سریال های فاخر و حوصله مردم

چرا شمار مخاطب سریال«دلنوازان» از «در چشم باد » پیشی گرفت

اخیراً چند سریال مهم و پرمخاطب از تلویزیون پخش شد که واکنش های مختلف و متفاوتی نسبت به آنها صورت گرفت. از سریال «در چشم باد» مسعود جعفری جوزانی که مدیر شبکه اول سیما آن را فاخرترین اثر تلویزیونی ۳۰ سال اخیر دانسته بود گرفته تا سریال شبانه «دلنوازان» که از نظر بسیاری تنها سریالی سرگرم کننده و سطحی برای عامه مردم بود. اما نکته مهمی که اتفاقاً موضوع اصلی این گزارش است این است که چرا سریالی چون «دلنوازان» که از سوی بسیاری از منتقدان ضعیف ارزیابی شده اینقدر از سوی مردم مورد استقبال قرار می گیرد ولی سریالی مثل «در چشم باد» که خالق آن یکی از کارگردان های مطرح سینما و تلویزیون است، آنچنان که باید و شاید مورد توجه واقع نمی شود.

سریالی که پنج سال و نیم زمان صرف تولید آن شده است و بیش از ۳۴۰ لوکیشن داشته است. ناگفته پیداست جوزانی به همراه همکارانش برای تولید این سریال زحمت فراوانی کشید. به عنوان مثال در این مجموعه مسجد خرمشهر به همان شکلی که در جنگ خمپاره خورده بود و در عکس ها وجود دارد بازسازی شده است. یا در قسمت هایی از سریال زمانی که پارسا پیروزفر به ایران برمی گردد با گروگانگیری در سفارت امریکا مصادف است، عوامل فیلم مجبور می شوند خیابان را ببندند تا ماشین های امروزی وارد خیابان نشوند و اتومبیل های قدیمی را مستقر کنند و بعد دوباره دیوارهای سفارت را به همان شکل سابق رنگ کنند. چون در این سال ها چهره تهران به کلی عوض شده، رنگ تاکسی و اتوبوس ها، پلاک خودروها و حتی تبلیغاتی که به دیوارها می زنند تغییر کرده است.

در آن زمان موبایل نبود و تلفن های عمومی دیجیتالی نبودند و از آنجا که خیابان تخت جمشید یکی از خیابان های پرتردد است کار آنها دشواری های زیادی داشت. اما در خصوص اینکه چرا چنین سریال فاخری در سایه سریال عامه پسندی مثل «دلنوازان» واقع شده است محمدعلی سجادی که به تازگی با سریال «جست وجوگران» به تلویزیون آمده می گوید؛ «دلنوازان یک پاورقی تصویری است و مخاطب خودش را دارد و اینکه مخاطب از آن استقبال می کند به خاطر این است که قصه دارد. امروز قصه و داستان حرف اول را می زند. چرا مردم از سریال های لاست و ۲۴ استقبال می کنند؟ به خاطر اینکه قصه و داستان جذاب است که سریال را پیش می برد.

سجادی همچنین به سریال اخیر کیانوش عیاری اشاره کرده و می گوید؛ «کار آقای عیاری اگر چه همه گیر نبود ولی کار خیلی خوبی بود.» وی معتقد است؛ «سریال در چشم باد چون قصه و درام نداشته، آن طور که باید درنیامده است.» این در حالی است که پیش از این مسعود جعفری جوزانی در گفت وگویی عنوان کرده بود در این سریال درام برای او اهمیت نداشته و بیشتر وفاداری به تاریخ برایش مهم بوده است. او گفته بود؛ «اگر به تاریخ توجه کنیم، «در چشم باد» در بیشترین حد به تاریخ وفادار است. من اصلاً به فیلم هایی که با ظاهر تاریخی اما بدون وفاداری به آن ساخته می شوند اعتقادی ندارم. «در چشم باد» فانتزی تاریخی نیست؛ دروغ پردازی نیست. برای ما درام قضیه زیاد اهمیتی نداشته و اصولاً درام یک ظاهر است برای دعوت، برای اینکه بنشینیم پای این فیلم و اتفاقی را که در این کشور بر ما افتاده ببینیم؛ ببینیم که اشتباه پدران ما چه بلایی بر سر ما آورده است و اشتباه امروز می تواند چه بلایی بر سر آیندگان ما بیاورد.» با این حساب به نظر می رسد نگاه او زیاد به ذائقه مخاطب خوش نیامده است. محمدمهدی عسگرپور کارگردان سینما و کارگردان سریال «گل های گرمسیری» نیز با انتقاد از وضعیت موجود می گوید؛ «واقعیت این است که ذائقه ها بدجوری تغییر کرده اند.» وی در خصوص سریال «دلنوازان» می افزاید؛ «سریال «دلنوازان» فیلمنامه ضعیفی داشت که هرچه به قسمت های آخر نزدیک تر می شد این ضعف بیشتر به چشم می آمد.

