امام حسن ع و ارزش های جاویدان

اندیشمندان امتیاز جوامع بدوی را به نیروی بدنی آنها می دانند و چون به تمدن رسیدند برتری آنان را به دانش و در آخرین حد ارتقا و تکامل را به فضایل اخلاقی می شناسانند

اندیشمندان امتیاز جوامع بدوی را به نیروی بدنی آنها می دانند و چون به تمدن رسیدند برتری آنان را به دانش و در آخرین حد ارتقا و تکامل را به فضایل اخلاقی می‌شناسانند. اهمیت اخلاق از آن جهت است که اگر فضایل نیکو در جان آدمی نقش بندد دیگر شری از او سرنمی زند وخود محوریها و خودخواهی ها جای خود را به خیرخواهی برای دیگران و ایثار و فداکاری می دهد و شرارت مغلوب نوعدوستی می شود.

از این رو اخلاق از مهمترین عوامل امنیت و ثبات جوامع انسانی و بنیان زندگی آرام و بدون دغدغه جمعی است. بر این اساس رسول گرامی اسلام درباره علت بعثت آسمانی وهدف مقدس نبوت خود فرموده است: من برای تکمیل اخلاق نیکو برگزیده شدم. خدای حکیم هم اخلاق نیکوی پیامبرش را از مهمترین صفات بارز آن حضرت برشمرده و فرموده است: «وانک لعلی خلق عظیم» یعنی همانا تو به اخلاق بزرگ ممتازی. امام حسن مجتبی(ع) نمونه کامل اخلاق اسلامی امتیازات و ارزشهای جاویدی از خود برای بشریت باقی گذاشت که رایحه معنوی آن جانها را نوازش می دهد وهر انسان کمال جو و فضیلت‌خواهی را به سوی خود می کشد. سیره نیکوی آن حضرت (ع) سرشار از فضایل انسانی و دارای مزایای عالی و بزرگواریها و مقوم روابط اجتماعی ونوامیس انسانی است.

امام حسن مجتبی (ع) کمالات اخلاقی و فضایل ممتاز را از جد بزرگوارش و پدر و مادرش به ارث برده بود و به حق حسن یعنی کسی که دارای خلق نیکوست نامیده شد. آن حضرت با وجود مراتب والای معنوی و موقعیت ممتاز اجتماعی با فقرا حشر و نشر داشت و زانو به زانوی آنان می نشست و از غذای آنان می خورد. روزی امام حسن(ع) به گروهی از فقرا برخورد که بر خاک نشسته بودند و با تکه‌های نان خشک خود را سیر می‌کردند. آنان از حضرت خواستند تا هم سفره آنها شود. امام حسن (ع) دعوتشان را پذیرفت سپس آنان را به خانه برد و به آنان غذا و لباس داد. فروتنی امام حسن (ع) که نشانه کمال و بلندی مقام آن حضرت بود موجب شده بود تا با صبر و بردباری با اطرافیان برخورد کند و تقصیر و زشتکاری افراد را با احسان و نیکویی جبران کند. روزی یکی از اطرافیان پای گوسفندی را که متعلق به آن حضرت بود شکست.

وقتی حضرت علت را پرسید با گستاخی پاسخ داد برای اینکه تو را ناراحت کنم! امام حسن (ع) با تبسم فرمود: من هم در عوض ترا شادمان می کنم وخیر و احسانم را بر تو ارزانی می دارم. امام حسن (ع) در احترام به شخصیت افراد هیچ ملاحظه خاصی را در نظر نمی گرفتند و به همه طبقات اجتماعی بطور یکسان احترام قائل بودند. در سیره آن حضرت آورده اند؛ روزی امام حسن (ع) می خواست از مجلسی برخیزد که مرد فقیری وارد شد. امام حسن(ع) به احترام آن فرد مجلس را ترک نگفت و پس از آنکه قدری نشست از آن مرد فقیر اجازه گرفت و فرمود: در حال رفتن بودم که آمدی و به احترام شما نشستم حال اجازه می دهی بروم.

همنشینی با طبقات مختلف اجتماع و احترام به شخصیت آنان از جمله سجایایی است که در هیچ یک از فرمانروایان دیده نشده است اما ائمه معصومین که رسالتی غیر از حکومت کردن بر مردم دارند همنشین مردم عادی بودند و با آنان حشر و نشر داشتند. امام حسن (ع) قلبی رئوف و مهربان داشت تا آنجا که مهر و عطوفت آن حضرت شامل دشمنان هم می شد.

به نقل از سیره نویسان آن حضرت به بدخواهان خویش هم نیکی می کرد و پاسخ بدی را با احسان و خوبی می داد و گذشت و اغماض روش همیشگی او بود و به واقع تجسم عینی این آیه کریمه بود که می فرماید: «ادفع بالتی هی احسن فاذاالذی بینک و بینه عداوئ کانه ولی حمیم» یعنی (بدی‌ها را به نیکی پاسخ داده و با آن کس که با تو دشمنی می کند دوست و یاور باش). روزی یکی از اهالی شام به امام (ع) رسید و متعرض امام شد و به آن حضرت جسارت‌ها کرد و ناسزا گفت. امام همچنان ساکت ماند و پاسخی نگفت و چون مرد شامی سخنانش پایان گرفت امام فرمود: ای شیخ گمان می کنم غریبی اگر نیازی داری برآورده کنم اگر راهی می جویی به تو نشان دهم، اگر می خواهی به جایی بروی تو را ببرم اگر گرسنه ای سیرت کنم و اگر آواره ای پناهت دهم.

مرد شامی متحیر ماند و پاسخی نیافت و باشرمساری گفت: «خدا می داند که پیامبری را در کدام خاندان قرار دهد.» صبر و نیکویی آن حضرت تا آنجا بود که افرادی از بنی امیه بدان اعتراف کرده و پس از شهادت امام حسن (ع) و روزی که پیکر مقدس آن حضرت را برای دفن به بقیع می بردند، مروان بن حکم پیش آمد و تابوت امام را بر دوش گرفت. امام حسین (ع) خطاب به مروان فرمود: دیروز خشم و اندوه به جانش می ریختی، امروز پیکرش را به دوش می کشی!؟ مروان در پاسخ امام حسین (ع) گفت: این ارادت را به کسی می ورزم که شکیبایی اش به سنگینی کوه‌ها بود.

شهادت اسوه صبر و پایداری و اخلاق نیکو امام حسن مجتبی(ع) بر عموم دوستداران آن حضرت و فضیلت خواهان تسلیت باد.