سه شنبه, ۱۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 7 May, 2024
سیمای نحیف سیاست در سینما
فارغ از مناقشاتی که بر سر تعریف ژانر سیاسی و حدود ماهوی آن وجود دارد و بدون اینکه بخواهیم به این پرسش پاسخ دهیم که آیا «ژانر سیاسی» اصطلاح درستی است یا نه، قصد داریم بر مبنای همان تصویر عرفی (نه لزوما عامیانه) از فیلم سیاسی که مبنا را بر نمایش روابط و مناسبات قدرت و پشت پرده آنها استوار میداند، به رفتارشناسی مخاطب ایرانی در مقابل این گونه سینمایی بپردازیم.
تصویری که از سیاست به واسطه سیر تحولات تاریخی آن در ذهن ایرانیان شکل گرفته یک نوع ترس و واهمه از نزدیک شدن به این مقوله را در رفتار اجتماعی آنان شکل داده است؛ تصویری که همچنان با اعتقاد به این که سیاست پدر و مادر ندارد از یک بدبینی تاریخی نسبت به این موضوع برخوردار است.
به همین دلیل سیاست در سینمای ما نیز کمتر دستمایه ساخت آثار نمایشی قرار گرفته و سهم آن نسبت به سوژه های خانوادگی و عشقی بسیار کمتر است.
بدیهی است فیلمسازان هم که برساخته همین جامعه و گفتمان عمومی درباره سیاست بودند کمتر سراغ سوژه های سیاسی می رفتند و باتوجه به این که گاهی سیاسی بودن به معنای مخالف یا معاند بودن فرض می شد، بالطبع فیلم سیاسی نیز به فیلم هایی اطلاق می شد که در بطن خود قرار است مشروعیت نظام حاکم را زیر سوال برده یا به چالش بکشد لذا ساخت فیلم سیاسی در جامعه ما با دشواری ها و محدودیت های ذهنی و عملی مواجه بود اما بخشی از این فقدان یا کاستی را می توان در درک اجتماعی ـ سیاسی توده مردم نیز ردیابی کرد.
به این معنی که مخاطبان سینما بویژه قبل از انقلاب کمتر با سوژه های سیاسی آشنا بوده و مطالبات آنها بیشتر از جنس فیلمفارسی بود.
در واقع سطح تحصیلات و دانش عامه مردم در حدی نبود که یک فیلم سیاسی با اقبال عمومی مواجه شود، مگر این که در لفافه و با تکیه بر مولفه ها وعناصر سینمای مردمی درآمیخته و نشانه هایی در خود داشت.
مثلا موفقیت فیلم های «قیصر» و «گوزن ها» را با همین منطق می توان واکاوی کرد. این در حالی است که فیلم گاو با وجود این که واجد تاویل های سیاسی هم بود، در بین عامه مردم چندان محبوبیت نداشت.
فیلم سیاسی بنا به ذهنیت عمومی درباره مقوله سیاست، به فیلمی اطلاق می شود که لحن افشاگرانه داشته و مثلا از یک رابطه یا مناسبت پشت پرده رمزگشایی کرده باشد.
بسیاری از فیلم های اوایل انقلاب و دهه ۶۰ که به افشاگری و رازگشایی درباره حکومت شاه می پرداخت، مصداقی از فیلم سیاسی محسوب می شد و با توجه به روحیه انقلابی مردم در آن زمان مورد توجه هم قرار می گرفت.
براساس جامعه شناسی معرفت می توان دوره تاریخی و گفتمان سیاسی ـ ایدئولوژیک مسلط بر آن را یکی از مولفه های اصلی در شکل گیری زبان سینمایی و مخاطبان آن دانست که سیاست یکی از مهم ترین آنهاست.
تصویر مخاطب ایرانی درباره فیلم های سیاسی را نمی توان بدون ارجاع به موقعیت تاریخی ـ اجتماعی یک ملت تفسیر کرد.
براساس همین منطق می توان عدم اقبال یا شکل گیری سینمای سیاسی در ایران را با عدم شکل گیری احزاب و نهادهای مدنی در کشور به موازات هم تحلیل کرد.
به این معنی که همان موانعی که موجب شد تحزّب در جامعه ما با موانع و محدودیت هایی مواجه شود در شکل نگرفتن سینمای سیاسی موثر بود، که تربیت سیاسی و ذهنیت اجتماعی مردم در مقام مخاطب نیز در درون همین گفتمان عمومی قابل درک است.
اساسا علاقه به فیلم های سیاسی در بین روشنفکران و دانشجویان و کسانی که دغدغه جدی تری به سیاست داشتند مشاهده می شود تا در بین مخاطبان عام، که معمولا به ملودرام های خانوادگی و عاشقانه علاقه دارند.
اما در یک تحلیل کلی تر در ذهنیت مخاطب ایرانی فیلم سیاسی مترادف با یک نوع افشاگری بصری ـ دراماتیک، لحنی انقلابی و مبارزه جویانه و در نهایت یک تاویل رادیکال از وضع موجود تعریف می شود.
گاه به دلیل همین نگرش و البته محدودیت هایی که درتولید این آثار وجود دارد، مخاطب درگیر یک نوع نشانه شناسی افراطی از دیالوگ ها یا کاراکترهای فیلم می شود، چنانچه ممکن است هر نوع کنش یا گفتار در فیلم را به یک منظور یا ایده سیاسی ارجاع دهد.
به نظر می رسد مخاطب ایرانی هنوز تصویر روشن و دقیقی درباره سیاست در سینما یا فیلم سیاسی ندارد که این البته برساخته کم تجربگی و بی بضاعتی سینمای ایرانی و یک نوع انقیاد (مطیع شدن) سینمایی در تولید و بازنمایی سیاست در سینماست.
سید رضا صائمی
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران رافائل گروسی نیچروان بارزانی رهبر انقلاب حج کردستان عراق مجلس شورای اسلامی شورای نگهبان انتخابات دولت حسین امیرعبداللهیان دولت سیزدهم
تهران شهرداری تهران حجاب هواشناسی قوه قضاییه آموزش و پرورش قتل فضای مجازی پلیس سازمان هواشناسی شهرداری باران
خودرو بورس ایران خودرو قیمت دلار بانک مرکزی قیمت طلا قیمت خودرو بازار خودرو دلار مسکن حقوق بازنشستگان قیمت
سریال افعی تهران نمایشگاه کتاب سریال تئاتر مسعود اسکویی محمدعلی علومی تلویزیون دفاع مقدس سینمای ایران صدا و سیما کتاب موسیقی
مغز دانشگاه آزاد اسلامی دانش بنیان گوشی هوشمند
اسرائیل رژیم صهیونیستی حماس غزه فلسطین جنگ غزه آمریکا روسیه رفح اوکراین طوفان الاقصی نوار غزه
پرسپولیس فوتبال استقلال لیگ برتر نساجی ذوب آهن لیگ برتر ایران لیگ برتر فوتبال ایران بازی سپاهان رئال مادرید جواد نکونام
هوش مصنوعی اپل سامسونگ آیفون باتری گوگل مایکروسافت تلفن همراه ماهواره اندروید
رژیم غذایی بیمه زیبایی چای ویتامین کاهش وزن دندانپزشکی فشار خون