تصمیم مسعود بارزانی برای کناره گیری از قدرت

مسعود بارزانی در نطقی تلویزیونی کناره گیری خود از ریاست اقلیم کردستان عراق را اعلام کرد به اعتقاد برخی تحلیلگران سیاسی استعفای بارزانی, تحولات اقلیم کردستان عراق را وارد فاز تازه ای از رویدادها خواهد کرد ناکامی بارزانی در دستیابی به اهداف همه پرسی به عنوان مهم ترین دلیل این استعفا از سوی ناظران بین المللی عنوان شده است روز یکشنبه و همزمان با ارسال نامه بارزانی به پارلمان, بسیاری رسانه های خبری محتوای نامه بارزانی به پارلمان اقلیم کردستان را نشانه تصمیم او برای کناره گیری از قدرت تحلیل کردند در ادامه بیشتر بخوانید

بارزانی که از سال 2005 رییس اقلیم کردستان عراق است، با وجود مخالفت های گسترده داخلی و خارجی در تاریخ 25 سپتامبر برابر با سه مهر ماه همه پرسی استقلال منطقه خودمختار کردستان از عراق را برگزار کرد و از فردای برگزاری این همه پرسی دولت بغداد؛ ایران و ترکیه به عنوان همسایگان شمالی و شرقی و قدرت های فرا منطقه ای در جبهه مخالفان بارزانی و همه پرسی صف کشیدند.

**استعفای بارزانی آغاز مسیر تازه اقلیم

سکوت مرموز بارزانی پس از اقدام نظامی دولت مرکزی عراق علیه مناطق کرد نشین، واکنش منفی برخی احزاب کرد درباره همه پرسی، عملکرد سوال برانگیز پیشمرگه های کرد در مواجهه با اقدام نظامی نیروهای حشدالشعبی وابسته به بغداد، عواملی هستند که احتمال کناره گیری مسعود بارزانی را از مقام خود تقویت کرده بود

گرچه بر پایه قانون اقلیم کردستان ابتدای نوامبر موعد پایان ریاست بارزانی بود، اما برخی رسانه ها دلیل کناره گیری او از قدرت را کودتای نظامی از سوی نیروهای وابسته به پیشمرگه های تابع «برهم صالح» نخست وزیر پیشین کردستان عراق و «بافل طالبانی» فرزند مرحوم جلال طالبانی ارزیابی می کنند.

برخی خبرهای تایید نشده حتی از حرکت نیروهای نظامی به سوی اربیل برای بازداشت بارزانی حکایت می کرد. گرچه روز شنبه «هیمن هورامی» مشاور سیاسی دفتر ریاست اقلیم کردستان در توئیتی از باقی ماندن بارزانی در منصب خود خبر داده بود، اما با استعفای بارزانی گمانه زنی های ادامه ریاستش بر اقلیم را پایان داد.

با این استعفا روز گذشته اعتراض هایی از سوی طرفداران بارزانی در اربیل صورت گرفت اما برخی احزاب کرد پیش از این ، نسبت به این کناره گیری ابراز تمایل کرده بودند. چندی قبل جنبش التغییر خواهان کناره گیری بارزانی و لغو قانون ریاست اقلیم و ایجاد نظام پارلمانی شده بود.

بسیاری تحلیلگران مهم ترین دلیل استعفای بارزانی را چالش های اقلیم با بغداد پس از همه پرسی می دانند به طوری که او پس از برکناری در برنامه تلویزیونی از دولت مرکزی انتقاد کرد و گفت: دولت بغداد برگزاری همه پرسی را بهانه ای برای حمله به کردستان قرار داد و حتی اگر همه پرسی برگزار نمی شد، دولت عراق به کرکوک حمله می کرد. نقش قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در این کناره گیری بی تاثیر نبوده و به نظر می رسد بارزانی نتوانسته است نقش درستی در تامین منافع همسایگان و کشورهای اروپایی و آمریکا ایفا کند.

