روشن کردن موتور اقتصاد مصر

بانک اروپایی بازسازی و توسعه EBRD در تلاش برای قرار دادن مصر در مسیر بازسازی اقتصادی به مشکل برخورده است

بانک اروپایی بازسازی و توسعه(EBRD) در تلاش برای قرار دادن مصر در مسیر بازسازی اقتصادی به مشکل برخورده است.

EBRD در جریان مذاکرات برای احیای فرصت‌های اقتصادی در مصر با پار‌ه‌ای از دشواری‌ها مواجه شده است.

بحث‌های مهمی در ارتباط با مصر در لندن جریان گرفته است. این بحث‌ها عمدتا در ارتباط با راه‌های جدیدی هستند که می‌توانند باعث توسعه اقتصادی مصر شوند.

مصر و تونس به عنوان مناطق جدید فعالیت بانک اروپایی بازسازی و توسعه (EBRD) انتخاب شده‌اند. این بانک در پی آن است که فعالیت خود را در حوزه جنوب و جنوب شرقی مدیترانه گسترش دهد، در واقع این مناطق همان جایی هستند که بهار عربی در آن رخ داد.

چندی پیش، رانیه المشاط سرپرست بانک مرکزی مصر و مصطفی کمال نبیل رییس بانک مرکزی تونس، به دفتر مرکزی بانک اروپایی بازسازی و توسعه در لندن آمدند تا در جلسه سالانه این بانک در ارتباط با چگونگی همکاری میان این دوکشور و بانک مذکور به بحث و مذاکره بپردازند.

بانک اروپایی بازسازی و توسعه سازگاری با محیط و توجه به شرایط را در تمامی فعالیت‌هایش به عنوان یک اصل در نظر دارد، در همین راستا بود که این بانک پس از سقوط کمونیسم در بلوک شرق، به توسعه اقتصاد بازارآزاد در این کشورها کمک کرد. در طول سال‌های اخیر این بانک به کشورهای مختلفی در زمینه بازسازی اقتصادی یاری رسانده است. این کشورها عمدتا کشورهایی بوده‌اند که از شوروی سابق منشعب و مستقل شده بودند و از آسیای میانه گرفته تا حوزه بالکان و اروپای شرقی گسترده شده بودند. بانک اروپایی بازسازی و توسعه به این قبیل کشورها کمک کرده است تا بتوانند از شرایط به وجود آمده بر اثر سقوط کمونیسم رهایی یابند و عمده تلاش این بانک بر تلاش برای هرچه پررنگ‌تر کردن نقش بخش خصوصی در اقتصاد این قبیل کشورها است. مدیران بانک اروپایی امیدوارند که بتوانند از این قسم تجربیات در کمک به تونس، اردن، مصر و مراکش استفاده کنند.

نکته‌ای که نباید از نظر دور داشت آن است که به نظر می‌رسد وجود اختلاف و بحث میان این بانک و کشورهای منطقه بهار عربی بسیار محتمل است و پیش‌بینی می‌شود این بحث‌ها عمدتا بر سر این مساله باشند که حمایت از اقتصاد بازار آزاد دقیقا به چه معناست، مصطفی کمال نبیل در جلسه گذشته نظر خود در این باره را به طور صریح بیان کرد، او گفت: ما باید در خصوص انتقال تجربه اروپای شرقی به کشورهایمان محتاط باشیم.

نبیل به اقتصاددان ارشد بانک اروپایی گفته است: آزادسازی بازار اروپای شرقی در زمانی صورت گرفت که جهان در حال تجربه کردن رشد اقتصادی

کم سابقه‌ای بود و بازارهای کشورهای اروپای شرقی به طور سنتی ارتباط بیشتری با اروپای غربی داشتند.

مصطفی کمال نبیل این نکته را نیز اضافه کرد که: سیاست‌هایی که تمرکزشان بر آزادسازی بازار و خصوصی‌سازی است ممکن است برای کشور‌های ما به نتیجه عکس منجر شود. در واقع ما در حدود ۳۰ سال است که این قبیل سیاست‌ها را در پی گرفته‌ایم؛ اما این سیاست‌ها در کشورهای ما به طور نامناسبی به اجرا در آمده‌ا‌ند و در نتیجه ثمره خصوصی‌سازی صرفا توسط عده خاصی برداشت شد، این خود یکی از معضلاتی بود که سبب ساز انقلاب سال گذشته گردید.

