واکنش ها نسبت به ازدواج موقت

درحالیكه شمار متأهلین جوان هر دو جنس رو به كاهش است «ازدواج موقت» سوژه ای كه هر از گاهی سر بلند می كند

درحالیكه شمار متأهلین جوان هر دو جنس رو به كاهش است؛ «ازدواج موقت» سوژه‌ای كه هر از گاهی سر بلند می‌كند!

ازدواج به عنوان یك پدیده اجتماعی در بستر پیچیده‌ترین و حساس‌ترین روابط اجتماعی میان دو جنس مخالف برقرار و به عنوان مقدمه و منشأ خانواده محسوب می‌شود كه هم اكنون تغییرات اجتماعی بعد از انقلاب صنعتی، منجر به طولانی شدن فرایند جوانی كه به تعبیر روانشناسان وظیفه اصلی آن جست‌وجوی هویت مستقل و استقلال‌یابی است و در نتیجه تاخیراتی در سن ازدواج شده است.

به گزارش گروه اجتماعی ایسنا بر اساس آخرین آمار موجود، سن ازدواج مردان در حال حاضر ۷/۲۶ و زنان ۴/۲۲ سال است و افزایش سن ازدواج برای مردان دارای رشد سالانه معادل ۶/۰ درصد و برای زنان ۵/۰ درصد معادل ۶ ماه بوده است.

تأخیر در سن ازدواج البته نه فقط متاثر از این عامل است بلكه در كل، مشكلاتی از جمله، اشتغال، مسكن و فقدان درآمد مكفی نیز از سویی دیگر افزایش سن ازدواج را در پی داشته است و در كنار اینها باید افزایش تمایل جوانان به كسب تحصیلات عالی به عنوان یك اولویت را در نظر گرفت.

از سویی دیگر، آمارهای موجود نشان می‌دهد طی چند سال اخیر برخلاف افزایش نرخ رشد ازدواج، شمار متأهلین جوان در میان هر دو جنس كاهش یافته است كه این مسأله حاكی از افزایش سن ازدواج در میان جوانان و وقوع بسیاری از ازدواج‌ها در سنین بزرگسالی است.

تأخیر در سن ازدواج به دلیل انباشت موانع موجود بود كه سبب شد سند «ساماندهی ازدواج جوانان در برنامه چهارم توسعه» از سوی سازمان ملی جوانان ارائه و در۳۰ آبان سال ۸۳ در شورای عالی جوانان تصویب شود.

این سند، متضمن كلیات سه برنامه «قبل از ازدواج»، «حین ازدواج» و «بعد از ازدواج» است كه بعد از آن آیین‌نامه اجرایی آن در هیات وزیران تصویب و به دستگاههای ذیربط ابلاغ شد. از آن زمان تاكنون، این سند در كش و قوس مراحل ابلاغ و ... قرار گرفته و در حاضر تقریبا مسكوت باقی مانده است.

دامنه مشكلات ازدواج جوانان تا آنجا ادامه یافته است كه سرانجام روز گذشته مجموع این نگرانیها، این بار از سخنان وزیر كشور به عنوان یك مقام رسمی كشور، سر در آورد و وی تاكید كرد كه باید ازدواج موقت به عنوان یك راهكار برای حل مشكلات اجتماعی جوانان ترویج شود.

این كه چرا هیچ پاسخ درستی به چرایی اجرایی نشدن سند ساماندهی ازدواج جوانان داده نمی‌شود، باقی خواهند ماند تا در پرسشهای آینده، مجددا پیش روی مسؤولان قرار گیرد اما اینك كه مقوله ازدواج موقت از یك اظهارات رسمی بار دیگر مورد تاكید قرار می‌گیرد، رسانه‌ها و كارشناسان را دوباره به سمت بحث و بررسی در خصوص حواشی موضوع شامل مقاومتهای فرهنگی جامعه در برابر ازدواج موقت، فلسفه این نوع ازدواج، نگرانی زنان متاهل از چندهمسری مردانشان، تكلیف دخترانی كه باید به اذن پدر ازدواج كنند اما با موانع فرهنگی در خانواده مواجهند، فرزندان حاصل از این نوع ازدواجها و دهها مساله پیرامونی دیگر سوق داده است.

