آنفلوآنزا ۳ عارضه دارد

با عوارض ریوی, قلبی و عصبی این بیماری شایع فصل سرد آشنا شوید

از روزی که بحث آنفلوآنزا و همه‌گیری آن سر زبان‌ها افتاده است، کمتر کسی را می‌بینید که درباره این بیماری از پزشکان سوال نکند. موج‌های مختلف آنفلوآنزا هم دست‌بردار نیستند و یکی پس از دیگری در راه‌اند. یکی از سوالاتی که این روزها از زبان بیماران در مطب می‌شنویم درباره عوارض ناشی از آنفلوآنزاست. اگر این، سؤال شما هم هست؛ توصیه می‌کنیم مطلب زیر را بخوانید.

بیماری آنفلوآنزا به دو صورت بدون عارضه و عارضه‌دار بروز می‌کند. نوع بدون عارضه آن از حمله ناگهانی بیماری بعد از یک دوران نهفتگی یک یا دو روزه آغاز می‌شود و مهم‌ترین علایم تب بالای ۳۸ درجه، سردرد، درد عضلات، خستگی و کوفتگی شدید، آب‌ریزش بینی، اشک‌ریزش، سرفه خشک، سوزش گلو، عطسه، لرز و بی‌اشتهایی است که بعد از ۳ تا ۷ روز با استراحت و مصرف مایعات خود به خود بهبود پیدا می‌کند اما گاهی آثار کوفتگی تا دو هفته در بدن باقی می‌ماند. اما گاهی آنفلوآنزا عارضه‌دار می‌شود و گرفتاری‌های زیادی برای فرد مبتلا به وجود می‌آورد. این عوارض در ۳ گروه مهم تقسیم‌بندی می‌شود. گروه اول عوارض ریوی، گروه دوم عوارض قلبی، گروه سوم عوارض عصبی است. مهم‌ترین عارضه ریوی آنفلوآنزا شامل پنومونی و کروپ یا خروسک است.

● عوارض ریوی آنفلوآنزا

التهاب ریه یا پنومونی یکی از عوارض ناشی از آنفلوآنزا است، به طوری که این عارضه مهم، شایع‌ترین دلیل مرگ و میر نیز گزارش شده است. یکی دیگر از عوارض ریوی آنفلوآنزا نیز خروسک است. با این دو عارضه آشنا شوید:

▪ التهاب ریه (پنومونی): این عارضه باعث دشواری در تنفس می‌شود و انواع گوناگونی دارد که شدت آنها از خفیف تا حالات تهدیدکننده حیات متفاوت است. التهاب ریه (پنومونی) می‌‌تواند یک ریه یا هر دو ریه را مبتلا کند. التهاب هر دو ریه را گاهی اوقات پنومونی دوطرفه می‌نامند.

ویروس‌ها از جمله ویروس‌ آنفلوآنزا مسوول نیمی از کل موارد التهاب ریه (پنومونی) گزارش شده است. از آنجا که پنومونی اغلب، علایم یک سرماخوردگی یا آنفلوآنزا را تقلید می‌کند، بسیاری از مردم متوجه ابتلا به آن نمی‌شوند. علایم، بسته به میکروب یا ویروس مولد پنومونی متغیر است.

پزشک با گوشی ریه‌های شما را سمع می‌کند تا آنها را از نظر وجود اصوات غیرطبیعی مثل قل‌قل، اصوات کوتاه و تیز (رال) و اصوات بلند و خشن (رونکای) بررسی ‌کند. این صداها می‌‌تواند نشانه التهاب ناشی از عفونت باشد. پزشک برای تشخیص محل و میزان گسترش عفونت، یک عکس اشعه ایکس از قفسه‌سینه درخواست می‌کند. گاهی اوقات نیز نمونه‌ای از خلط شما ممکن است برای تشخیص عفونت آزمایش شود.

اگر التهاب ناشی از بیماری، تعداد زیادی از کیسه‌های هوایی ریه را درگیر کند، به‌طوری که با توانایی تنفس تداخل پیدا کند، می‌تواند مرگ افراد را در پی داشته باشد. در بعضی موارد این التهاب وارد جریان خون می‌شود که به این حالت باکتریمی مهاجم گفته می‌شود. به این ترتیب،‌ التهاب به سرعت و به شدت به سایر اعضا سرایت کرده و ممکن است آبسه‌های پر از چرکی را خلق کند.

