دستپخت دیپلماسی ایرانی

دعوت شدن به یک شام شاید چندان موضوع مهمی به نظر نرسد اما زمانی که این موضوع به سطح روابط دیپلماتیک گسترش پیدا می کند, دعوت شدن یا نشدن به یک شام پیام های مهمی را ارسال می کند

دعوت شدن به یک شام شاید چندان موضوع مهمی به نظر نرسد اما زمانی که این موضوع به سطح روابط دیپلماتیک گسترش پیدا می کند، دعوت شدن یا نشدن به یک شام پیام های مهمی را ارسال می کند. براساس قواعد دیپلماتیک کشورهای برگزارکننده اجلاس های جهانی موظفند روسای دولت ها را به خاطر جایگاه حقوقی که دارند به اجلاس دعوت کنند اما موضوع دعوت کردن رئیس یک دولت به ضیافت شام میزان نزدیکی و قرابت شرکت کنندگان به یکدیگر را نشان می دهد که مشخص کننده جایگاه شخصی رئیس آن دولت نزد میزبان است. اما اساساً دعوت شدن یا نشدن به یک ضیافت شام بار حقوقی ندارد و می توان آن را به نظر کشور برگزارکننده اجلاس درباره یک کشور دیگر مرتبط دانست. با این حال در عرف بین الملل دعوت از سران کشورها برای ضیافت شام که به افتخار آنها برگزار می شود با تسامح و تساهل همراه است چراکه این نوع دعوت ها بیش از آنکه جنبه رسمی داشته باشد برای نزدیکی بیشتر سران کشورها و تبادل افکار در محیطی غیررسمی برگزار می شود.

موضوع دعوت نشدن محمود احمدی نژاد به ضیافت شام ملکه دانمارک در اجلاس کپنهاگ باز هم مساله ضیافت های شام را به یک موضوع سیاسی در داخل کشور تبدیل کرد. از همین امروز می توان موضع موافقان و منتقدان دولت در این زمینه را پیش بینی کرد. هواداران دولت دعوت نشدن رئیس دولت به ضیافت شام ملکه دانمارک را به دلیل مواضع محکم و ضداستعماری دولت قلمداد خواهند کرد و منتقدان بر نقش وزارت امور خارجه برای پیش بینی این نوع برخوردها و جلوگیری از آن تاکید خواهند کرد. اما سوابق حضور رئیس دولت ایران در اجلاس های جهانی و تعداد دعوت هایی که از طرف سران کشورهای مختلف برای حضور او در ضیافت های شام به عمل آمده است نشان می دهد گویا وزارت امور خارجه قصد پیگیری این نوع موضوعات را ندارد. در اجلاس سران کشورهای جهان درباره تغییرات اقلیمی که در کپنهاگ دانمارک برگزار شد تمام روسای کشورهای شرکت کننده به ضیافت شام سلطنتی ملکه مارگارت دعوت شدند اما تنها نامی که در این لیست به چشم نمی خورد نام محمود احمدی نژاد رئیس دولت ایران بود. این برای اولین بار نیست که رئیس دولت ایران به ضیافت شام سران شرکت کننده در یک اجلاس دعوت نمی شود. خرداد سال ۸۷ زمانی که محمود احمدی نژاد در نخستین حضور رسمی خود در اروپا برای شرکت در نشست سران دولت های عضو سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) به ایتالیا سفر کرده بود دولت ایتالیا از دعوت کردن او به ضیافت شامی که به افتخار سران شرکت کننده در اجلاس برگزار شده بود خودداری کرد. احمدی نژاد به همراه رابرت موگابه رئیس دولت زیمبابوه به مهمانی شام ویلای تاریخی ماداما در رم دعوت نشد و به رغم اینکه در این سفر از ورود رئیس دولت ایران استقبال رسمی هم نشد، وزارت امور خارجه ایران واکنش مناسبی نشان نداد. احمدی نژاد خود در پاسخ به یکی از خبرنگارانی که از او در مورد دعوت نشدن به ضیافت شام پرسیده بود این موضوع را مطابق با خواسته خود عنوان کرده و گفته بود؛ «معمولاً وقتی در اجلاس های عمومی شرکت می کنم، در مراسم شام و ناهار آن شرکت نمی کنم و از قبل نیز اعلام کرده بودم در اجلاس فائو شرکت می کنم و شام را نیز در جمع ایرانیان خواهم خورد.» وزارت امور خارجه ایران موضع متقابلی در این زمینه اتخاذ نکرد.

وزارت امور خارجه ایران که مسوول روابط بین المللی کشور و همچنین حواشی مرتبط با اجلاس های بین المللی است هرگز درباره این موضوعات موضع گیری صریح نداشت. در حالی که در این موارد وزارت امور خارجه کشورها با احضار سفیر کشور مقابل و ابراز ناخشنودی از چنین رفتارهایی یا حتی کاهش روابط دیپلماتیک با کشور مقابل، اعتراض خود را به این کشورها منتقل می کنند. با وجود اینکه در سال های گذشته وزیر امور خارجه ایران بارها از خروج دیپلماسی کشور از حالت تدافعی سخن گفته و حتی دولت های گذشته را برای اتخاذ این نوع دیپلماسی مورد سرزنش قرار داده است در قبال این نوع موضع گیری های کشورهای غربی سکوت کرده است.

حضور یک رئیس دولت در یک کشور دیگر، بار سیاسی دیپلماتیکی دارد که کل دستگاه های مرتبط را درگیر می کند. شاید دعوت یا دعوت نشدن به یک ضیافت چندان مهم به حساب نیاید اما از آنجا که رعایت موازین و تشریفات دیپلماتیک با حیثیت ملی گره خورده است، اهمال بیش از این دستگاه دیپلماتیک کشور نه برازنده آنهاست و نه درخور شأن مردم ایران.

حمیدرضا ابراهیم زاده