«راه سوم» ناتمام ماند

آیندگان درباره میراث سیاسی بلر چگونه قضاوت خواهندكرد؟ بلردرعرصه سیاست انگلیس بی گمان نماینده یك تفكر بود. او از سوی جریانی قدرت گرفت كه با آمدن اش سبك و شیوه ای جدید را در دنیای سیاست و زمامداری جزیره رقم زد . بلر از مكتب فكری برخاسته بودكه با عنوان راه سوم از سوی متفكری نام آشنا - آنتونی گیدنز - پایه گذاری شده است. اما آیا براستی بلر وفادار به آموزه های این اندیشه عمل كرد یا آنكه نسخه ای دلبخواه از مانیفست كارگرنوین اجرا كرد. پایگاه فكری و استراتژیك «راه سوم» ترك مرام سوسیالیستی حزب كارگر بود. با این استدلال كه با فروپاشی اتحاد شوروی و بلوك شرق در اروپا، نظام سرمایه داری تنها مكتب سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مطرح در دنیا شده است. این مكتب اعتقاد داشت كه رأی دهندگان طبقه متوسط و طبقه كارگر، دارای منافع مشتركی هستند.

حزب كارگر نوین هم محصول و هم مجری این تفكر بود. جناحی كه جان اسمیت، رهبر وقت حزب، با وجود مقاومت شدید اتحادیه های پر نفوذ كارگری، سعی داشت آن رابه خط میانه هدایت كند تا به ۱۷ سال دورماندن حزب از قدرت پایان دهد.

مرگ ناگهانی جان اسمیت در اثر سكته قلبی در سال ،۱۹۹۴ حزب كارگر را در شرایطی بی رهبر كرد كه دو جناح چپ و راست آن درگیر مناقشات مرامی بودند. اینجا بودكه تونی بلر با همكاری گوردون براون، یكی دیگر از اعضای جوان دولت سایه تز راه سوم را پیشنهاد كردند و بلر به رهبری انتخاب شد.

درحلقه هواداران آن روز حزب، تونی بلر نخستین سیاستمداری بود كه بعد از جنگ دوم جهانی به دنیا آمده بود. اگرچه در سال های دانشجویی افكار چپ پیدا كرد و به حزب كارگر پیوست، ولی در پارلمان جناح اصلاح طلب حزب را انتخاب كرد. زندگی سیاسی تونی بلر، در دهه ۷۰ شكل گرفت یعنی هنگامی كه او به بخش چپ میانه حزب كارگر ملحق شد.از كارهای تشكیلاتی بلراین بود كه اصلاحات جنجالی در حزب كارگر را شروع كرد او با حذف بخش های اساسی قانون اساسی سوسیالیستی قدیمی حزب، به رویارویی با جناح چپ حزب پرداخت.در دوره دوم قانونگذاری، تونی بلر برنامه های اصلاحی خود را شدت بخشید. آنچه كه به «بلریزم» شهرت یافت نگاهی نو به سوسیال دموكراسی بود تا با جهانی شدن اقتصاد و تجارت مكتبی بیگانه نماند. یكی از اقدامات جنجالی او پایان دادن به تعهد تاریخی حزب كارگر به ایجاد شغل برای همه وتعهد به ملی كردن صنایع بود و در كنار آن برچیدن بسیاری از مقررات به اصطلاح دست و پا گیر استخدامی و تجاری.و این تغییر نگرشها به تصویب كنفرانس حزبی رسید.این تحولات عملاً حزب كارگر بریتانیا را از یك حزب متمایل به چپ به حزبی «میانه رو»، یا از دید مخالفان چپگرای بلر به حزبی «متمایل به راست»، تبدیل كرد.

اما در سال های بعد، تغییراتی در دیدگاه و رفتار بلر بروز كرد.

هواداران تونی بلر معتقدند كه اصلاحات وی در حزب با تحولات اجتماعی در بریتانیا بخصوص كاهش شكاف سنتی بین طبقه كارگر و طبقه متوسط منطبق بود و به همین جهت توانست نظر رأی دهندگان را به خود جلب كند.اما در مقابل منتقدان بلر گفته اند كه تحول در دیدگاه حزب كارگر باعث شباهت دیدگاه آن به نظرات احزاب لیبرال آمریكاشد.با وجود مخالفت جناح چپ، تونی بلر برنامه اقتصادی حزب كارگر را به سوی قبول اصل بازار آزاد هدایت كرد ، او آگاه از احساس نومیدی كه سال ها شكست های انتخاباتی در حزب به وجود آورده بود گفت تا زمانی كه سرنوشت حزب كارگر و مردم بریتانیا را دوباره همسو نكند و انتخابات بعدی را نبرد، همین اصلاحات را دنبال خواهد كرد.

تونی بلر مدعی است كه ویژگی برنامه اصلاحات در آن بود كه همه از آن سهمی ببرند. اما واقعیت این است كه اقتصاد انگلیس درپایان دوره او با چالش هایی از تورم و ركود روبرو شد و پرونده نارضایتی اقتصادی بر مخالفت های سیاسی افزوده شد . تردیدی نیست در چارچوب اندیشه راه سوم تونی بلر موجب تغییرات رادیكالی در بریتانیا شد... ولی آنچه مهم است و رسانه های انگلیس بیش از دیگر رسانه ها ناكامی او را به زبان می آورند در آینده از تونی بلر در ارتباط با اتفاقاتی كه در سیاست خارجی از بریتانیا افتاده به مراتب بیشتر مؤاخذه خواهد شد تا به خاطر اقداماتش در داخل بریتانیا ودرقالب تفكرراه سوم.