زنان مبتلا به ایدز

طی ۲۵ سال گذشته بیش از ۲۵ میلیون نفر در اثر ابتلا به ایدز جان خود را از دست داده اند تاجایی که امروزه به عنوان یکی از مخرب ترین بیماری های همه گیر درجهان به شمار می آید ب

طی ۲۵ سال گذشته بیش از ۲۵ میلیون نفر در اثر ابتلا به ایدز جان خود را از دست داده اند. تاجایی که امروزه به عنوان یکی از مخرب ترین بیماری‌های همه گیر درجهان به شمار می آید. برطبق برآوردهای بخش ایدز سازمان ملل رقم ابتلایان به این بیماری درجهان به ۴۲ میلیون رسیده است. بدلیل وجود انتقال و ابتلا سریع به این بیماری در بیشتر مکان‌ها و نیز تاثیر بسیار مخرب آن بر سلامت وحقوق فرد، از اینرو فوریت مقابله با آن به عنوان یک نیاز اصلی در دستیابی به سلامتی و تحقق سایر حق‌های فرد احساس می شود.( تا آنجایکه برخی ایدز را از موضوعات حقوق بشر می دانند و برای کاهش مواجه افراد با آن در زندگی، پیشگیری در انتقال ایدز را به عنوان یک اصل جهت حمایت و پیشرفت حقوق بشر در نظر می گیرند. همچنین برخی نیز حقوق بشر را مرتبط با ایدز آن هم در حق‌هایی چون حق رهایی از تبعیض، حق بر زندگی، برابری در مقابل قانون، حق بر حریم خصوصی و حق برخورداری از بالاترین حد قابل حصول سلامتی می دانند).

به هر روی به لحاظ شیوع بیشتر این بیماری در زنان نسبت به مردان به خصوص در زنان بی خانمان، مهاجر، حاشیه نشین، معتاد و بعضا قربانیان خشونت جنسی و روسپی گران، یکی از چالش‌های جدی روبه گسترش در امر سلامت زنان طی دهه‌های اخیر، افزایش مداوم و نهفته ویروس HIV و ابتلا به ایدز است. از اینرو تعداد مرگ و میر زنان از زمان شروع این بیماری تقریبا نیمی از جمعیت مبتلایان بالغ است که اکثرا این مرگ و میر در زنان در کشورهای کمتر توسعه یافته و در نواحی که عمدتا به درمان و مراقبتهای بهداشتی دسترسی کافی ندارند، رخ می‌دهد.

ابتلا به ایدز یا هر نوع عفونت‌های منتقله جنسی یک خطر عمده برای سلامتی زنان محسوب می‌شوند که اثرات جدی بهداشتی و اجتماعی ناگواری را هم بر زنان و هم برای خانواده آنان به همراه دارند و از آنجایکه این ویروس اغلب فاقد نشانه‌ها و علایم واضحی هستند لذا درمان آنها نیز دیر آغاز می‌شود که این امر عوارض خطرناکی حتی برای جامعه نیز در پی خواهد داشت. در واقع تمام موانع در دستیابی زنان به سلامتی به نوعی بهم مرتبط اند، بنابراین ابتلا به این ویروس نیز تحت تاثیر شدید عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است و همین امر در دستیابی به خدمات بهداشتی درمانی افراد مبتلا نیز موثر است. همچنین زنان مبتلا و برخوردار از جایگاه نازل اجتماعی و اقتصادی کمتر توان مقابله با هزینه‌های درمانی و مراقبتی با این بیماری را دارند و درنتیجه دستیابی به سلامت جسمی و روانی برای آنان را دشوارتر می‌کند.

از سوی دیگر زنان مبتلا به ایدز بدلیل وجود شرم و تحقیرشان یا ترس طرد شدن از خانواده وجامعه خود، با مخفی نگه داشتن این بیماری بر عدم بهبود آن دامن می‌زنند که این نیز مانعی بر سلامت زنان به شمار می‌رود. درواقع می‌توان گفت، بین بیماری همه گیری چون ایدز و حریم خصوصی و تحقیر و تبعیض و هر چیزی که بر پایه جنسیتی و آشناسازی جنسی باشد رابطه ای وجود دارد که افراد را نسبت به سرایت و آلودگی به ایدز آسیب پذیرتر می کند و همچنین آنان را درمعرض خشونت و تبعیض مضاعف قرار می‌دهد. یعنی در چرخه ای از موانعی که دستیابی به سلامت جسمی و روانی زنان را محدود و یا به مخاطره می‌اندازد. همچنین بی عدالتی جنسی و عدم احترام به حقوق زنان و دختران از عوامل معنی داری در سرایت ایدز در بسیاری از مناطق دنیا است. برای مثال تبعیت بیشتر زنان نسبت به مردان در زندگی خصوصی و عمومی، احتمال برخوردار بودن زنان و دختران از تجربیات جنسی ایمن را کاهش می‌دهد. که در نتیجه زنان بویژه زنان جوان بطور نامتناسبی در معرض آسیب بیشتری در ابتلا به ایدز قرار می‌گیرند. همچنین از آنجایکه زنان کمتر به اطلاعات مناسب و کافی دسترسی دارند.

از اینرو با سطح وسیعی از عدم مراقبت از خود مواجه می‌شوند که اغلب توان مقابله و پیشگیری با این بیماری را از دست می‌دهند و با توجه به اینکه دختران در دوران بلوغ نیازمند دسترسی به خدمات و مراقبتهای بهداشتی هستند، وجود خدمات و مراقبتهایی ناکافی یا در کل عدم وجود آن، دختران نوجوان را هم به لحاظ زیست شناختی و هم از نظر ویژگی‌های روانی و اجتماعی در برابر سوءاستفاده و خشونت جنسی و روسپیگری قرار می‌دهد. اینگونه روابط جنسی که همراه با کمبود اطلاعات و خدمات است احتمال بارداری ناخواسته و بسیار زودهنگام، آلودگی به بیماری‌های قابل انتقالی چون ایدز را افزایش می‌دهد و با توجه به اینکه زنان نیمی‌از جمعیت آلوده شدگان و قربانیان این بیمارها را تشکیل می‌دهند، نقش مهمی را در سطح آسیب پذیری اجتماع و به تناسب در شیوع و انتقال بیماری ونیز عدم سلامتی در جامعه ایفا می‌کنند وحتی این آسیب از این هم فراتر می‌رود و بر اقتصاد و سلامت خانواده نیز اثرگذار خواهد بود. از اینرو برای متوقف ساختن این اپیدمی جهانی به خصوص در زنان کشورهای در حال توسعه شاید بتوان گفت در وهله اول نیاز به رفع تبعیض از زنان است و بر دولتها است که تبعیض نسبت به برخی موقعیتهای سلامتی در مبتلایان یا افراد مظنون به ایدز را منع کنند و با اعمال قانونگذاری، سیاستها و برنامه‌های دولتی در بردارنده اقدامات مثبت جهت رفع موقعیتهای نابرابر در دستیابی اقشار آسیب پذیر نسبت به پیشگیری، درمان و مراقبت حمایت‌های لازم را به عمل آورند. همچنین با ارائه فرصت‌های اقتصادی درصدد ارتقا و پیشگیری آن برآیند. چراکه بدلیل عدم ساختار اجتماعی و فرهنگی مناسب در این جوامع تهدید سلامت زنان و عواقب ناشی از آن توسط سایر افراد و اقشار مختلف جامعه افزایش پیدا می‌کند.

نویسنده : معصومه اسکندری

کارشناس ارشد حقوق بین الملل