بعضی مواقع مابین لایه‌های پرده‌های جنب که سطح ریه‌ها و همچنین سطح داخل دیواره قفسه سینه را می‌پوشانند، مقداری مایع تجمع می‌یابد. به این حالت نشت جنبی گویند. اگر ریه‌های شما عفونی شوند مایع می‌تواند در این ناحیه جمع شده و عفونی شود. در زمان ابتلا به پنومونی ناشی از آنفلوآنزا به درمان طبی مناسب، استراحت در بستر و مراقبت دقیق نیاز دارید. درمانی که به وسیله پزشک توصیه می‌شود به علت و شدت پنومونی شما بستگی دارد. به همین دلیل توصیه می‌شود برای پیشگیری از پنومونی ناشی از آنفلوآنزا، واکسن زدن را فراموش نکنید.

▪ خروسک: کروپ یا خروسک یکی دیگر از عوارض ناشی از آنفلوآنزاست اما به اندازه التهاب ریه خطرناک نیست. خروسک به التهاب تارهای صوتی (حنجره) و راه هوایی که درست در زیر آن قرار گرفته اطلاق می‌شود. این عارضه ناشی از آنفلوآنزا بیشتر از همه می‌تواند کودکان را گرفتار کند. در کروپ به دلیل تنگی راه هوایی، صدا خشن و تنفس مشکل می‌شود. نشانه‌های خروسک معمولا شب‌ها بدتر می‌شوند و ممکن است بین ۵ تا ۷ روز طول بکشند. همان‌طور که اشاره شد کودکان زیر ۵ سال بیشتر در معرض خطر خروسک قرار دارند زیرا راه‌های هوایی کوچک آنها در برابر تنگی ناشی از التهاب آسیب‌پذیرتر است. نشانه‌های این بیماری در کودکان زیر ۳ سال برجسته‌تر است.

اغلب موارد خروسک جدی نبوده و در منزل هم قابل درمان است اما اگر کودک شما پس از ابتلا به آنفلوآنزا، خروسک گرفت و دچار استریدور یا نشانه‌های زجر تنفسی شد باید او را نزد دکتر ببرید. این نکته را هم بدانید که استریدور، نوعی صدای خشن و پرفرکانس است که هنگام نفس کشیدن بچه پس از چند سرفه شنیده می‌شود.

● تشدید بیماری‌های زمینه‌ای

آنفلوآنزا می‌تواند باعث تشدید بیماری‌های زمینه‌ای مثل آسم یا برونشیت شود. همان‌طور که می‌دانید آسم بیماری مزمنی است که در پی التهاب مجاری هوایی اصلی ریه‌ها ایجاد می‌شود. عضلات دیواره‌های نایژه‌ها تنگ و کشیده شده و غشای مخاطی که سطح داخلی این مجاری را می‌پوشاند مخاط بیشتری ترشح می‌کند که خود باعث تنگی راه‌های هوایی می‌شود. این موضوع می‌‌تواند به هر اتفاقی از یک خس‌خس جزیی گرفته تا مشکل شدید تنفسی منجر شود.

بیماری آنفلوآنزا می‌تواند از افراد مبتلا به آسم را دچار مشکلات و گرفتاری‌های بیشتری کند، به طوری که حتی باعث حملات آسم شود.

خوشبختانه آسم یک بیماری قابل درمان است و اغلب حملات و مرگ و میر ناشی از آن قابل پیشگیری است. به همین دلیل اگر آسم دارید و دچار آنفلوآنزا شده‌اید، بهتر است به پزشک‌تان مراجعه کنید و در صورت صلاحدید پزشک مصرف داروها و اسپری‌هایتان را افزایش دهید. برخی از سالمندان نیز دچار بیماری‌های انسدادی مزمن ریوی موسوم به Copd هستند که ابتلا به آنفلوآنزا در آنان نیز می‌تواند این بیماری‌ها را تشدید کند. این افراد که دچار التهاب در نایژه‌های ریه هستند با تحریک ویروس آنفلوآنزا باعث اختلال در دستگاه مجرای هوا و حملات سرفه می‌شوند. این التهاب همچنین باعث می‌شود غدد موجود در نایژه‌ها، مقادیر زیادی خلط تولید کرده و احتقان ریه را افزایش دهند و باعث اختلال تنفسی شوند. این بیماری مزمن و عودکننده است که ممکن است پایدار و کشنده نیز بشود. به همین دلیل توصیه می‌شود اگر سیگاری هستید و بیماری انسدادی مزمن ریوی هم دارید حتما هنگام بروز علایم آنفلوآنزا از کشیدن سیگار خودداری کرده و از مناطقی که آلودگی هوا وجود دارد، اجتناب کنید.