مارک فودور، مدیر عامل سازمان نظارت بر بانک اروپای مرکزی و شرقی می‌گوید: بانک اروپایی بازسازی و توسعه بر شعار همیشگی‌اش پافشاری می‌کند. این شعار بر این نکته تاکید دارد که خصوصی‌سازی و آزادسازی بازارآزاد راهی است برای ساختن یک طبقه متوسط؛ طبقه‌ای که حمایت لازم از عملکرد مناسب دموکراسی را فراهم می‌کند و بنابراین مطلوب است. مارک فودور معتقد است که بانک اروپایی این مساله را به عنوان یک حقیقت مطلق بیان می‌کند؛ در حالی که چیزی جز یک ایدئولوژی نیست. وی معتقد است دلیل مشکلات جدی و پرشماری که بانک اروپایی در سال‌های گذشته با آن روبه‌رو بوده است نیز همین خلط میان حقیقت و ایدئولوژی است.

مصطفی کمال‌نبیل در خصوص شرایط اقتصادی خاطرنشان می‌کند: صادرات مصر به منطقه بحران زده یورو، از سال گذشته تا کنون ۲ درصد کاهش یافته. پس از آنکه تولید و توریسم بر اثر انقلاب‌ها دچار کاهش شدند، هر دو کشور مصر و تونس در سال ۲۰۱۱ به رکود اقتصادی

دچار گشتند.

همان‌طور که در ژانویه، در پادکست توسعه جهانی گاردین گفته شد، بیکاری و مساله اشتغال جوانان همچنان یک مساله بغرنج باقی مانده است. مساله‌ای که خصوصا پس از خودسوزی محمد بوعزیزی همواره به عنوان یکی از علل اصلی انقلاب در نظر گرفته شده است. اما شرایط پس ازانقلاب بدتر نیز شده است. تونس جمعیت قابل توجهی از افراد تحصیلکرده و متخصص دارد؛ اما با این وجود افزایش نرخ بیکاری را تجربه می‌کند. بر اساس آخرین آمارهای بانک اروپایی بازسازی و توسعه نرخ بیکاری در تونس از ۱۳ درصد در سال ۲۰۱۰ به ۱۹ درصد در زمان فعلی رسیده است.

بانک اروپایی بازسازی و توسعه معتقد است که منطقه جنوب و جنوب شرقی مدیترانه هنوز روزهای آغازین را می‌گذراند و به همین دلیل بانک اروپایی صرفا رویکردی مشورتی را می‌پذیرد. اریک برگلوف، اقتصاد‌دان ارشد بانک اروپایی می‌گوید: ما در حال یادگیری هستیم و در این راه هم ازکمک اشخاص جدید و هم کمک اشخاص قدیمی بهره می‌گیریم، مهم این است که این افراد در طی کردن دوره‌های گذار تجربه داشته باشند. در پیمودن این راه لازم است مراقب خصوصی‌سازی بد باشیم و خصوصی‌سازی بد شرایطی است که در آن، عده‌ای خاص دارایی‌های زیادی به چنگ می‌آورند و به ثروت هنگفتی می‌رسند. بنابراین هر تصمیمی ‌باید در زمان مناسب و با دقت بسیار اتخاذ گردد و اصلاحات کنترل کننده به منظور نظارت بر روند کار طور همزمان اجرا شوند.

سوالی که باقی می‌ماند این است که در چنین شرایط بی‌ثباتی چه کسی حاضر است در کشورهایی چون مصر و تونس سرمایه‌گذاری کند؟ رانیه المشاط امیدوار است که بانک اروپایی بازسازی و توسعه کمک کند تا کسب و کار مصر به وضعیت رقابتی‌تری برسد. در حالی که مصطفی کمال نبیل ترجیح می‌دهد که با ایجاد تغییرات و اصلاحات کنترل‌کننده در بخش خصوصی، سبب رشد کسب و کار داخلی تونس شود؛ در نهایت او امیدوار است این بخش بتواند به خودی خود جای خالی سرمایه‌گذاری خارجی را پر کند.

مترجم: مژگان جعفری

منبع: گاردین*