احساس درد

مردان و زنان حتی در دوران کودکی پاسخ های متفاوتی نسبت به درد, نشان می هند در بیشتر موارد از پسرها انتظار می رود در برابر آسیب ها, سرسختی نشان دهند در حالی که در دختران توقع شیون وجود دارد چون دختر هستند بخشی از این تفاوت اکتسابی است و یا حداقل با آموزش تقویت می شود اما تا اندازه ای این مسئله ذاتی است

● جنسیت و داروها

مردان و زنان حتی در دوران کودکی پاسخ‌های متفاوتی نسبت به درد، نشان می‌هند. در بیشتر موارد از پسرها انتظار می‌رود در برابر آسیب‌ها، سرسختی نشان دهند در حالی‌که در دختران توقع شیون وجود دارد چون دختر هستند. بخشی از این تفاوت اکتسابی است و یا حداقل با آموزش تقویت می‌شود. اما تا اندازه‌ای این مسئله ذاتی است. به‌عنوان نمونه بسیار مشکل است که تربیت را در این یافته که نوزادان پسر و دختر نسبت به درد در ۶ ساعت پس از تولد واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند مقصر بدانیم و یا این‌که موش‌های مذکر بیشتر از مؤنث تحمل دارند.

این مسئله همچنین در طول عمر افراد نیز وجود دارد.

یک پژوهشگر انگلیسی به اتفاق همکارانش متوجه شد که زنان نسبت به مردان احساس درد را از راه‌های جسمی بیشتری بروز می‌دهند. و همچنین آن‌را در طول زندگی‌شان بیشتر احساس می‌کنند. بنابراین پژوهشگران نتیجه گرفتند که ژنتیک اغلب زیرساخت حداقل برخی از تفاوت‌ها را تشکیل می‌دهد و زنان حقیقتاً بیشتر از مردان درد را احساس می‌کنند. در واقع، برخی فراتر رفتند. آنها مطرح کردند راهی که زنان و مردان از طریق آن درد را تجربه می‌کنند فقط از جهت کمیت متفاوت نیست بلکه از نظر کیفیت نیز تفاوت دارد. به‌عبارت دیگر فرآیند درد در مغز زنان و مردان مسیرهای متفاوتی دارد. بنابراین بعضی از پژوهشگران دانش درد فکر می‌کنند، این فقط یک موضوع مهم برای زمان است که ضددردها به‌صورت متفاوت برای زنان و مردان جهت احتساب این تفاوت‌ها فرمول‌بندی شده‌اند.

جفری موجیل مدیر کتابخانه درد در دانشگه McGill در مونترال یکی از رهبرانی است که از ضددردهائی مانند ”صورتی‌ و آبی“ حمایت می‌کند. او معتقد است اوج یک بیماری به‌صورت تصادفی و موقعیت‌ها هستند که زنان و مردان درد همراه با آن بیماری را به‌صورت متفاوت مدیریت می‌کنند این مسئله به‌نظر می‌رسد حداقل در موش‌ها حقیقت داشته باشد. وقتی موش جدید آلوده شده به نمونه بیماری انسانی توسط مهندسان ژنتیک ساخته می‌شود، دکتر موجیل و همکارانش اغلب موش‌های مهندسی را از نظر پاسخ آنها به درد، بررسی و آزمایش می‌کنند. آنها به‌طور پایدار تفاوت‌هائی را در موش‌های بیمار جهش‌یافته و برادران غیرجهش‌یافته آنها در پاسخ به تحریکات دردناک دریافت کردند اما به‌طور عمومی تفاوت‌های دیده شده در یک جنس نسبت به جنس دیگر قوی‌تر بود.

● تجویز یکسان برای سردرد

میگرن یک نمونه دیگر از این تفاوت‌ها است که در زنان شایع‌تر از مردان است. در سال ۲۰۰۴، یک گروه از پژوهشگران به رهبری مایکل فراری از دانشگاه Leiden در هلند گزارش کردند که آنها چیزی را که باور داشتند اولین موش دارای نمونه میگرن است، ساخته‌اند. زمانی‌که برخی محققین ثابت کردند که میگرن با شدت احساس درد همراهی دارد، آنها تولید خود را برای دکتر موجیل برای آزمایش ارسال کردند. او تأکید می‌کند که نتایج او، اولیه و مقدماتی هستند. اگر چه او آستانه درد پائین‌تری را در موش نمونه میگرن نسبت به موش سالم پیدا کرد اما فقط در موش‌های ماده این‌گونه بود.

● متخصص زنان

دکتر موجیل اکنون متقاعد شده است که پاسخ درد در زنان و مردان به‌وسیله مسیرهای مغزی متفاوتی اداره می‌شود. شناخت عمیقی نسبت به بعضی داروهای ویژه دارند که به‌طور مجزا روی زنان مؤثرند. به‌عنوان مثال مادران هنگام تولد نوزاد نالبوفین را به مورفین ترجیح می‌دهند. در حالی‌که مردان سلیقه متفاوتی را در هنگامی‌که درد دارند، گزارش کرده‌اند.

هر دو داروی نالبوفین و مورفین به‌وسیله تحریک گیرنده‌های مغزی اوپیوئید کار می‌کنند (اوپیوئیدهای اندوژن مولکول‌هائی هستند که اثر داروهای مشتق از موادمخدر را تقلید می‌کنند) اما گیرنده‌های اوپیوئید، انواع مختلفی دارند. دو نوع از مهم‌ترین آنها که شناخته شده‌اند Mu و Kappa هستند. مورفین به گیرنده‌های Mu متصل می‌شود در حالی‌که نالبوفین براساس مطالعات، به میزان اندکی Kappa را تحریک می‌کند. آگونیست‌های گیرنده Kappa مانند مولکول‌هائی نظیر نالبوفین به‌نظر می‌رسد بی‌اثر و یا دارای اثر کم روی بهبود درد در مردان باشند.