● عوارض قلبی آنفلوآنزا

‌آنفلوآنزا می‌تواند روی عضله قلب نیز تأثیر بگذارد. پزشکان از میوکاردیت و پریکاردیت به‌عنوان رایج‌ترین عوارض قلبی آنفلوآنزا نام می‌برند:

▪ میوکاردیت: همان‌طور که می‌دانید لایه عضلانی بافت قلب میوکارد نام دارد. میوکاردیت، التهاب عضله قلب است و معمولا عارضه یک بیماری عفونی مثل سرماخوردگی یا آنفلوآنزا است. میوکاردیت می‌تواند خطرناک باشد اما نتیجه آن به علت به وجود آورنده آن هم بستگی دارد. علل شدید، حتی به نارسایی قلب و مرگ منجر می‌شوند اما در بیشتر موارد، میوکاردیت، التهاب از بین می‌رود و قلب سلامتی مطلوب خود را بازمی‌یابد. برای درمان میوکاردیت ناشی از آنفلوآنزا باید تا بازگشت قلب به حالت طبیعی از ورزش‌های سنگین پرهیز کرد. یک رژیم غذایی مناسب با تاکید بر محدودیت مصرف نمک و در صورت مشخص شدن علت زمینه‌ساز بیماری مثل آنفلوآنزا، درمان علت آن حایز اهمیت است. اگر پزشک متوجه یک ریتم غیرطبیعی در قلب شما شود بستری شدن در بیمارستان، مراقبت مداوم از ریتم قلبی و تجویز داروهای مناسب ضدآریتمی تا بازگشت ضربان قلب به حالت طبیعی انجام می‌شود.

▪ پری‌کاردیت: پری‌کاردیت نیز یکی دیگر از عوارض آنفلوآنزاست که می‌تواند قلب را گرفتار کند. پریکارد کیسه‌ای است که قلب را دربرمی‌گیرد. این کیسه دارای یک سطح داخلی صاف است. سطح خارجی محکم آن را که از جنس بافت رشته‌ای است، پریکارد جداری می‌گویند. پریکاردیت، التهاب پریکارد است که ممکن است به علت آنفلوآنزا یا عفونت‌های دیگر رخ دهد. این بیماری اصولا در مردان سنین ۲۰ تا ۵۰ سال و اغلب به دنبال عفونت تنفسی رخ می‌دهد. در نتیجه التهاب، هنگام سایش پریکارد و لایه خارجی قلب روی یکدیگر، فرد دچار درد می‌شود.

اگر مقدار زیادی مایع در پریکارد جمع شود و روی قلب فشار آورد مانع از پر شدن مطلوب قلب می‌شود. به این حالت تامپوناد قلبی گویند. عوارض ناشی از آنفلوآنزا می‌تواند حتی موجب تجمع مایع و تامپوناد قلبی شود، در نتیجه این حالت محدودیت جریان خون به ریه‌ها و سایر قسمت‌های بدن ایجاد می‌شود. تامپوناد حاد قلبی یک اورژانس طبی است و به مداخله سریع پزشکی نیازمند است. در درمان پریکاردیت پس از آنفلوآنزا از داروهای مسکن ضدالتهابی برای تسکین درد و سرکوب التهاب استفاده می‌شود. در صورت احتباس آب و ایجاد تورم، داروهای ادرارآور تجویز می‌شوند.

● عوارض عصبی ناشی از آنفلوآنزا

یکی از شایع‌ترین عوارض عصبی ناشی از آنفلوآنزا اختلالی موسوم به گیلن‌باره است. اگر چه عارضه گیلن‌باره پس از آنفلوآنزا بسیار نادر است اما با این حال می‌تواند میانسالان را درگیر کند و به سرعت باعث ضعف عضلات و بی‌حسی شود، بنابراین اگر پس از ابتلا به آنفلوآنزا دچار ضعف شدید عضلات دست و پا، ساعد و بازو شدید و تنفس‌تان نیز دچار مشکل شد، می‌توانید به بروز این اختلال مشکوک شوید و به سرعت به بخش مرکز درمانی مغز و اعصاب مراجعه کنید. بنابراین بازهم توصیه می کنیم برای پیشگیری از آنفلوآنزا نکات بهداشتی را فراموش نکنید. همچنین شستشوی مکرر دست با مواد ضدعفونی‌کننده و ژل‌های شستشوی دست از جمله راه‌هایی است که می‌تواند شما را در برابر عوارض آنفلوآنزا ایمن سازد.