آینده هنر ایران, بسیار روشن است

گفت وگو با ویلیام لا وری, کارشناس هنر ایران و عرب خانه حراج کریستی

طی چند ساعتی که حراج کریستی در برج‌های دوقلوی دبی معروف به امارات تاورز جریان داشت، نمی‌شد از تقلا‌ و جنب‌وجوش یک جوان انگلیسی غافل بود. این جوان انگلیسی که در حقیقت کارشناس هنر معاصر ایران و عرب خانه حراج کریستی است، ویلیام لا‌وری نام دارد که به گفته خودش فارغالتحصیل رشته تاریخ هنر اسلا‌می از دانشگاه ادینبورگ است و در زمان تحصیل چندینبار به خاورمیانه و ایران سفر کرده است. او از سال ۲۰۰۴ به دپارتمان هنر اسلا‌می خانه حراج کریستی در لندن پیوسته و اولین بار در آوریل ۲۰۰۵ شعبه کریستی را در دبی تاسیس کرده است.

نکته جالب در زندگی کاری لا‌وری این است که برای آشنایی بیشتر با هنر ایرانی و اسلا‌می یک سال در مصر اقامت گزیده و به یادگیری زبان عربی پرداخته است. علا‌قه او به هنر ایران و اسلا‌م سبب شده که مدام در حال رفت‌وآمد از لندن به خاورمیانه باشد.

روز حراج به‌وضوح آثار خستگی و بی‌خوابی در چهره و صدای ویلیام لا‌وری مشهود بود. با این حال بعد از اتمام حراج نتوانست از رکورد زدن <تخت جمشید> پرویز تناولی ذوق‌زده نشود و ذوق‌زدگی خود را از ما ایرانی‌ها که حالا‌ دیگر نگاه‌ها به سویمان جلب شده بود، پنهان کند. گفت‌وگوی ما با او هم در چنین نقطه‌ای آغاز شد؛ یعنی زمانی‌که <تخت جمشید> به رکورد ۵/۲ میلیون دلا‌ری دست یافت و هنر ایران بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاد. متن این گفت‌وگو را که با همکاری علیرضا امیرحاجبی تنظیم شده است، در ادامه می‌خوانید.

▪ ارزیابی شما از چهارمین حراج کریستی در دبی چگونه است؟

ـ حراجی که ماه آوریل در دبی برپا شد، دربردارنده مجموعه‌ای ارزشمند و باکیفیت از آثار هنری منطقه خاورمیانه بود. این حراج به مراتب از سه دوره قبلی گسترده‌تر بود. اگر بخواهیم دقیق‌تر نگاه کنیم، حراج چهارم از نظر سطح فروش آثار، قابل مقایسه با سه حراج قبلی نبود. در حراج اول مجموعه آثار به‌فروش رفته رقمی بالغ بر ۳/۳ میلیون دلار بود. این رقم در دومین دوره روی عدد ۱/۴ و در سومین دوره روی عدد ۵/۳ میلیون دلار ایستاد. در حالی‌که فکر می‌کنم رقم آثار به‌فروش رفته در حراج امسال چیزی حدود ۱۶، ۱۷ میلیون دلا‌ر شده باشد. در حقیقت مبلغ نهایی فروش آثار در روز ۳۰ آوریل با کل مبلغ سه دوره قبل برابری می‌کرد.

▪ از ۶ ماه قبل به این طرف، اشتیاق خریداران نسبت به آثار ایرانی به‌شدت افزایش یافته و این مایه خوشحالی ماست. این خیلی مهم است که آثار هنرمندان ایرانی در میان آثار هنرمندان کشورهای شرق دور، هند و اروپا به شاخصه جدیدی رسیده و توجه مجموعه‌داران را به خود جلب کرده است. این مساله به واقع جالب و شگفتی‌آور است. در حقیقت بازار جدید عربی - ایرانی یکی از پدیده‌های جالب چند سال گذشته به حساب می‌آید. آیا ما می‌توانیم شاهد رشدی نسبی در چهار دوره برپایی حراج کریستی در منطقه خاورمیانه باشیم و آیا ما می‌توانیم نقطه تمایزی میان این حراج و سایر حراجی‌ها قائل باشیم؟ ‌

ـ من در پاسخ به سوال شما می‌توانم به کیفیت بالا‌ی برپایی مراسم حراج و همچنین مکان برگزاری آن و خدمات جنبی‌اش اشاره کنم. ما سعی کرده‌ایم طی این چهار دوره بهترین‌ها را در اختیار میهمانان قرار دهیم. از سوی دیگر تلا‌ش‌مان بر این بوده که شکل خرید آثار و نحوه خدمات‌رسانی ما خصوصا در زمینه‌های مالی آسان‌تر شود. ما منکر این نیستیم که خانه‌های حراج قدرتمندی در سرتاسر جهان مشغول فعالیت هستند و هر کدام از آنها هم مخاطبان خود را دارند. با این حال توجه داشته باشید که این خانه حراج کریستی بود که برای اولین بار خاورمیانه را به‌عنوان مقصد بعدی خود انتخاب کرد. ‌

