نحوه تجویز فلوراید در اطفال

امروزه, باوجود پیشرفت هایی که در عرصه دندانپزشکی شاهد بوده ایم, همچنان پوسیدگی دندان, بیماری اصلی کودکان محسوب می شود و حتی از آسم کودکان نیز پیشی گرفته است

● دندان کرم خورده کودک درد کشیده

امروزه، باوجود پیشرفت‌هایی که در عرصه دندانپزشکی شاهد بوده‌ایم، همچنان پوسیدگی دندان، بیماری اصلی کودکان محسوب می‌شود و حتی از آسم کودکان نیز پیشی گرفته است. متخصصان دهان و دندان در تلاش اند به خصوص به کودکانی که بیشتردر معرض خطر ابتلا به پوسیدگی دندان هستند، توجه ویژه‌ای داشته باشند و اجرای برنامه‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان و بهداشت دهان را هر‌چه زودتر برای آنها شروع کنند.

براساس توصیه اخیر انجمن دندان آمریکا و آکادمی دندانپزشکی اطفال آمریکا، همه کودکان باید اولین ویزیت دندانپزشک را در سن یک سالگی یا در طی شش ماه اول پس از رویش اولین دندان داشته باشند. هدف از این مراقبت‌ها، پیشگیری از پوسیدگی دندان در کودکان است.

● مبارزه با پوسیدگی دندان

یکی از موثرترین ترکیباتی که امروزه برای مبارزه با پوسیدگی دندان به کار می‌رود، فلوراید است. کودکانی که در معرض خطر ابتلا به پوسیدگی دندان هستند، باید از فلوراید به‌صورت سیستمیک یا موضعی استفاده کنند اما اهمیت زیادی دارد که بدانیم میزان دریافتی آن، کمتر یا بیشتر از حد مجاز نباشد. اگر میزان فلوراید در کودکی که آن را دریافت می‌کند کافی نیست، تجویز مکمل‌های غیرنسخه‌ای حاوی فلوراید توصیه می‌شود. برای به حداکثر رساندن خاصیت پیشگیری از پوسیدگی دندان در هنگام رویش دندان‌ها، بهتر است کودکان را پس از سن شش ماهگی در معرض فلوراید قرار دهیم. مکمل‌های حاوی فلوراید می‌توانند به شکل قرص، محلول دهان شویه، خمیر دندان یا ژل باشند که مصرف آنان باید تا سن شانزده سالگی ادامه یابد.

● فارماکولوژی فلوراید

هر دو شکل سیستمیک و موضعی فلوراید، در پیشگیری از پوسیدگی دندان موثر است. اگر فلوراید به صورت خوراکی مصرف شود، تقریبا صددرصد آن در لوله گوارشی جذب می‌شود. جذب فلوراید به وسیله کلسیم، مگنزیوم و آهن مهار می‌شود. مصرف موضعی فلوراید، مقاومت دندان را نسبت به اسید افزایش می‌دهد و فعالیت باکتری‌ها را در دهان مهار می‌کند. نوشیدن آب حاوی فلوراید، قطره‌های فلوراید، آب‌نبات یا قرص حاوی این ترکیب، راه‌هایی برای بهره‌مندی از اثرات سیستمیک فلوراید هستند.مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از فلوراید سیستمیک، پوسیدگی را تا ۶۰ درصد و فلوراید موضعی میزان آن را تا ۴۰ درصد کاهش می‌دهد.

● مصرف زیاد فلوراید

علایم حاد مصرف زیاد فلوراید از ترشح زیاد بزاق، تهوع، استفراغ، درد شکم و اسهال تا تحریک‌پذیری دستگاه عصبی مرکزی، فلجی، تتانی، تشنج، نارسایی قلبی و تنفسی متغیر است. یافته‌های آزمایشگاهی آن شامل هیپوکلسمی، هیپوگلیسمی و هیپر‌کالمی تاخیری است. درمان اولیه مصرف زیاد فلوراید، پیشگیری از جذب آن با تجویز کلسیم است. درمان مسمومیت با آن، دیالیز یا هموپرفیوژن را برای دفع آن از بدن می‌طلبد. کودکانی که در درازمدت از دوزاژ بالای فلوراید استفاده کرده‌اند، دچار فلوروزیس دندانی می‌شوند که خود را با لکه‌گذاری یا تغییر رنگ مینای دندان نشان می‌دهد.

● افزودن فلوراید به آب شرب

آسان‌ترین و متداول‌ترین راه برای بهره‌گیری از فواید فلوراید سیستمیک، افزودن آن به آب آشامیدنی است. توصیه شده است که میزان فلوراید حداقل یک ppm باشد تا اثرات پیشگیرانه از پوسیدگی دندان این ماده، اعمال شود. اگر در مناطقی زندگی می‌کنید که میزان دریافتی فلوراید کودکان کمتر از یک ppm است، توصیه می‌شود که فلوراید سیستمیک را برای آنها نسخه کنید.

● تجویز فلوراید سیستمیک

مکمل‌های حاوی فلوراید را می‌توان به شکل قطره، آب‌نبات یا قرص جویدنی نسخه کرد. دوزاژی که برای این منظور توصیه می‌شود، به سن کودک و میزان فلوراید موجود در آب مصرفی او بستگی دارد. هر ۲/۲ میلی‌گرم نمک سدیم فلوراید، حاوی یک میلی‌گرم یون فلوراید است. قرص‌های فلوراید به طور معمول دردوزاژ ۲۵/۰، ۵/۰ و ۱ میلی‌گرمی ساخته می‌شوند. به کودکان بالای ۴ سال، قرص‌های جویدنی فلوراید را قبل از رفتن به بستر بدهید و بخواهید که آن‌ها را برای مدت یک الی دو دقیقه بجوند. درباره کودکان زیر ۴ سال، قطره‌های فلوراید را تجویز کنید که حاوی ۱۲۵/۰، ۲۵/۰ و ۵/۰ میلی‌گرم یون فلوراید هستند. قطره را باید مانند هر مکمل ویتامین دیگری، یک بار در روز تجویز کرد. در کنار مکمل‌هایی که فقط حاوی فلوراید هستند، تعداد زیادی قطره‌ها و قرص‌های مکمل وجود دارند که شامل انواع مختلفی از ترکیبات ویتامین مانند

▪ A

▪ D

▪ E

▪ C

▪ B

▪ اسیدفولیک

▪ آهن

▪ فلوراید

● تجویز فلوراید موضعی

خمیر دندان‌های حاوی فلوراید، شایع‌ترین شکل مصرف موضعی فلوراید هستند که باید دو بار در روز در هنگام مسواک زدن مصرف شوند. درباره کودکان زیر دو سال به دلیل خطر مسمومیت، خمیر دندان‌های حاوی فلوراید را تجویز نکنید. از دهان شویه‌های حاوی دوز بالای فلوراید هم می‌توان استفاده کرد. در صورتی که دهان‌شویه برای حداقل یک دقیقه در دهان نگه داشته و برای حداقل سی ثانیه در گلو قرقره شود، بیشترین اثربخشی را خواهد داشت.

دکترشیرین میرزازاده