برج‌های چند منظوره ساری

«ساری» مرکز ایالت تاریخی طبرستان بوده و دارای بناهای تاریخی متعددی از دوران پیش و پس از اسلام است. در میان این بناها، قلاع و استحکامات فراوانی نیز ساخته شده‌اند. انی بناها، بخشی …

«ساری» مرکز ایالت تاریخی طبرستان بوده و دارای بناهای تاریخی متعددی از دوران پیش و پس از اسلام است. در میان این بناها، قلاع و استحکامات فراوانی نیز ساخته شده‌اند. انی بناها، بخشی از تاسیسات دفاعی مازندران به شمار می‌آمده که به منظور مقابله با هجوم بیگانگان ساخته و طراحی شده‌اند . نکته قابل توجه آن است که این برجها نه تنها کاربرد نظامی داشته‌اند، بلکه قابلیت بهره گیری از آن در موارد متعددد دیگر نیز مورد توجه بوده است.

برج رسکت

یکی از این برجها، برج رسکت است که در بخش دو دانگه شهرستان ساری و روی تپه‌ای بنا شده است. از این بنا هم به عنوان یک پایگاه نظامی و هم مقبره یکی از شهربیاران ال باوند(احتمالا هرمز) و ینز به عنوان میل راهنما استفاده می‌شده است. از جمله ویژگی‌های این بنا علاوه بر تاریخ معماری و تزیینات آجری، کتیبه تزیینی آن است که به خط کوفی مشجر در بدنه مشاهده می‌شود. این برج متعلق به اوایل اسلام و از اولین بناهای اسلامی در خطه شمال ایران است.

برج امامزاده عباس

از دیگر برجهای چند منظوره، برج مقبره یا امامزاده عباس شهر ساری است. این بنا در محله آزاد گله در شرق رودخانه تتجن واقع است. رج متعلق به قرن نهم هجری قمری و مدفن ۳ تن از سادات است. ساختمان اصلی مقبره دارای نقشه هشت ضلعی است و با گند رک دوپوش ساخته شده است. از تزیینات مهم این مجموعه علاوه بر تزیینات معماری ساختمان برج می‌توان به کاربرد تزیینات منبت کاری روی در و صندوق آن اشاره کرد. منبت کاری زیبای صندوق چوبی آن از کم نظیر‌ترین یادگارهای به جامانده عصر تیموری در مازندران است. این صندوق توسط شمس الدین احمد نجار ساروی ساخته شده است.

برج آرامگاهی امامزاده یحیی

این بنا نمونه‌ای از معماری زیبای به کار رفته در برجهای آرامگاهی است. برج امامزاده یحیی در مرکز شهر ساری قرار دارد. برج روی قبور یحیی، حسین و خواهرشان سکینه از فرزندان امیر قوام الدین مرعشی، با نقشه مدور و گنبد دو پوش که پوشش خارجی آن به شکل رک یا هشت ترک است، ساخته شده است. از تزیینات این بنا می‌توان به قرنیس‌های سینه کفتری و طاق‌های تزیینی اشاره کرد. تزیینات وابسته به معماری این برج آرامگاهی در نورگیر و صندوق منبت کاری شده آن است که مورد اخیر با دو شیوه نقاشی روغنی (لاکی) و هنر منبت کاری تزیین شده که احتمالا می‌توان آن را از اولین نمونه‌های باقی مانده نقاشی چوب در ایران نام برد.

برج سلطان زین العابدین

برج آرامگاهی یاد شده، در مرکز شهر ساری و در کنار برج امامزاده یحیی قرار گرفته و متعلق به قرن نهم هجری است. در داخل این بنا قبر سلطان زین العابدین مرعشی و چند نفر دیگر از نوادگان میر قوم الدین مرعشی قرار دارد، برج مذکور با نقشه مربع و گنبد رک و به صورت روپوش ساخته شده است. قسمت‌هایی از کاشی آبی فیروزه‌ای در قمست داخلی و بیرونی بنا باقی مائده که حکایت از کاربرد فراوان آن در بناهای عصر تیموری مازندران دارد. صندوق چوبی منبت کاری شده از دیگر تزیینات وابسته به معماری این بنا بوده که در جریان آتش سوزی دهه‌های گذشته دچار آسیب دیدگی شدید شده است.