کدام لیپوم ها را باید جراحی کرد

دکتر مجتبی امیری می گوید بهتر است لیپوم ها را دستکاری نکنیم مگر اینکه بزرگ شوند یا زیبایی مان را مخدوش کنند

می‌گوید چند سالی است که توده برجسته‌ای روی صورتش پیدا شده است. وقتی به پزشک مراجعه می‌کند، متوجه می‌شود این توده چربی زیرپوستی (لیپوم) است. برخلاف حرف اطرافیان که می‌گفتند بهتر است آن را دستکاری نکنی چون ممکن است این توده، توده سرطانی باشد، فهمیده‌است که با یک جراحی ساده این توده برداشته می‌شود...

اما بعضی‌ها می‌گویند بیماری دیگری است و پس از یکی، دو سال دوباره عود می‌کند. شهرام. ح می‌گوید می‌ترسم این توده به گفته اطرافیان ناشی از یک بیماری باشد چون اگر چربی زیرپوستی بود، دلیلی نداشت یکبار دیگر عود کند. در «زیبایی» این هفته با دکتر مجتبی امیری، متخصص پوست و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی بقیه‌الله، درباره همین بیماری گفت‌وگو کرده‌ایم.

▪ لیپوم یک توده خوش‌خیم است یا بدخیم؟

لیپوم‌ها توده‌های خوش‌خیم حاصل از تجمع سلول‌های چربی هستند که در بافت زیر پوست و گاهی در اندام‌های داخلی یافت می‌شوند. شایع‌ترین محل بروز این عارضه هم تنه است اما ممکن است در جاهای دیگر بدن هم دیده شوند؛ صورت، شکم، گردن به پشت، بالای ران یا بازو و به‌طور کلی بافت‌های نرم بدن. لیپوم‌ها گنبدی شکل و معمولا دارای قطر بین ۲ تا ۱۰ سانتی‌متر هستند، هرچند برخی از آنها نیز ممکن است اندازه‌ای بزرگ‌تر از این پیدا کنند اما این گره‌های چربی ظاهری طبیعی دارند و به آسانی قابل حرکت دادن هستند. لیپوم‌ها علائمی مانند خارش ندارند.

▪ چه عواملی در به وجود آمدن لیپوم‌ها نقش دارند؟

علت دقیق بروز آنها نامشخص است ولی سابقه خانوادگی می‌تواند از عوامل افزایش‌دهنده بروز لیپوم باشد.

▪ برخی افراد معتقدند چون این ضایعات چربی‌های زیرپوستی هستند، رژیم غذایی در بروز آنها تاثیر دارد.

این‌طور نیست. به‌طور کلی لیپوم‌ها را می‌توان در ۴ نوع تقسیم‌بندی کرد؛ به غیر از انواع معمول و شایع لیپوم که از تجمع سلول‌های چربی به وجود می‌آیند، یک نوع دیگر لیپوم نوع عروقی است (آنژیولیپوم) که متشکل از بافت چربی همراه با عروق مویرگی و عضلات صاف است. لیپوم عروقی دردناک است یعنی هرچه تجمع مویرگ در این توده‌ بیشتر باشد، درد نیز بیشتر است. نوع دیگر این توده‌های خوش‌خیم دارای حاشیه مشخص هستند ولی گاهی هم لابه‌لای بافت عضلات و زیر پوست به حالت خرچنگی به بافت اطراف نفوذ می‌کنند و نمی‌توان آنها را کاملا برداشت. لیپوم دیگری هم داریم که مادرزادی است.

▪ کمی در مورد لیپوم مادرزادی توضیح می‌دهید؟

در این حالت توده‌های متعدد روی بدن فرد ظاهر می‌شود. هرچند سلامت او را به خطر نمی‌اندازد اما از لحاظ زیبایی و ظاهری بر سلامت روان او تاثیرگذار خواهد بود.

▪ آیا بروز این توده‌ها نشانه یک بیماری زمینه‌ای است؟

نه، ارتباطی بین لیپوم و بیماری زمینه‌ای وجود ندارد. مگر موارد استثنایی که با بیماری‌های دیگر همراه باشند.

▪ چه زمانی نیاز به جراحی است؟

این تومور خوش‌خیم با اندازه ثابت به درمان نیاز ندارد و معمولا تا زمانی که باعث احساس درد یا بزرگ نشده باشد، بهتر است دستکاری نشود مگر اینکه بزرگ شود و در عملکرد عضلات اختلال ایجاد کند یا از نظر زیبایی برای فرد آزاردهنده باشد. در این صورت برداشتن آن با جراحی امکان‌پذیر خواهد بود.

