میراثی که به غارت رفت

میراث فرهنگی عراق در هنگام حمله نیروهای آمریکایی خسارت های بسیاری دید و بسیاری از آثار باستانی به دلیل کمبود امنیت از موزه ها دزیده شدند این گزارش شرحی است بر آنچه بر سر میراث فرهنگی عراق آمده است

میراث فرهنگی عراق در هنگام حمله نیروهای آمریکایی خسارت‌های بسیاری دید و بسیاری از آثار باستانی به دلیل کمبود امنیت از موزه‌ها دزیده شدند.‌این گزارش شرحی است بر آنچه بر سر میراث فرهنگی عراق آمده است.

●‌ گهواره تمدن چگونه نابود شد

بین‌النهرین را گهواره تمدن می‌نامند. سرزمینی بین دو رود حاصلخیز دجله و فرات که میزبان قوم‌های مختلف بوده است. آثار تمدن در‌ این منطقه به ۸۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد اما اکنون و پس از ۴ سال بسیاری از آثار تاریخی در جریان حمله نیروهای آمریکا به عراق ویران شده و یا از موزه‌ها دزدیده شده‌اند. نیل مک گرگور مدیر موزه بریتانیا در جلسه‌ای که با حضور کارشناسان سراسر جهان برای بررسی چگونگی ترمیم آثار باستانی و میراث فرهنگی عراق تشکیل شده بود، گفت: <غارت و تخریب میراث فرهنگی و اشیای عتیقه عراق در جریان سقوط شهر بغداد بزرگ‌ترین فاجعه‌ای است که از زمان جنگ دوم جهانی تاکنون در مورد میراث ملی یک کشور رخ داده است.>

● موزه ملی بغداد غارت شد

‌ در جریان این غارتگری‌ها و پس از سقوط بغداد، سرقت آثار تاریخی گرانبها و نسخه‌های خطی از موزه ملی بغداد بیش از هر چیز دیگر توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد. ‌این موزه یکی از پنج مرکز مهم نگهداری آثار تاریخی جهان محسوب می‌شد. ابتدا تصور می‌شد که حدود ۱۷۰ هزار قطعه از آثار باستانی موجود در ‌این موزه به سرقت رفته اما به مرور معلوم شد که بسیاری از خزانه‌های اصلی موزه از قبل با دقت بسته‌بندی و به مکانی امن منتقل شده است. همچنین مشخص شد که کارمندان موزه در اوج جنگ سایر اقلا‌م را برای جلوگیری از سرقت و نابودی به خانه‌هایشان برده بودند که به طور داوطلبانه بازگردانده شد. <گلدان مقدس وارکا> که قدمت آن به ۳۲۰۰ سال قبل از میلا‌د می‌رسد، یکی از عمده‌ترین آثار موزه و یکی از هزاران شیء غارت شده در پی جنگ عراق بود که پس از چند ماه دوباره به موزه بغداد بازگردانده شد. در ماه‌های بعد و پس از آنکه شماری از آثار ناپدید شده به موزه بازگردانده شد، تعداد آثار مفقود شده به ۴۰ اثر رسید. ‌ براساس فهرستی که باستان‌شناسان آمریکایی تدوین کرده‌اند، گنجینه‌های ارزشمندی شامل آثاری به قدمت پنج هزار و پانصد سال از تمدن بین‌النهرین، تمدن‌های بابل و آشور و خلفای عباسی وجود داشت. از جمله اشیای با ارزش‌ این موزه می‌توان به یک گلدان سامری به قدمت پنج هزار سال، شیر نیمرود و یک اثر حکاکی شده بر عاج فیل متعلق به ۸۵۰ سال پیش از میلا‌د مسیح اشاره کرد. ‌ پل زیمانسکی، استاد باستان‌شناسی خاور نزدیک در دانشگاه بوستون درباره غارت موزه بغداد می‌گوید: <وحشیانه رفتار کرده‌ایم. ما نظم و قانون را درهم شکستیم. اوباش به تاراج بردند و ما به تماشا.> تاکنون سه هزار قطعه از آن توسط شهروندان عراقی و برخی توسط پلیس به موزه بازگردانده شده است. به علا‌وه هزار و ششصد قطعه در کشورهای همسایه، سیصد قطعه در‌ ایتالیا و ششصد قطعه در آمریکا پیدا شده است. بیش از پانزده هزار قطعه عتیقه از موزه به غارت رفت که بسیاری از آنها به خارج از عراق قاچاق و برای فروش عرضه شد. با ‌این حال بخش عمده اشیای دزدیده شده است.

●‌ یکی از عجایب هفتگانه پایگاه نظامی شد

‌ در ابتدای جنگ نیروهای آمریکایی شهر باستانی بابل را به اشغال خود درآوردند و آنجا را تبدیل به پایگاه نظامی کردند. با عقب‌نشینی نیروهای ائتلا‌ف از شهر باستانی بابل، صدمات غیرقابل جبران وارد شده به یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان آشکار شد. در گزارش دکتر جان کرتیس مسوول بخش خاور نزدیک موزه بریتانیا آمده است: <آنها به دروازه ‌ایشتار که یکی از معروف‌ترین بناهای دوران باستان است صدمات عمده وارد کرده‌اند.< >خودروهای نظامی آمریکا پیاده‌روهای آجری ۲۶۰۰ ساله را خرد کردند. بیش از دوازده خندق در آنجا حفر شده و اجرای پروژه‌های نظامی، منطقه را برای نسل‌های‌ آینده دانشمندان آلوده کرده است. این را هم اضافه کنید که مردم سعی می‌کردند آجرهای پیکر دروازه ‌ایشتار را از جا بکنند.> مناطق باستانی مشهور مانند برج بابل و باغها معلق در کوهی از نی پنهان شده‌اند. در ‌این منطقه لوح‌های خطی میخی و سومری وجود داشت که اکنون دیگر اثری از آنها دیده نمی‌شود. شهر بابل که در فاصله ۱۰۰ کیلومتری شهر حله در جنوب بغداد قرار دارد، هم اکنون به خرابه‌ای ویران می‌ماند. ‌

●‌ برج ملویه سامرا تخریب شد

‌ برج ملویه که توسط متوکل خلیفه عباسیان بنا شده در جریان حمله نیروهای شورشی به نیروهای ائتلا‌ف به عراق دچار خساراتی جدی شد. بخش فوقانی برج ملویه که به عنوان برج دیدبانی سربازان آمریکایی استفاده می‌شد، توسط شورشیان منهدم شد. ‌این بنای قدیمی که مناره‌ای حلزونی شکل است بیش از هزار سال قدمت دارد و ارتفاع آن ۵۲ متر است. ‌ برج ملویه توسط متوکل، خلیفه عباسیان در سال ۸۲۵ میلا‌دی زمانی که شهر سامرا مرکز خلا‌فت عباسیان بود، بنا شد. برج ملویه یکی از مراکز مهم توریستی در عراق بود و تصویر آن روی اسکناس‌های عراقی نقش بسته است.