانکی و اقتصاد کشور است.

● استمرار و توسعه جیرینگ، نیازمند اخذ مجوز تاسیس بانک از بانک مرکزی است

در ادامه این گزارش عنوان شده بود: طرح جیرینگ فعالیت های یک بانک همچون دریافت، پرداخت و انتقال وجه بین مشتریان را انجام می دهد و استمرار و توسعه آن نیازمند اخذ مجوز تاسیس بانک از بانک مرکزی است؛ نظر بانک مرکزی این است که توسعه این سامانه می تواند مبتنی بر اخذ مجوز کیف پول الکترونیکی یک بانک از بانک مرکزی صورت گیرد؛ یعنی همراه اول باید از بانک مرکزی مجوز بانک دریافت کند و پس از آن باید براساس الگوی کارکردی صدور و راهبردی کیف پول الکترونیکی که در تاریخ ۲ آبان ۸۷ توسط بانک مرکزی در اجرای ماده ۲۲ آیین نامه نظام بانکداری الکترونیکی مصوب ۲۲ اسفند ۸۶ هیئت وزیران و بند ۶ ماده ۴۳ بسته سیاستی نظارتی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در سال ۸۷ توسط اداره نظام های پرداخت بانک مرکزی تدوین و تصویب شده است، نسبت به دریافت مجوز کیف پول الکترونیکی اقدام نماید. به عقیده بانک مرکزی، اصرار اپراتور تلفن همراه بر اختیار گرفتن مدیریت و مالکیت کیف پول بانکی و مداخله در حوزه حاکمیت بانکی است و خطر تبدیل m۱ به m۲ (پول نقدی) یکی از پیامدهای پیش بینی شده بانک مرکزی در اثر اجرای طرح است.

یکی دیگر از مسائلی که مورد بحث است، رسیدگی به مغایرت های ناشی از اشتباهات تراکنش ها در سیستم جیرینگ است، بنا به نظر بانک مرکزی، همراه اول، توان پاسخگویی به مغایرت ها و اشکالات تراکنش های این سیستم را ندارد که البته همراه اول این مشکل را ناشی از شبکه بانکی کشور می داند؛ از نظر شبکه بانکی، نظام بانکی دارای اصولی تغییرناپذیر است و راه حل مناسب فراهم کردن بستر پرداخت همراه توسط همراه اول برای بانک هاست به طوری که همراه اول از ترافیک ایجاد شده در شبکه، کسب سود نماید. براساس نظر بانک مرکزی همراه اول نباید به اطلاعات تراکنش های شبکه پرداخت همراه دسترسی داشته باشد و در کنار مسائل موجود در حوزه پولی و بانکی باید مدل تجاری فعالیت اپراتورها برای ارائه پرداخت همراه نیز مدنظر قرار گیرد. با توجه به آزادسازی ارائه خدمات تلفن همراه وجود سه اپراتور در بازار اطلاعات تلفن همراه باید به بحث ایجاد فضای رقابتی برای فعالیت اپراتورها توجه کافی از طرف تنظیم کننده بخش حوزه مخابرات، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و شورای رقابت به عنوان تنظیم کننده کلان بازار مبذول گردد. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی علاوه بر توجه به مباحث رقابتی باید در جهت رعایت حقوق مصرف کنندگان استانداردهای ارائه خدمات را تدوین کند. اما گزارش دفتر مطالعات ارتباطات و فناوری های نوین مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در حالی است که چندی پیش معاون بازاریابی، فروش و خدمات مشتریان همراه اول، از فعال بودن سرویس جیرینگ همراه اول خبر داد و گفت: مرحله بعدی اخذ مجوز نهایی از بانک مرکزی است و این سرویس در ۴۰۰ مرکز ICT روستایی ارائه شده است محمد مهدی عطوفی افزود: هم اکنون با شرکت های مترو و اتوبوسرانی در حال مذاکره برای ارائه خدمت به مردم از طریق سرویس NFC بر بستر جیرینگ هستیم. از جمله برتری های جیرینگ مواردی عنوان شده از جمله:. دیگر به دلیل تعطیلی بانک یا خرابی خودپرداز یا انتقال پول و پرداخت قبوض بی پول نمی مانید، سیستم جیرینگ شبانه روزی است و استفاده از آن محدودیت زمانی ندارد و تنها با در اختیار داشتن یک تلفن همراه ساده از تمامی سرویس های جیرینگ به آسانی می توانید استفاده نمایید؛ کار کردن با جیرینگ بسیار ساده است و با داشتن سواد خواندن و نوشتن می توان از آن استفاده نمود. برای کار کردن با جیرینگ تنها به یک گوشی تلفن همراه از هر مدل دلخواهی به همراه یک سیم کارت دائمی یا موقت همراه اول نیاز است و وقت شما دیگر درگیر مسائلی مانند انتقال یا دریافت وجه از دیگران، پرداخت قبوض یا خرید شارژ همراه با استفاده از روش های سنتی نمی شود . جیرینگ بسیار سریع است و کلیه امور را با سرعتی بالا و در چند ثانیه انجام می دهد و اگر تلفن همراه شما یک طرفه شده است با پرداخت قبض آن از طریق جیرینگ، تلفن شما مجدداً فعال خواهد شد و دیگر لازم نیست به پول دست بزنید و نگران سرقت کیف پولتان نخواهید بود.