**مالکیت گذرگاه های مرزی، مناقشه ای ناتمام

گذرگاه های مرزی اقلیم با همسایگان مهمترین مبادی ورود کالا و مایحتاج مورد نیاز این منطقه و صادرات نفت به عنوان تنها منبع درآمد؛پس از همه پرسی محل مناقشه میان اربیل-بغداد-تهران-آنکارا به شمار می رود. ساعاتی پس از آغاز همه پرسی استقلال کردستان، ترکیه اعلام کرد مرزهای زمینی و هوایی خود با اقلیم را خواهد بست. مرزهای ایران با این سرزمین نیز یک ماه پس از مناقشه همه پرسی، همچنان در وضیعت نامشخصی به سر می برد. مرز پرویز خان در استان کرمانشاه ایران تا لحظه تنظیم این گزارش همچنان بسته است، اما مرز باشماق براساس اظهارات استاندار کردستان از سوم آبان ماه بازگشایی شده است؛ موضوع مرزها و گذرگاه ها از سوی دولت مرکزی به پیش شرط مذاکره با اربیل تبدیل شده است.

حیدر العبادی نخست وزیر عراق از پنجم آبان ماه در گفت و گو با رکس تیلرسون وزیر امورخارجه آمریکا از اربیل خواسته بود اداره گذرگاه های مرزی و فرودگاه ها را به بغداد واگذار کند. مرزهای سلیمانیه اما با چالش کمتری در حال واگذاری به بغداد است.

«عدنان حمی مینا» از فرماندهان حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق روز جمعه از آمادگی سلیمانیه برای تحویل اداره مرزهایش با ایران به بغداد خبر داد. چاه های نفت اربیل و کرکوک دیگر موضوع جدی در مناقشه اربیل- بغداد بود که با پیشروی نیروهای نظامی دولت مرکزی به این مناطق و عدم مقاومت پیشمرگه های کرد در اختیار بغداد قرار گرفته است.

تازه ترین خبرها از مناقشه نفتی از تسلیم ۴۰ حلقه چاه نفت به ارتش عراق حکایت دارد. از سوی دیگر همزمان با دستور توقف پیشروی نیروهای نظامی عراق در اقلیم به دستور العبادی، «یحیی رسول»، سخنگوی فرماندهی عملیات مشترک از مذاکرات بغداد و اربیل درباره بازگشت پیشمرگ ها به مرزهای ۲۰۰3 خبر داد. برپایه قانون اساسی عراق، خط آبی شامل شهرهای سلیمانیه، حلبچه، دهوک، اربیل مرز منطقه خودمختار کردستان و عراق تا سال 2003 بود که پس از آن نیروهای کرد قلمروی خود را به مناطقی در استان های کرکوک، نینوا، دیالی و صلاح الدین گسترش دادند.

**آینده مبهم اقلیم پس از همه پرسی و استعفا

هشت ماه تعویق در انتخابات پارلمان اقلیم کردستان روزهای سختی را پیش روی مسوولان و مردم این منطقه قرار داده است. هرچند با جلسه فوق العاده نمایندگان پارلمان اقلیم کردستان در روز یکشنبه و کناره گیری مسعود بارزانی از ریاست اقلیم تا حدودی آینده تحولات کردستان عراق را روشن شده است، اما همچنان جانشینی بارزانی و اقناع حامیان او در برهه کنونی از دشواری های پارلمان کردستان است.پارلمان قانون انتقال اختیارات رییس اقلیم به چند نهاد را به رأی می گذارد.

بر اساس این قانون قرار است اختیارات بارزانی به شورای وزیران اقلیم (دو اختیار) پارلمان محلی (یک اختیار) و قوه قضائیه (یک اختیار) اقلیم منتقل شود. بسیاری از تحلیلگران و فعالان سیاسی کردستان نیچروان بارزانی را محتمل ترین گزینه جانشینی مسعود بارزانی تحلیل کردند.