پرونده‌ای تا ابد مفتوح

سید موسی صدر، در روز ۱۴ خرداد سال ۱۳۰۷ هجری شمسی، در شهر قم و در محله چهار مردان دیده به جهان گشود. پدر ایشان مرحوم آیت الله سید صدرالدین صدر، جانشین مرحوم آیت الله شیخ عبدالکریم …

سید موسی صدر، در روز ۱۴ خرداد سال ۱۳۰۷ هجری شمسی، در شهر قم و در محله چهار مردان دیده به جهان گشود. پدر ایشان مرحوم آیت الله سید صدرالدین صدر، جانشین مرحوم آیت الله شیخ عبدالکریم حائری مؤسس حوزه علمیه قم و از مراجع بزرگ زمان خود بود. جد پدری ایشان مرحوم آیت الله سید اسماعیل صدر، جانشین مرحوم آیت الله میرزا حسن شیرازی و مرجع مطلق زمان خود و جد مادری ایشان مرحوم آیت الله حاج آقا حسین قمی، جانشین مرحوم آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی و رهبر قیام مردم مشهد بر علیه رضا خان بود.

درس‌های ابتدایی را در دبستان حیات قم گذراند و پس از آن وارد دبیرستان سنایی شده همزمان به تحصیل علوم دینی در حوزه علمیه قم همت گماشته در نزد اساتیدی چون آیت الله بروجردی، شیخ عبدالجواد جبل عاملی، امام خمینی، علامه طباطبایی و ... تلمذ نمود.

امام موسی صدر اولین روحانی بود که در رشته حقوق وارد دانشگاه شده و در سال ۱۳۳۲ با مدرک لیسانس از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد. پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی رهسپار حوزهٔ علمیه نجف گردید و نزد بزرگترین اساتید علوم دینی عصر به کسب علم و دانش و معرفت پرداخت.

پس از تکمیل تحصیلات حوزوی در نجف اشرف به زادگاهش بازگشت و در این شهر ضمن اداره یکی از مدارس ملی این شهر، مسئولیت سردبیری مجله تازه تأسیس «مکتب اسلام» را بر عهده گرفت.

از مهم‌ ترین اقدامات امام موسی صدر در آخرین سال اقامت در زادگاهش، تدوین طرحی گسترده جهت اصلاح نظام آموزشی حوزه‌ های علمیه بود که با همکاری و هم اندیشی شهید بهشتی و آیت الله مکارم شیرازی تهیه شده بود.

در اواخر سال ۱۳۳۸ با توصیه‌های آیات عظام بروجردی، حکیم و شیخ مرتضی آل یاسین، وصیت مرحوم آیت‌الله سید عبدالحسین شرف الدین رهبر متوفی شیعیان لبنان را لبیک گفته و به عنوان جانشین وی به لبنان قدم گذاشت.

وجهه همت امام موسی صدر در لبنان صرف اتحاد و یکپارچگی مردم این کشور و انجام امور فرهنگی و سیاسی بود. وی با اینکه ایرانی و شیعه بود در لبنان کوشید تا همه مذاهب و احزاب را حول محور وحدت و استقلال و تمامیت ارضی کشورشان به هم نزدیک کند.

امام صدر در تابستان سال ۱۳۴۲ و طی سفری دو ماهه به کشورهای شمال آفریقا، طرحی نو جهت همفکری مراکز اسلامی مصر، الجزایر و مغرب با حوزه‌های علمیه شیعه لبنان در انداخت. وی در بهار سال ۱۳۴۴، اولین دور سلسله گفتگوهای اسلام و مسیحیت را با حضور بزرگان این دو دین، در مؤسسه فرهنگی «الندوه اللبنانیه» به راه انداخت.

در سال ۱۹۶۹ «مجلس اعلای شیعیان لبنان» را جهت ساماندهی و تمرکز امور شیعیان محروم جنوب لبنان پایه گذاری کرد. اما ساماندهی امور لبنان با مشکلی عمده روبه رو بود و آن توطئه ها و تجاوزات رژیم صهیونیستی بود. به همین علت، امام موسی صدر همزمان با حمایت قاطع از فلسطینیان و آرمان آزادی فلسطین اشغالی، در سال ۱۹۷۵ تأسیس جنبش مقاومت لبنان را اعلام کرد تا به مقابله با ارتش رژیم صهیونیستی بپردازد. وی در طول دو دهه حضور خود در لبنان، مؤسسات آموزشی، رفاهی و خیریه متعددی برای رسیدگی به مشکلات محرومان لبنانی را بنیان نهاد.

امام موسی صدر با اینکه خارج از ایران بود اما به هیچ وجه از تحولات داخل ایران غافل نبود به گونه ای که گام به گام نهضت اسلامی را همراهی می نمود. به عنوان نمونه همزمان با دستگیری امام خمینی در سال ۱۳۴۲ تلاش های فراوانی برای آزادی امام انجام داد. حتی در این راه با پاپ، رئیس دانشگاه الازهر و شخصیت های با نفوذ دینی و سیاسی جهان برای آزادی امام به گفتگو نشست. همزمان با اوج گیری انقلاب نیز با مقامات سیاسی کشورهای مسلمان در خصوص اهمیت انقلاب اسلامی و لزوم حمایت از آن را به آنان گوشزد نمود.

امام موسی صدر درسوم شهریورماه ۱۳۵۷ در حالی که با دعوت رسمی معمر قذافی وارد خاک لیبی شده بود پس از یک روز اقامت در این کشور در روز نهم شهریور ربوده و به مکان نامعلومی انتقال یافت. پس از این واقعه تحقیقات زیادی پیرامون چگونگی ربایش و محل نگهداری وی به عمل آمد.

نتایج تحقیقات نشان می داد که امام موسی صدر از لیبی خارج نشده است.

اکنون با گذشت سی دو سال از ربوده شدن امام موسی صدر در حالی که برخی اخبار حکایت از شهادت ایشان دارد اما ظن قوی تر و شواهد مستدل تر دال بر زنده بودن این عالم بزرگ می باشد.

مصطفی محققی