دوشنبه, ۱۸ تیر, ۱۴۰۳ / 8 July, 2024
نقد دلایل عمده پرداخت یارانه انرژی دیدگاه دکتر سبوحی
دکتر یدالله سبوحی عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف و رئیس پژوهشکده علوم و فناوری انرژی شریف بهعنوان یکی از سخنرانان در میزگرد "هدفمند کردن یارانههی انرژی" به ارایه نظرات خود در زمینه یارانههای انرژی پرداخت.
نقد دلیل پرداخت یارانه:
اگر بخواهیم دو دلیل عمده برای پرداخت یارانه مطرح کنیم، باید دلیل زیر را مورد بررسی قرار دهیم:
۱) دلیل اجتماعی
یارانه انرژی پرداخت میشود تا هزینه انرژی کم شود و فشار کمتری روی خانوار وارد گردد. بطور متوسط برای هر خانواده در ماه بین ۸۰ تا۹۰ هزار تومان یارانه انرژی میپردازیم. ولی آن کسی که بیشتر از انرژی استفاده میکند به میزان بیشتری از یارانه انرژی سهم میبرد.
یک خانوار شهری به طور متوسط نزدیک به ۳۰۰۰ متر مکعب در سال گاز طبیعی مصرف میکند و نزدیک به ۲۵۰۰ تا۳۰۰۰ کیلو وات ساعت برق در سال مصرف میکند. این در حالی است که مصرف سوخت خانوار روستایی در مرفهترین روستاها بین ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ لیتر نفت سفید است که هر لیتر نفت سفید معادل یک متر مکعب گاز طبیعی است. همچنین خانوارهای روستایی در ماه بین ۱۲۰ تا۱۴۰ کیلو وات ساعت برق مصرف میکنند که معادل ۱۶۰۰ تا۱۹۰۰ کیلووات ساعت در سال است.
پس هرچقدر در آمد خانوار بالاتر باشد، سهم بیشتری از یارانه را استفاده میکند. مثلاً حدود ۸۰ درصد خانوارهای شهری فاقد خودرو هستند و از یارانه بنزین سهم خاصی نمیبرند. بسیاری از خانوادههای شهری از حمل و نقل عمومی استفاده میکنند که سوخت آنها از گازوئیل تامین میشود. بنابراین بهرهمندی خانوارهای شهری که صاحب خودرو هستند خیلی بیشتر است و برقراری رفاه اجتماعی و تثبیت عدالت اجتماعی از این طریق امکانپذیر نیست.
از طرف دیگر خانوارها نیازهای بسیار اساسیتری دارند که دولت باید به آنها کمک کند. بسیاری از خانوادهها در جنوب تهران داریم که مواد غذایی کافی در ماه در اختیار ندارند. شاید باور نکنید بعضی از خانوارها در ماه ۱۲۰۰۰ تومان از کمیته امداد امام خمینی میگیرند. غیرقابل تصور است که در جامعه در حال حاضر با ۱۲ هزار تومان، یک خانوار بتواند زندگی کند ولی این وجود دارد. بنابرین خیلی نیازهای اساسیتری وجود دارد که دولت میتوانست این منابع را به آنها تخصیص و در راستی عدالت اجتماعی هم قدم بردارد ولی با یارانه انرژی هیچگاه این مسئله تحقق پیدا نمیکند.
۲) مزیت نسبی برای صنعت
دومین دلیلی که مطرح میشود این است که هزینه انرژی مصرفی تولید کننده کم شود تا در نهایت هزینهای که بر مصرف کننده تحمیل میشود، کم شود. در مقایسه با کشورهای دنیا، هزینه انرژی در ایران خیلی کمتر است و این میتواند یک منشاء محرک توسعة اقتصادی کشور باشد و منابع درآمدی زیادی را بوجود آورد. بنابرین گفته میشود که چون مزیت نسبی داریم اگر ما بتوانیم انرژی را ارزان کنیم و در اختیار صنیع قرار دهیم، صنیع محصولاتی با قیمت ارزان تولید میکنند و در نتیجه قدرت رقابت ما در بازارهای بینالمللی بیشتر میشود.