● کیف پول همراه با خدمات بانکداری همراه تفاوت دارد

باید گفت، کیف پول همراه با خدمات بانکداری همراه تفاوت دارد. خدمات بانکداری همراه، همان طور که از نامش پیداست مربوط به حساب بانکی افراد می شود و در واقع بانک ها برخی از خدمات خود را در قالب بانکداری همراه از گیشه بانک به گوشی موبایل منتقل می کنند. اما پرداخت همراه در واقع جایگزین مدرن کیف پول است و به امور روزمره اشخاص از قبیل پرداخت وجه در هنگام خرید و یا دادن پول به دیگران یا گرفتن پول از ایشان می پردازد. گفته می شود، جیرینگ اطلاعات شما را به صورت کدگذاری شده در بستر USSD ارسال و دریافت می کند، به طوری که امکان سوءاستفاده از آن وجود نداشته باشد و هیچ اطلاعاتی را بر روی گوشی شما ذخیره نمی نماید، بنابراین در صورت سرقت یا گم شدن گوشی، هیچ خطری کیف پول شما را تهدید نمی نماید؛ جامعه کاربران جیرینگ هزینه ای بابت ارتباط با مرکز جیرینگ نمی پردازند در حالی که در سیستم های بانکداری همراه، مشتریان باید هزینه ارسال SMS ها و یا استفاده از GPRS را بپردازند. برای استفاده از جیرینگ هیچ نیازی به داشتن گوشی پیشرفته یا نصب نرم افزار وجود ندارد و تقریباً تمامی گوشی های موجود و حتی قدیمی، قادر به کار کردن با جیرینگ خواهند بود، در حالی که برای استفاده از سیستم بانکداری همراه، گوشی های هوشمند یا حداقل با قابلیت پشتیبانی از Java نیاز است. اما در کل باید گفت، سرویس «جیرینگ» همراه اول بستری را برای دسترسی به برخی اطلاعات شخصی کاربران این شبکه مخابراتی به وجود آورده است که به اعتقاد کارشناسان نیازمند بازنگری خدمات قابل ارایه این سرویس توسط اپراتور اول تلفن همراه کشور است؛ سامانه جدید خرید همراه اول با شعار جیرینگی خرید کنید در نمایشگاه بین المللی تلکام راه اندازی و معرفی شد؛ برخی خدمات این طرح که سال گذشته فاز پایلوت آن مورد بهره برداری قرار گرفت، امسال به بهره برداری کامل رسیده و استفاده از این سامانه برای کاربران همراه اول امکان پذیر شده است. جیرینگ به گفته مدیر عامل شرکت جیرینگ شرکت ارتباطات سیار ایران، امکانی برای خرید با تلفن همراه بدون نیاز داشتن به حساب بانکی برای سهولت در امر خرید است و تمامی افراد از جمله کسانی که دارای حساب بانکی معتبر، دارندگان حساب بانکی غیرفعال و بدون حساب بانکی هستند نیز می توانند از خدمات این شرکت استفاده کنند. کاربرانی که به استفاده از این سامانه تمایل دارند، می توانند برای دریافت کلیه خدمات از قبیل انتقال شخص به شخص، پرداخت صورت حساب های ماهیانه، پرداخت های روزانه، واریز و برداشت وجه و برخی خدمات دیگر از طریق منوی جیرینگ به شماره #۱۲۳* اقدام کنند.