گفت‌و‌گوهای گروه اجتماعی ایسنا در این زمینه را می‌خوانید:

● باید دید ازدواج موقت چه نفعی برای زنان دارد

دكتر فاطمه صادقی، فعال حوزه زنان نیز بر این باور است كه تا زمانی كه تحقیق و پژوهش جامع و مناسبی در این زمینه انجام نشده است، نمی‌توان موضع درستی در این باره گرفت.

وی به خبرنگار ایسنا گفت: این شیوه ازدواج می‌تواند انقیاد را برای برخی زنان به همراه داشته باشد چراكه تعدد زوجات به دنبال خواهد داشت و اما در عین حال ممكن است مشكلات دسته‌ای دیگر از زنان را حل كند.

به گفته این فعال حوزه زنان نكته مورد تأكید باید این باشد كه ازدواج موقت چه نفعی برای زنان دارد و شأن اجتماعی زنان در این پدیده چقدر مورد توجه جامعه قرار می‌گیرد.

دكتر صادقی، معتقد است كه جامعه خود باید راه حل خود را پیدا كند و دستوری برخورد كردن در خصوص موضوعات فرهنگی، فاجعه است.

وی همچنین به ناهمخوانی فلسفه ازدواج موقت در گذشته و خواسته كسانی كه درصدد ترویج ازدواج موقت برای حل مشكلات اجتماعی جوانان هستند اشاره كرد و افزود: بخش زیادی از زنانی كه به این نوع ازدواج تن می‌دهند، به دلیل مشكلات و نیازهای اقتصادی آنهاست.

این فعال حوزه زنان تاكید كرد كه نهاد ازدواج موقت اكنون به نهادی ضد زن تبدیل شده است.

مسؤولان به جای نسخه پیچیدن برای جوانان مشكلات ازدواج دایم آنها را حل كنند

منیره نوبخت، رییس شورای فرهنگی اجتماعی زنان نیز در گفت‌و‌گو با خبرنگار «ایسنا» ضمن مخالفت شدید با ترویج ازدواج موقت برای جوانان، آن را راه حل مناسبی برای حل مشكلات اجتماعی موجود ندانست و تصریح كرد: افرادی كه دغدغه حل مشكل ازدواج جوانان را دارند، باید جوانان را به تشكیل خانواده تشویق كرده و امكانات ازدواج دایم را فراهم كنند.

وی با بیان اینكه با ترویج نهاد ازادواج موقت چه ضمانتی وجود دارد كه جوانان به ازدواج دایم تمایل بیابند، اظهار داشت: ترویج این نوع ازدواج اصلا به نفع و صلاح زنان نیست، ‌نباید فراموش كرد كه با ترویج این نهاد به مشكل پیش آمده‌ای به نام روابط دختر و پسر در جامعه اسلامی، وجهه شرعی می‌بخشیم.

نوبخت با تاكید بر این كه فرهنگ جامعه ما فرهنگ ازدواج دایم است، افزود: مسؤولان به جای نسخه پیچیدن برای جوانان مشكلات ازدواج دایم آنها را حل كنند.

به اعتقاد وی، قطعا راهكارهای مقطعی مانند ازدواج موقت راه حل نهایی نیست و با شرایط فعلی قوانین و فرهنگ ما مضراتش بیشتر از مضارش است.

آن دسته از جوانانی كه اساسا به دلایلی تمایلی به ازدواج دائم ندارند، می‌توانند از ازدواج موقت استفاده كنند

اما دیدگاه جوانانی كه ایسنا با آنها گفت‌و‌گویی را انجام داده است، متقاوت‌تر به نظر می‌رسد.