در واقع این سریال یکی از کارهای ضعیف تلویزیون بود. اما «در چشم باد» اثری است که زحمت بسیاری برای آن کشیده شده است. البته من معتقدم این سریال در مرحله تدوین لطمه بسیاری خورده و باید بی رحمانه تر تدوین می شد در این صورت شاید لحظه های بهتری را برای تماشاگران رقم می زد. به اعتقاد کارگردان سریال «گل های گرمسیری»، «در چشم باد» سریالی است که کلاس و سطح آن با دیگر سریال ها تفاوت دارد.در این زمینه همچنین سیدجمال ساداتیان تهیه کننده سریال موفق «خواب و بیدار» به کارگردانی مهدی فخیم زاده نیز معتقد است درام برای مردم جذاب تر است و به همین خاطر مردم به خواندن رمان علاقه دارند. تهیه کننده فیلم به «رنگ ارغوان» می گوید؛ «نسل جوان همیشه با ملودرام ارتباط خوبی برقرار می کند. اگرچه امروز ذائقه ها تغییر کرده و ورود تکنولوژی بسیاری از پارامترها را تحت تاثیر قرار داده است. ۵۰ سال پیش که تلویزیون تازه وارد زندگی مردم شده بود مردم یک جور فکر می کردند و الان با انبوه رسانه های مختلف، جور دیگری فکر می کنند و به همین نسبت سطح فرهنگی عمومی جامعه تغییر پیدا کرده است.»ساداتیان می افزاید؛ «در گذشته مردم و به خصوص خانواده هایی که از سطح فرهنگ و سواد بیشتری برخوردار بودند شب ها را به مطالعه شاهنامه فردوسی و اشعار حافظ و سعدی می گذراندند ولی هم اکنون وضعیت تغییر پیدا کرده است.

الان مردم چقدر شاهنامه می خوانند؟ در آن دوران دایی خدا بیامرز من همه فامیل را برای خواندن شاهنامه دعوت می کرد، ولی امروز همه پای اینترنت می نشینند و همیشه وقت کم می آورند. در حالی که در آن دوران شب های بلند را با خواندن کتاب سر می کردند.»این تهیه کننده می گوید؛ «در یک دورانی همه چیز سر جای خودش بود و تو این فرصت را داشتی که به همه چیز فکر کنی. ولی وقتی مردم استرس دارند و عصبی هستند، این استرس ها و گرفتاری ها آنها را از تفکر دور می کند و دنبال چیزی می گردند که از این دغدغه ها آزادشان کند.

به همین خاطر به نظر می رسد مردم دیگر حوصله آنچنانی برای تماشای آثار تفکربرانگیز ندارند چون صدها موضوع فکر آنها را مشغول کرده است.» او می گوید بعد از جنگ جهانی دوم در کشورهای غربی نیز که جامعه شان در حال گذار بود و با بحران اقتصادی مواجه بودند فیلم های کمدی و سرگرم کننده رواج پیدا کرد.سیدمحمود رضوی تهیه کننده فیلم «درباره الی» نیز در این باره معتقد است؛ «در تلویزیون همه ما عقب مانده ایم. از من تهیه کننده گرفته تا کارگردان و نویسنده. اگر در این زمینه تغییر رویه ندهیم، این روند ادامه نخواهد داشت و تلویزیون مجبور می شود سریال های خارجی پخش کند؛ سریال هایی که برای تلویزیون ارزان تر تمام خواهد شد.»رضوی معتقد است داستان مجموعه های تلویزیونی تکراری است و همه با اندکی تغییر نسبت به هم ساخته می شوند.

محمد تاجیک