متقاضیان پس از اینکه با تایید هویت خود و اتصال به شماره #۱۲۳* وارد جیرینگ شده و پسوردی را برای ورود دریافت کردند، می توانند خدمات مورد نیاز خود را نیز دریافت کنند. یکی از این خدمات مشاهده قبوض میان دوره و پایان دوره تلفن همراه است که پس از انتخاب قبض میان دوره یا پایان دوره، دو گزینه در اختیار کاربر قرار دارد:۱- سیم کارت دایمی خودم ۲- سیم کارت دایمی دیگران؛ هر مشترکی با انتخاب گزینه دوم و وارد کردن شماره تلفن همراهی که می خواهد، به راحتی می تواند از مبلغ میان دوره و تمام دوره قبض مشترک دیگر، مطلع شود.

استفاده از چنین امکانی با استفاده از سامانه ۰۹۹۹۰ شرکت مخابرات ایران هم امکان پذیر است؛ این کار شاید در وهله اول چندان تعجبی نداشته باشد چرا که هرکس با اتصال به جیرینگ و به نوعی حساب شخصی خودش اطلاعات مربوط به قبض خود از قبیل حساب میان دوره و تمام دوره را دریافت کند اما وقتی بتوان به اطلاعات صورت حساب سایر کاربران شبکه نیز دسترسی پیدا کرد، به نوعی ورود به حریم خصوصی محسوب می شود چرا که ممکن است اطلاعات مربوط به صورت حساب جزو اطلاعات محرمانه و شخصی افراد تلقی شده و دسترسی به آن ها نیازمند کسب اجازه از صاحب آن باشد. در هر حال معنای واقعی کیف پول الکترونیکی زمانی محقق می شود که کنترل و مدیریت استفاده از این کیف به صورت کامل در اختیار دارنده آن باشد و خیال افراد زمانی که تلفنشان در جیبشان قرار گرفته، راحت باشد و با آسودگی خیال به خرید و تراکنش های الکترونیکی اقدام کنند؛ البته سامانه تلفنی ۰۹۹۹۰ نیز پیش از راه اندازی جیرینگ، رسالت دریافت و پرداخت قبوض میان دوره و تمام دوره را برعهده داشته که موضوع امکان پذیر بودن اطلاع از مبلغ قبوض دیگران در این سامانه هم صدق می کند.

به گفته کارشناسان ضروری است که همراه اول و شرکت مخابرات نسبت به اصلاح این امکان در بستر ارائه خدماتش اقدام و با بازنگری در روند خدمات دهی چنین نقطه ضعف هایی را به حداقل برساند. اما طبق بررسی های جدید، مشتریان در پنج سال آینده به پرداخت هزینه همه کالاها با تلفن های همراه خود قادر خواهند بود؛ شرکت تحقیقاتی فورستر دریافته است که در سال ۲۰۱۶، خریداران بریتانیایی قادر خواهند بود که از تلفن های همراه خود برای پرداخت تمام کالاها با پول دیجیتال به جای پول نقد، چک و یا کارت های اعتباری استفاده کنند.

تقریباً نیمی از کاربران تلفن همراه هر سه ماه از طریق این دستگاه خرید می کنند و طبق بررسی های انجام شده، در سال های آتی دستگاه های بیش تری وارد این جریان خواهند شد؛ بسیاری از فروشندگان آنلاین سامانه پی پال (سامانه پرداخت و انتقال وجه از طریق اینترنت) و کارت های اعتباری را عرضه می کنند و وبگاه اینترنتی ای بی در نظر دارد که فروشگاهی را بازگشایی کرده که خریداران را به پرداخت هزینه کالاها از طریق تلفن های همراه خود ترغیب کند.

نویسنده: فریده شریف زاده