دو سال پیش، دکتر موجیل اولین ژن مسئول در تعدیل آستانه درد در زنان را شناسائی و معرفی کرد. تغییرات در این ژن هیچ اثری روی پاسخ مردان به آگونیست گیرنده کاپا به نام پنتازوسین نداشت اما در پاسخ بر روی زنان نقش داشت. پروتئین ساخته شده توسط این ژن و گیرنده ملانوکاروتین، همچنین روی رنگ پوست و مو تأثیرگذار است.

با همکاری Dr.mogil و Roger fillingim از دانشگاه Gainesville فلوریدا مشخص شد که زنان با پوست روشن و موی قرمز ـ که نوع به‌خصوصی از این گیرنده را دارند پاسخ شدیدتری به پنتازوسین می‌دهند.

Son Levine و Robert coear از انستیتو ملی سلامت، مرکز درد، واقع در دانشگاه سانفرانسیسکوی کالیفرنیا همچنین فکر کردند که تفاوت‌های اساسی بین دو جنس زمانی‌که درد به سراغ آنها می‌رود، وجود دارد. آنها اثرات نالبوفین را بر روی درد پس از جراحی در زنان و مردانی که دندان عقل آنها کشیده شده بود، بررسی کردند. با توجه به نتایج به‌دست آمده پیشنهاد کردند که آگونیست‌های کاپااپیوئید نه فقط در تسکین درد در مردان عاجزند که به‌طور فعال ممکن است آن را بدتر کنند.

Dr.Gear و Dr.Levine معتقدند که مغز حاوی مسیر ضد بی‌حسی است که وقتی فعال شود درد احساس می‌شود. مانند مسیر بی‌حسی (سرکوب‌کننده درد). آنها نشان دادند که هر مسیر فعال نه فقط به نوع گیرنده داروی مؤثر بر آن بلکه به دوز داروی داده شده هم بستگی دارد. در میان بیماران مبتلا به دندان درد دوز پائین نالبوفین اثر ضد درد کوتاه‌مدت در خانم‌ها داشت اما در مردان درد را به شدت زیادتر کرد. وقتی آنها یک دوز پائین، نالوکسان ـ داروئی که بقیه انواع گیرنده‌های اوپیوئید را بلوک می‌کند ـ به نالبوفین افزودند، تفاوت جنسی از بین رفت و بهبود درد به‌طور مشخصی در همه افراد افزایش یافت. پس از تصفیه نسبت‌های منقسم بین دو دارو در ترکیب آنها، در پیدا کردن (و ثبت) یک ترکیب مؤثر بر هر دو جنس موفق شدند.

تنها مکانیسم احساس درد نیست که بین دو جنس متفاوت است. Dr.Keogh و همکاران او ثابت کردند که تفاوت‌های آشکاری در مسیرهای غلبه بر درد بین زنان و مردان وجود دارد.

نتایج به‌دست آمده بر پایه مطالعاتی روی بیماران بیمارستان و همچنین داوطلبانی بنا نهاده شده که در معرض تحریک دردناک نظیر شستشوی دست با آب یخ قرار گرفته‌اند. استفاده از این روش محققان را قادر می‌سازد که لحظه‌ای را که هر شخص اولین درد را ثبت می‌کند به‌عنوان تحمل آنها بسنجند؛ نقطه‌ای که هر کدام نمی‌توانند بیشتر در آن باقی بمانند. مردان قادر بودند تجربه دردشان را به‌وسیله تمرکز روی جنبه‌های حسی ـ احساس‌های فیزیکی فعال‌شان ـ کاهش دهند. اما این دیدگاه به زنان کمک نمی‌کرد، چرا که بیشتر روی جنبه‌های هیجانی‌شان متمرکز می‌شدند. زمانی‌که هیجانات با درد همراه شوند، مانند ترس و اضطراب، به سمت منفی متمایل می‌شوند. محققان پیشنهاد کردند که ممکن است رویکرد زنان به‌طور فعال درد را بیشتر از تسکین آن تشدید می‌کند.

Dr.keagh فیزیولوژیست، این تفاوت‌ها را به‌عنوان نتیجه شرایط اجتماعی و استفاده از آن برای روشن کردن خطرات جامعه تحت آزمون (براساس ژنتیک مدنظر گرفت). اما این آشکار نیست که چرا در بعضی زنان و مردان استراتژی رونویسی به‌وسیله ژنتیک در راه مشابهی که ادراک وجود دارند، پایه‌ریزی نشده است.

علت نهائی اینکه چرا مردان بهتر از زنان در مقابل درد مقاومت می‌کنند هنوز کشف نشده است. در نهایت درد چیزی است که شما را از موقعیت‌های ناخوشایند دور نگاه می‌دارد.

شاید به خاطر این است که مردان و زنان در معرض انواع مختلف درد قرار دارند. به‌عنوان مثال مردان اغلب بیشتر از زنان مبارزه می‌کنند و بنابراین بیشتر زخمی می‌شوند. از طرف دیگر آنها تحت درد احشائی زایمان قرار نمی‌گیرند. و شاید میل به تحمل درد کمتر نسبت به مردان به توضیح این مسئله کمک کند که چرا زنان بیشتر از همسرانشان عمر می‌کنند!!

منبع: Economist

مترجم: دکتر میثم رضائی