کسی که ضایعات متعدد لیپوم دارد این مساله در ژنتیک اوست و دچار لیپوم مادرزادی است. هر چند این بیماری بسیار نادر است اما اتفاق می‌افتد. در این شرایط نیازی نیست که همه توده‌ها با عمل جراحی برداشته شوند بلکه فقط توده‌هایی که زیبایی فرد را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد یا بزرگ شده و دردناک هستند باید جراحی شوند.

▪ و درمان‌های دیگر؟

می‌توان با یک برش کوچک بیشتر انواع لیپوم را کاملا برداشت اما برخی از انواع آن که در ناحیه گردن و صورت هستند، به دلیل اینکه گاهی برداشتنشان به عصب‌ها آسیب می‌رساند باید به روش خاصی برداشته شوند. درمان جراحی این توده‌ها با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. در مواردی که لیپوم شبیه سایر توده‌های زیرپوستی باشد، پزشک ممکن است از روش‌های کمکی مانند سونوگرافی برای تشخیص استفاده کند. اخیرا نیز روش‌های جدید و سرپایی برای رفع این توده به کار می‌رود. در این روش به کمک پانچ‌های ۵-۳ میلی‌متری، قسمتی از لیپوم گرفته و از طریق ایجاد یک سوراخ کوچک، این توده خارج می‌شود و به جراحی وسیع نیاز نیست.

● مونالیزا لیپوم داشت!

نقاشی مونا لیزا، اثر لیوناردو داوینچی که در موزه لوور پاریس نگهداری می‌شود، شواهدی از زانتلاسما و لیپوم را نشان می‌دهد. گروهی از پزشکان معتقدند که در لبه پلک فوقانی مونالیزا ضایعه‌ای شبیه به زانتلاسما دیده می‌شود و در پشت دست راست او نیز ضایعه‌ای شبیه به لیپوم. این یافته‌ها در چهره نقاشی‌شده یک زن تقریبا ??ساله که بنا به شواهد در ??سالگی درگذشته است، می‌تواند گویای ابتلای او به هایپرلیپیدمی (افزایش بیش از حد چربی خون) باشد و از آنجا که این پرتره احتمالا در سال ???? نقاشی شده، تاریخ ابتلا به زانتلاسما و لیپوم دست‌کم به قرن شانزدهم میلادی برمی‌گردد؛ یعنی خیلی پیش از آنکه اولین شرح کامل این بیماری توسط آدیسون و گال در سال ???? به طور رسمی ارایه شود.

● وقتی لیپوم عود می‌کند

▪ لیپوم‌ها قابل برگشت هستند؟

بله، برخی از انواع لیپوم‌ها داخل کپسولی محفوظ هستند که با جراحی کاملا برداشته می‌شود درنتیجه دیگر عود نمی‌کنند اما لیپوم‌هایی که به صورت خرچنگی به بافت اطراف نفوذ کرده‌اند، ممکن است دوباره عود کنند. معمولا این نوع لیپوم‌ها با انجام جراحی ساده کاملا برداشته نمی‌شوند. جراحی لیپوم، جنبه زیبایی دارد و اصولا برداشتن این نوع از چربی‌های زیرپوستی علاوه بر اینکه به برش وسیعی نیاز دارد، ممکن است جوشگاه ناخوشایندی به جا بگذارد درحالی که برای برداشتن لیپوم سعی می‌شود تا حد امکان با عمل‌های جراحی کوچک و بدون عارضه لیپوم برداشته شود.

▪ درصورت عود لیپوم چه باید کرد؟

فرد باید به پزشک متخصص مراجعه کند تا با برش کوچک دیگری برداشته شود. افرادی که دچار لیپوم خرچنگی هستند، نباید در مورد عود دوباره آن خیلی وسواس به خرج دهند و نگران باشند. به‌طورکلی اگر کسی در سطح بدن برجستگی زیر پوست لمس کرد، قبل از اینکه توده برجسته‌تر و باعث شل شدن پوست شود باید به متخصص مراجعه کند تا اگر تشخیص لیپوم داده شد، با ایجاد برش بسیار کوچکی، لیپوم برداشته شود. به‌علاوه، اگر این برجستگی‌ها دردناک هستند و سریع رشد می‌کنند هم لازم است هرچه زودتر به پزشک متخصص مراجعه شود.

راضیه پاشایی