ایران و اعضای شورای امنیت

شورای امنیت سازمان ملل متحد بازوی اجرایی این نهاد بین المللی است اعضای این شورا را ۱۵ کشور تشکیل می دهند که ۵ عضو دائم آن قدرت های اتمی جهان هستند ایالات متحده آمریکا, فرانسه, بریتانیا, چین و روسیه اعضای دایمی هستند که حق «وتو» یا رد قطعنامه های این شورا را دارا هستند ۱۰ کشور دیگر به تناوب هر دو سال یک بار براساس حروف الفبا به شورای امنیت می پیوندند

موضع ۵ کشور عضو دایم شورای امنیت در قبال ایران دوشنبه شب گذشته در لندن علنی شده است. سیاست چین و روسیه تحت فشار سه کشور اروپایی و آمریکا متمایل به غرب شده است. واشینگتن طی هفته های گذشته فشار سیاسی و اقتصادی فراوانی به پکن وارد کرده تا این کشور از موضع مخالفت با اطلاع رسانی پرونده ایران به شورای امنیت دست بردارد. حجم گسترده تراز بازرگانی میان چین و آمریکا که حدود ۱۲۰ میلیارد به نفع پکن است باعث شده تا آمریکا نسبت به محدودیت برای ورود کالاهای چینی هشدار بدهد از این اهرم به نفع خود و برای فشار به پکن استفاده کند. روسیه نیز که در حال حاضر تنها شریک هسته ای ایران است تاکنون با هر گونه «ارجاع» پرونده ایران به شورای امنیت مخالفت کرده بود اما طبیعی است که در جهان امروز «کرملین» براساس منافع ملی اش خواهان بیشترین امتیازگیری از دو طرف است. مسکو در حال حاضر منفعت خود را در همراه شدن با ایالات متحده آمریکا دیده است.

تانزانیا: این کشور آفریقایی تا همین دیروز رئیس دوره ای شورای امنیت بود. تانزانیا از امروز به مدت یک ماه جای خود را به ایالات متحده آمریکا می دهد. روابط ایران و تانزانیا در چارچوب مناسبات تهران با قاره آفریقا قابل بررسی است. جمهوری تانزانیا در شمار کشورهای توسعه نیافته است. روابط ایران با این کشور در دوره ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی ارتقا یافت و در اواخر ریاست جمهوری محمد خاتمی نگاهی دوباره به آن شد. مجموع کشورهای توسعه نیافته (جنوب) و عمده دولت های آفریقایی نگاهی مثبت به فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران دارند. تانزانیا که مراودات سیاسی خوب و مناسبات اقتصادی نه چندان قابل ذکری با ایران دارد در مجموع از دوستان ایران محسوب می شود.

آرژانتین: این کشور در حال توسعه آمریکای جنوبی از مناسبات گرمی با ایران برخوردار نیست. گشایش پرونده قضایی علیه دیپلمات های ایران که به دستگیری «هادی سلیمان پور» سفیر سابق تهران در بوئنوس آیرس انجامید مناسبات ایران و آرژانتین را تیره کرده است. البته این پرونده اکنون مختومه شده و قاضی آن نیز که مرتکب تخلف شده بود برکنار شد. با این همه به نظر می رسد که دلخوری تهران از آرژانتین رفع نشده و این کشور هم تلاش چندانی برای آن نکرده است. بوئنوس آیرس که عضو هیات مدیره آژانس بین المللی انرژی اتمی است در اجلاس شهریورماه گذشته شورای حکام رای به قطعنامه پیشنهادی غرب داد. آرژانتین از یازدهم اسفند امسال به مدت یک ماه ریاست دوره ای شورای امنیت را به عهده می گیرد.

کنگو: جمهوری دموکراتیک کنگو در شمار کشورهای در حال توسعه آفریقایی است. ایران حدود یک دهه است که برای گسترش روابط با آفریقا یک کارگروه در وزارت خارجه تشکیل داده است اما با این همه مراودات تجاری قابل ذکری با کنگو وجود ندارد. این کشور حق ایران را در استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای به رسمیت می شناسد.

دانمارک: موضع دانمارک درباره برنامه های هسته ای ایران همسو با اتحادیه اروپا است. البته این کشور تا به حال سعی کرده موضع شفاف خود را مستقیم اعلام نکند و جایگاه بی طرفی اما همراهی در مجموعه اتحادیه از خودنشان دهد. تقویت روابط ایران و دانمارک در دوره سیاست تنش زدایی هم در قالب اعتمادسازی با اروپا دنبال شد و ارتقای روابط دوجانبه اولویت سیاست خارجی هیچ یک از دو کشور نشد. اخیراً سفیر دانمارک در تهران به علت چاپ کاریکاتور اهانت آمیز در یکی از روزنامه های این کشور به وزارت امور خارجه ایران احضار شده است. دانمارک را باید در گروه غرب و همسو با سیاست های اتحادیه اروپا رده بندی کرد. این کشور از یازدهم فروردین ۱۳۸۵ ریاست دوره ای شورای امنیت را به عهده خواهد گرفت.

غنا: غنا عضو جنبش عدم تعهد است. این کشور در حال توسعه آفریقایی البته در اجلاس تابستانی شورای حکام برخلاف پیش بینی ها به قطعنامه پیشنهادی غرب رای داد. رهبران غنا تا به حال موضع صریح خود را در قبال فعالیت های صلح آمیز هسته ای اعلام نکرده اند اما با این همه دیدگاه این کشور در قبال حق ایران برای داشتن چرخه سوخت هسته ای قابل پیش بینی است. غنا از یازدهم اردیبهشت ریاست دوره ای شورای امنیت را عهده دار خواهد شد.