مریم قنبری، فارغ‌التحصیل دانشگاه علامه، با بیان این كه اگر صیغه به معنای توافق طرفینی و برابر باشد، كاركرد خوبی دارد، اظهار داشت: جوانانی كه با مشكلات اقتصادی روبه‌رو بوده و نیز در رفع نیازهای جنسی خود به دلیل تاخیر در ازدواج با مشكل مواجهند، و یا آن دسته از جوانانی كه اساسا به دلایلی تمایلی به ازدواج دائم ندارند، می‌توانند از این راهكار استفاده كنند.

وی برخی ازدواجهای دائم را به دلیل فاصله‌گیری از اصول انسانی و تقویت رویكرد مادی آن، به تجارت پیچیده تشبیه كرد و گفت: دست كم در ازدواج موقت جوانانی كه به هر دلیل خواهان ازدواج دائم نیستند، این مشكلات كمتر بوده، استقلال زن در آن بیشتر رعایت می‌شود و حتی پتانسیل استقلال اقتصادی زن به دلیل وابسته نبودن به مرد، بیشتر تحقق می‌یابد؛‌ هرچند برخی ممكن است آن را به زیان زن بدانند.

وی برای حل یكطرفه بودن حق جدایی در ازدواج موقت پیشنهاد كرد: یا در صیغه‌نامه‌ها یا از طرق دیگر، حق بذل مدت به دختران آموزش داده شود.

حسین فراستخواه، دانشجو، در این باره اظهار می‌كند: جدایی در ازدواج موقت اگر چه حق قانونی مرد تلقی شده اما دو طرف می‌توانند بر سر مدت عقد بر خلاف عقد دائم توافق كنند. از سویی دیگر به دلیل آن كه مرد موظف به پرداخت نفقه نیست،‌تسلط مالی بر زن ندارد، به همین دلیل در این ساختار حقوق زن كمتر در معرض آسیب قرار می‌گیرد.

● مجردان به هیچ عنوان به بحث ازدواج موقت مایل نیستند

در این حال، مخبر فراكسیون زنان مجلس معتقد است: مجردان به هیچ عنوان به بحث ازدواج موقت مایل نیستند و اكثر مردان متاهل به سراغ این مسائل می‌روند كه این امر واقعیتی بدون تعارف است.

فاطمه آجرلو با بیان این كه ما بحث قانونمند شدن ازدواج‌های موقت را مطرح كردیم تا همچون ازدواج‌های دائم آزمایش داده و ثبت كنند، به ایسنا گفت: بسیاری از زنان ما در راستای ازدواج‌های موقت آسیب‌های جدی می‌بینند و این آسیب فقط گریبانگیر زنان نبوده و خانواده‌های آنان نیز آسیب خواهند دید.

به گفته‌ی نماینده‌ی مردم كرج در مجلس، بحث ازدواج موقت باید با مقتضیات زمان و مسائل روز سنجیده شود.

آجرلو تصریح كرد: طرح این مسئله ناپخته و خام درست نیست و در حال حاضر زنانی هستند كه در مرحله‌ی ازدواج موقت بچه‌دار شده و مشكلات جدی برایشان به وجود می‌آید، چرا كه مرد هیچ وظیفه‌ای را در مقابل این امر تقبل نمی‌كنند.

وی با بیان این كه مطرح شدن هر از چند گاه ازدواج موقت بهره بردن از آن است، خاطرنشان كرد: هنوز بحث ازدواج موقت قانونمند نشده و چارچوب ندارد، لذا در این مرحله باید یكسری از وظایف را برای مردان تعریف كرد تا هزینه‌های آن را فقط زنان نپردازند و تنها مردان بهره‌مند شوند.

عضو كمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس اظهار كرد: در این شرایط خانواده‌ها به چالش كشیده شده و چنان چه اسلام نیز این امر را مطرح كرده با در نظر گرفتن عدالت و شرایط آن بوده است. در حالی كه مردان ما نمی‌توانند چنین شرایطی را احراز كنند و توانایی پیاده كردن عدالت مدنظر اسلام و قانون الهی را ندارند.

