هنر خیابانی

لغت گرافیتی (دیوارنویسی) از واژه گرافیو در زبان ایتالیایی مشتق شده است که به معنی اثر‌گذاری سریع یا خط خطی است و ممکن اس ت اصل این واژه به «گرافایر» ( نوشتن با قلم فلزی ) در لاتین عامیانه …

لغت گرافیتی (دیوارنویسی) از واژه گرافیو در زبان ایتالیایی مشتق شده است که به معنی اثر‌گذاری سریع یا خط خطی است و ممکن اس ت اصل این واژه به «گرافایر» ( نوشتن با قلم فلزی ) در لاتین عامیانه باز گردد. بر اساس ریشه شناسی لغوی این واژه از مدت‌ها پیش به معنی نوشتن یا حک خطوط روی سطوح مورد استفاده بوده است. دیوارنویسی بخشی از هنرهای خیابانی به‌شمار می‌آید. منظور از هنر خیابانی آن بخش از گرافیک است که در کوچه و خیابان و سطح شهر با آن برخورد می‌کنیم. این هنر تاریخچه‌ای بسیار کهن دارد و ریشه در سنگ‌نبشته‌های تاریخی غارها و کتیبه‌های باستانی نقاشی‌های دیواری در ابعاد گوناگون دیده‌اید که از همین دسته‌اند. در سده بیستم و کمابیش همزمان با جنگ جهانی دوم، مشاهده درج نام و نشان گروه‌ها روی دیوارها تبدیل به امری عادی شد. در برخی مواقع این دیوارنویسی‌ها بسیار با دقت و هنرمندانه اجرا می‌شوند و سبک‌های متعددی به خود می‌گیرند. برخی از این آثار بار معنایی بیشتری را به دوش می‌کشند که ممکن است حاوی یک پیام اجتماعی یا سیاسی باشد که حتی با استفاده از افشانه‌های رنگی روی دیوارها، ساختمان‌ها و قطارها رسم می‌شوند. شاید شما هم تصاویری از دیوار برلین را دیده باشید که لبریز از این آثار بود یا نگاره‌های دیگر اینترنتی را که دست به دست یا بهتر بگویم ایمیل به ایمیل می‌چرخند که حاوی تصاویر نقاشی‌شده سه بعدی بر کف خیابان‌ها هستند. اینها تماما هنرهای خیابانی هستند. در ایران دیوارنویسی‌ای به دو دسته تقسیم می‌شود: دیوارنویسی مردمی و دیوارنویسی‌ای که توسط ارگان‌های مربوط به زیبا‌سازی شهری انجام می‌شوند. دسته نخست بیشتر گویای مسائل سیاسی روز و یا تبلیغات مشاغل و آگهی‌هاست. دسته دوم در خدمت تبلیغات عقیدتی و نمایان ساختن برنامه‌های ایدئولوژیکی یا صرفا زیبا‌سازی شهر است.

دیوارنویسی همچنین یکی از رشته‌های وابسته به تزئینات شهری است که با کارکرد‌های متفاوتی، متناسب با نیاز فرهنگی صورت می‌پذیرد. از جمله خطوط نوشتاری برای شعار و تصویر‌سازی برای زیباسازی شهری یا تبلیغات فرهنگی و به‌طور کلی رسم هرگونه اثر هنری شامل بر متن، تصویر و برجسته نگاری که توسط طراح صورت پذیرفته باشد.

گرافیتی یا نقاشی دیواری به آن دسته از دیوار نوشته‌ها یا نقاشی‌هایی گفته می‌شود که با انگیزه‌ای شخصی روی در و دیوار شهر‌ها و اماکن عمومی کشیده می‌شود. این کار تقریبا در همه جای دنیا با منع قانونی مواجه است.

گرافیتی با نوشته‌های سر دستی و یادگاری‌های روی دیوار متفاوت بوده و نیز مختص سن یا طبقه فرهنگی و اقتصادی خاصی نیست.

امروزه گرافیتی بیش از هر هنر دیگری مورد بد فهمی و استفاده نا‌بجا واقع شده است و در بسیاری از کشور‌ها جنبه تاثیر‌گذار و بیان گرای خود را از دست داده و به‌صورت دیوار نوشته‌هایی رنگارنگ و پر پیچ و تاب (که آن هم خالی از ارزش نیست) مبدل شده است. استفاده‌های نابجا و یک جانبه از گرافیتی‌های نوشتاری در کلیپ‌های ویدئویی و تبلیغ بیش از حد این رسانه‌ها در منسوب کردن آن به فرهنگ معترض سیاهان نیز از دلایل اصلی این عدم‌توجه و دست کم گرفتن است.