اما در زمینه این دلیل نیز باید گفت که مقدار مصرف انرژی ما بیشتر از دیگر کشورهای صنعتی است و لذا آن مزیتی که در قیمت داریم، از طریق مقدار مصرف از بین میرود. هزینه انرژی برابر است با مقدار مصرف ضرب در قیمت انرژی؛ بنابرین اگر جمع هزینه را مبنا قرار دهیم، از طریق عدم کارآیی فنی و نبود تکنولوژی مناسب مزیت خود را از دست میدهیم.
این بحث مشابه بحث نیروی کار است. نیروی کار ما ارزان است ولی بهرهوری کار نیز خیلی پایین است. بنابراین با توجه به عدم کارآییهایی که در بخش های مختلف ایجاد کردهایم، مزیت نسبی را به حداقل میرسانیم كه منشا آن در قیمت های انرژی است.
استفاده از درآمدهای نفتی بری تامین هزینههای جاری کشور!؟
هزینه انرژی در یک واحد تولیدی، جزء هزینههای جاری است. وقتی که دولت یارانه انرژی میپردازد، در حقیقت به نوعی هزینههی جاری جامعه را تامین میکند و ین یک آفت بزرگ اجتماعی دارد و آن این است که بخش عمدهای از منابع درآمدی کشور که حاصل رانت منابع نفتی است، صرف پرداخت یارانه انرژی میشود. به دلیل مزیت خاصی که کشور ما در دنیا دارد، فرض کنید از گذشته پول نفت در اختیار ما قرارگرفته و آنرا برای مصارف روزمره بکار بردهایم. نرخ تنزیل در اقتصاد ما بسیار بالاست. به عبارت دیگر نرخ رجحان زمانی در اقتصاد ما بسیار بالاست. برای همین است که ما کوتهنگر شدهیم و تمام سرمایهگذاری ها باید در عرض ۶ ماه برگشت پیدا کند و نتیجتاً بخش خصوصی نمیتواند کار کند و ریسک سرمایهگذاری بسیار بالاست. بنابراین یکی از پیامدهای بسیار مهم اجتماعی و اقتصادی پرداخت یارانهها، افزایش نرخ تنزیل و نرخ رجحان زمانی است. همچنین عدم کارآیی اقتصادی به دلیل انحراف قیمتها از هزینه نهایی یک معضل بزرگ اجتماعی است.
مسعود پزشکیان پزشکیان ایران انتخابات انتخابات ریاست جمهوری انتخابات ریاست جمهوری 1403 سعید جلیلی دولت چهاردهم رئیس جمهور انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ انتخابات 1403
آلودگی هوا هواشناسی استان مرکزی تهران کنکور شهرداری تهران قتل سلامت سازمان هواشناسی آموزش و پرورش پلیس قوه قضاییه
قیمت دلار تورم قیمت خودرو خودرو قیمت طلا بانک مرکزی بورس بازار خودرو واردات خودرو حقوق بازنشستگان بازار سرمایه دلار
کربلا تلویزیون سینما امام حسین (ع) سینمای ایران کتاب رامبد جوان هنرمندان تئاتر
کنکور ۱۴۰۳ طب سنتی ماهی باتری
رژیم صهیونیستی فرانسه غزه فلسطین جنگ غزه روسیه آمریکا انگلیس چین جو بایدن حزب الله لبنان حماس
فوتبال پرسپولیس استقلال خوان کارلوس گاریدو باشگاه پرسپولیس یورو 2024 لیگ برتر علیرضا بیرانوند نقل و انتقالات لیگ برتر تیم ملی آلمان تیم ملی اسپانیا ترکیه
سامسونگ ناسا روزنامه هوش مصنوعی
رژیم غذایی تب دانگ ویتامین کاهش وزن آلزایمر پوکی استخوان کودک