آجرلو خاطرنشان كرد: بسیاری از زندگی‌ها به واسطه‌ی چنین مشكلاتی از هم پاشیده شده و باید پیش از نظر دادن در این زمینه تبعات آن را بسنجیم.

به گفته‌ی وی بسیاری از اصول‌های اسلام به دلیل بد عمل كردن آن در اجتماع چهره‌ای مخدوش به خود گرفته كه بحث ازدواج موقت نیز نمونه‌ای دیگر است، در حالی كه باید چنین بحثی با توجه به مقتضیات زمان مطرح شده و پس از قانونمند شدن اجرا شود.

مخبر فراكسیون زنان مجلس، یادآور شد: باید مردان پس از صیغه كردن و ازدواج موقت احساس وظیفه كرده و زن را رها نكنند كه قانونمند نبودن بحث ازدواج موقت زن تبدیل به ابزار شده و این امر مخالف اصول اساسی دین است.

آجرلو با بیان این كه علما باید با توجه به مقتضیات زمان به این اصل اسلام ورود كرده و مجلس نیز در این زمینه اقدام كند، افزود: باید قانونگذاری شود تا در چارچوب قانون، مردان پس از ازدواج موقت تكلیفی را در قبال زنان این نوع ازدواج‌ها داشته باشند.

به گفته‌ی آجرلو ازدواج موقت ممكن است یكی از راه‌حل‌های مشكلات اجتماعی جوانان باشد اما اگر این راه بدون چارچوب و قانونمندی اجرا شود، تبدیل به معضلی می‌شود كه باید تا چند وقت دیگر برای حل این معضل نیز برنامه‌ریزی كرد.

● ازدواج موقت برای شرعی شدن روال موجود در ارتباطات نامشروع در جامعه است

عضو هیات رییسه‌ی كمیسیون قضایی و حقوقی مجلس، با بیان این كه مطرح شدن بحث ازدواج موقت به معنای زن دوم گرفتن برای مردان متاهل نیست، گفت: ملاك شرعی شدن روال موجود ارتباطات نامشروع در جامعه است.

سید محمدجعفر سادات موسوی در گفت‌وگو با خبرنگار پارلمانی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درباره بحث‌های مطرح شده در راستای ازدواج موقت، افزود: طرح چنین مسأله‌ای در جامعه بازتاب‌های متفاوتی دارد كه عمدتا بازتاب‌ها منفی است.

نماینده‌ی مردم مباركه در مجلس، تصریح كرد: فلسفه‌های گذشته درباره ازدواج موقت با توجه به مهاجرت و اقامت‌های موقتی بوده است كه به دلیل طولانی بودن مسیر راه و ... وجود داشت اما در حال حاضر بحث مسافت‌ها مطرح نبوده و جابه‌جایی‌ها در كوتاه‌ترین زمان صورت می‌گیرد.

وی با بیان این كه طرح ازدواج موقت برای دخترانی نیست كه به طور مثال دانشجو یا فارغ‌التحصیل باشد و ازدواج موقت كند، گفت: این افراد و حتی پسران برای آینده خود افق‌های طلایی در زندگی دارند و سوژه طرح فوق این افراد نیستند؛ بلكه بیشتر زنان بی‌سرپرست خانوار و افراد مطلقه‌ای هستند كه مشكلات اقتصادی دارند و این مشكلات آنان را در مقاطع سختی قرار می‌دهند.

به گفته‌ی او چنین طرحی برای كنترل مشكل اساسی فساد اخلاقی و گسترش توسعه‌ی فسادها در جامعه مطرح شده و بحث ازدواج موقت با توجه به این كه جوانان ما زمینه‌ی بلوغ جنسی داشته و بلوغ اقتصادی برای تشكیل خانواده ندارند و برخی زنان نیز تمایل به پایبندی تشكیل خانواده و زندگی دائم ندارند، مطرح شده است چرا كه مشكلات موجود سبب می‌شود تا ارتباطات غریزی طبیعی افراد به انحراف كشیده شده و تبعات آن ارتباطات غیرمشروع و وجود زنان خیابانی است.

---