یونان: عضو دیگری از اتحادیه اروپا یعنی یونان تا پایان سال جاری میلادی عضو غیردائم شورا خواهد بود. یونان نیز سیاست خارجی خود را همراه با اتحادیه اروپا در قبال ایران تنظیم می کند. آتن تا پیش از این چند بار مورد مشورت و رایزنی ایران در پرونده هسته ای قرار گرفته بود. مناسبات ایران و یونان در دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی به اوج خود طی ۲۵ سال گذشته رسید و رئیس جمهور وقت ایران برای اولین بار در سال ۱۳۸۰ از این کشور دیداری رسمی داشت. مناسبات تهران و آتن در این دوره به سرعت رو به گسترش گذاشت و دو کشور همراه با ایتالیا و مصر اتحادی از تمدن های کهن تشکیل دادند. این عضو اتحادیه اروپا از یازدهم خرداد سال ۱۳۸۵ ریاست دوره ای شورای امنیت را به عهده خواهد گرفت.

ژاپن: عضو گروه هشت کشور صنعتی جهان موضعی همسو با غرب در قبال چرخه سوخت اتمی ایران دارد. ژاپن اخیراً با دعوت از منوچهر متکی وزیر امور خارجه ایران درخواست میانجیگری میان ایران و اروپا را ارائه کرده بود که از سوی تهران رد شد. توکیو عضو شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز هست در اجلاس تابستانی به قطعنامه پیشنهادی غرب علیه ایران رای داد. یازدهم تیرماه ۱۳۸۵ آغاز دوره ریاست ژاپن بر شورای امنیت است.

پرو: کشور در حال توسعه پرو در آمریکای مرکزی رابطه متخاصمی با ایالات متحده دارد اما در اجلاس تابستانی شورای حکام همسو با خواست ایالات متحده و در مقابل ایران به قطعنامه پیشنهادی رای داد. پرو عضو جنبش عدم تعهد است اما چندان از سیاست های این گروه پیروی نمی کند. پرو اخیراً سیاست نزدیکی به ایالات متحده را در پیش گرفته است. این کشور از یازدهم مردادماه سال ۱۳۸۵ ریاست دوره ای شورای امنیت را به عهده می گیرد.

قطر: امیرنشین قطر هم براساس حروف الفبا اخیراً به جمع اعضای غیردائم شورای امنیت وارد شده است. قطر عضو شورای همکاری خلیج فارس است که چند هفته پیش اجلاس سران آن در بحرین برگزار شد. واکنش به فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران به وساطت عمروموسی دبیرکل اتحادیه عرب از قطعنامه شورای همکاری خارج شد. با این همه قطر در مناسبات دوجانبه با تهران فعالیت های صلح آمیز هسته ای را حق ایران می داند. این کشور تا دو سال دیگر عضو غیردائم شورای امنیت خواهد بود و از یازدهم شهریور نیز ریاست دوره ای شورا را عهده دار خواهد شد.

اسلواکی: اسلواکی که اخیراً به اتحادیه اروپا پیوسته است بیش از دیگر اعضای این اتحادیه ۲۵ عضوی سیاست خارجی خود را همسو و هماهنگ کرده است. این کشور در حال حاضر عضو شورای حکام نیز هست و در اجلاس تابستانی شورای حکام همسو با اتحادیه اروپا به قطعنامه پیشنهادی غرب رای داد. این کشور مناسبات دوجانبه سطح بالایی با ایران ندارد. اما مناسبات اقتصادی اش در سال گذشته میلادی صددرصد افزایش یافت. با این همه گسترش روابط تجاری ایران و اسلواکی تاثیر چندانی به نزدیکی روابط دیپلماتیک دو کشور نداشته است. اسلواکی مناسبات روبه رشد و گرمی با ایالات متحده آمریکا دارد. یازدهم مهر آغاز دوره ریاست اسلواکی بر شورای امنیت است. در مجموع از جمع ۱۵ کشور عضو شورای امنیت پنج کشور یعنی دانمارک، فرانسه، یونان، اسلواکی و بریتانیا عضو اتحادیه اروپایی هستند، سه کشور آفریقایی تانزانیا، کنگو و غنا در جمع اعضای غیردائم حضور دارند. ژاپن تنها عضو آسیایی ۸ کشور صنعتی نیز تا پایان سال جاری میلادی عضو شورا است. چین و روسیه دو عضو دائم دارای حق وتو چندان رضایتی از ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت ندارند. قطر هم در مجموع کشورهای غیردائم عضو شورا رابطه نزدیکی با تهران دارد و می تواند بیش از گذشته طرف مذاکره ایران قرار گیرد. ایالات متحده آمریکا هم که مدت ها است بر طبل ارجاع ایران به شورای امنیت می کوبد از امروز به مدت یک ماه ریاست دوره ای شورای امنیت را به عهده خواهد گرفت. ۵ کشور عضو دائم شورای امنیت در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز عضویت دائم دارند. از میان اعضای غیردائم شورای امنیت نیز در حال حاضر اسلواکی، پرو و غنا به همراه ژاپن عضو شورای حکام هستند. به این ترتیب ۸ کشور از ۱۵ کشور فعلی شورای امنیت، در شورای حکام نیز حضور دارند.