▪ زمانی‌که برای اولین بار پا به دبی گذاشتید، آیا فکر می‌کردید که این شهر بتواند در ظرف مدتی کوتاه به یکی از شعبات پراقبال و موفق خانه حراج کریستی بدل شود؟

ـ ما چهار سال پیش می‌دانستیم و یا حدس می‌زدیم که این اتفاق در دبی و خاورمیانه بیفتد و روی همین پشتوانه ذهنی توجه‌مان به این حوزه اقتصادی یعنی دبی جلب شد. البته فکر می‌کنم چهار سال پیش نبود، سه سال پیش بود. در واقع ما می‌خواستیم به‌سرعت توجه کاملا‌ ویژه‌ای به حراج دبی داشته باشیم. از این رو حدس می‌زدیم شعبه‌ای که در اینجا افتتاح می‌شود، به مکانی برای ملا‌قات با مشتریان و برگزاری نمایشگاه‌های مختلف تبدیل خواهد شد؛ درست مثل شعبه‌های لندن و پاریس. به هر حال تصمیم‌مان به‌سرعت عملی شد و ما با استقبال بسیاری از کارشناسان مواجه شدیم. همین استقبال‌ها به ما شجاعت زیادی داد که به ادامه کار حراج مصر و امیدوار باشیم.

▪ آیا برنامه‌هایی برای گسترش این حراج دارید؟

ـ بله، ما نقشه‌ها و برنامه‌های زیادی برای آینده داریم. یادم می‌آید در ابتدا تصمیم گرفته بودم حداقل سالی یک حراج برپا کنیم و تازه آن هم حالت آزمایشی و تمرینی داشت. آن رویکرد تنها برای تحلیل و بررسی موقعیت منطقه بود. اما حال احساس می‌کنیم روزبه‌روز بیشتر به هیجان می‌آییم و می‌توانیم حراج را مدام گسترده‌تر کنیم.

▪ حراج امسال شاهد اخبار خوبی برای هنر ایران بود. ما شاهد بودیم که <تخت جمشید> پرویز تناولی به چه رکورد مهمی دست یافت. در مقام کارشناس خاورمیانه و عرب خانه حراج کریستی چه نگاهی نسبت به ابعاد ویژه هنری این اثر دارید؟

ـ باید اذعان کنم که اثر بسیار شاخصی است. همه با سازنده این اثر آشنا هستند و می‌توانم بگویم تمامی کارشناسان کریستی به ارزش‌های این اثر واقف هستند. بنابراین و به‌نظر من این اثر استحقاق آن را دارد که به بالا‌ترین قیمت ممکن فروخته شود. <تخت جمشید> اثری است که تصویری فوق‌العاده قوی در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند و برای او به‌شدت جذاب و جالب توجه است. من به‌طور خاص می‌توانم به عناصر گرافیکی و بصری موجود در این اثر اشاره کنم که آن را باارزش و قابل توجه کرده‌ است. این عناصر به‌نظر می‌رسد با نگاهی انتزاعی روی زمینه برنزی خلق شده‌اند. استحکام، قدرت اجرا و دقت، از دیگر شاخصه‌های این اثر است. فکر می‌کنم <تخت جمشید> تناولی، مهم‌ترین قطعه قابل فروش در این حراج بود که جدا مورد علا‌قه خود من نیز هست و من به آن عشق می‌ورزم.

▪ با این اوصاف، آینده هنر ایران و هنرمندان ایرانی را چطور می‌بینید؟

ـ فکر می‌کنم آینده هنر ایران بسیار روشن است. توجه کنید که شما این نظر را از جانب یک ایرانی نمی‌شنوید، از زبان یک غیرایرانی می‌شنوید. درست است که مدت کوتاهی از آشنایی من با هنر ایران می‌گذرد، اما با این حال در همین فاصله زمانی اندک به شناخت جامعی از آثار هنرمندان ایران رسیده‌ام. من با مردم بسیاری از نقاط جهان در ارتباط هستم طی این تماس‌ها، پی به علا‌قه شدید خریداران و مجموعه‌داران غیرایرانی نسبت به هنر ایران برده‌ام. باید بگویم برخی از آثار ایرانی، به لحاظ کیفیت، اجرا و دید بالا‌ی بصری و هنری با آثار سایر نقاط جهان برابری می‌کند. با هر بار برپا شدن حراج، مخاطبان بیشتری به‌سمت آثار ایرانی کشیده می‌شوند. ‌

▪ بنابراین ظاهرا باید منتظر نتایج بهتری برای هنر ایران باشیم.

ـ قطعا همین‌طور است و من به این مساله خیلی امیدوارم. اگر هر سال و در هر حراج شاهد حضور ایران باشیم قطعا این اتفاق مهم رخ خواهد داد. آثار ایرانی تاثیرگذار هستند و آینده بهتری در انتظار آنها است. این مساله ما را به‌سمت پیدا کردن دیگر آثار برتر ایرانی خواهد کشاند.

▪ ما باید تلا‌ش بیشتری در جهت شناسایی بهتر هنر ایرانی به خرج دهیم

پرویز براتی