زدست قلوه ودل, هر دو فریاد

دل و جگر بخوریم یا نخوریم

خیلی از ما هر از گاه وارد جگرکی می‌شویم و چند سیخ دل و جگر و قلوه و حتی خوش‌گوشت و خوئک سفارش می‌دهیم، بدون اینکه بدانیم کدام‌یک بر دیگری ارجحیت دارند و بهتر است هر کدام را چقدر مصرف کرد...

اصلا کدام‌یک از آنها چربی بیشتری دارند و اضافه وزن می‌آورند؟ اینها درست همان موضوع‌هایی هستند که در این پوستر می‌خواهیم به آنها بپردازیم.

● جگر سفید

تعریف: جگر سفید همان ریه یا شش‌های دام است و از نظر تغذیه‌ای به دلیل پروتئین مرغوبی که دارد، جزو گروه گوشت‌ها طبقه‌بندی می‌شود. البته میزان پروتئین موجود در جگر سفید از پروتئین موجود در گوشت‌ها یا حتی جگر سیاه هم کمتر است. میزان چربی و کلسترول موجود در جگر سفید، کمی کمتر از جگر سیاه است و میزان ویتامین A موجود در آن هم از جگر سیاه، پایین‌تر است. جگر سفید برخلاف جگر سیاه، آلودگی چندانی ندارد اما باید آن را قبل از مصرف، ‌خوب بپزید.

هشدار: کباب کردن یا تفت دادن مختصر جگر سفید، باعث خام ماندن بافت‌های داخلی آن می‌شود و به‌همین دلیل باید این ماده غذایی را حداقل ۲ ساعت و در مواردی هم کمی بیشتر، داخل آب بجوشانید تا کاملا پخته شود. سپس می‌توانید جگر پخته را با ادویه‌های دلخواه‌ تفت دهید تا طعم مطلوبی پیدا کند.

معایب: به‌طور کلی، مقدار موادمغذی جگر سفید به اندازه مواد مغذی موجود در جگر سیاه نیست و این خوراکی فقط می‌تواند به‌عنوان تامین‌کننده مقداری از پروتئین مورد نیاز بدن و برای ایجاد تنوع غذایی، در برنامه غذایی جای گیرد.

● دل و قلوه

تعریف: «دل» همان قلب و «قلوه» همان کلیه‌های دام هستند که خواص تقریبا یکسانی دارند.

مزایا: گوشت خالص و بدون چربی دل، مانند قلوه و جگر سیاه حدود ۸ درصد چربی دارد. دل و قلوه، منبع خوبی برای دریافت پروتئین، ویتامین‌های B۲، B۶، نیاسین، روی و آهن هستند. هر ۱۰۰ گرم دل و قلوه حدود ۴ میلی‌گرم روی دارند بنابراین مصرف متعادل آنها به خانم‌ها، دخترها و پسرهای نوجوان و در حال رشد‌ توصیه می‌شود. دل و قلوه هم جزو گروه گوشت‌ها طبقه‌بندی می‌شوند و پروتئین خوب و مرغوبی هم دارند.

معایب: بزرگ‌ترین مشکل دل و قلوه مانند جگر سیاه، کلسترول بالای آنهاست. هر ۱۰۰ گرم از این ۲ ماده غذایی، چیزی حدود ۲۵۰ میلی‌گرم کلسترول دارند. ضمن اینکه دل و قلوه مانند گوشت‌ها و تمام احشای دام‌ها، دارای چربی ترانس هم هستند و به‌همین دلیل مصرف آنها باید محدود و متعادل باشد.

هشدار: این دو خوراکی خوش‌طعم و پرطرفدار هم باید پیش از خوردن،‌ کاملا پخته و سفت شوند و مصرف آنها به‌صورت آبدار توصیه نمی‌شود. تمام افراد مبتلا به نقرس، آنهایی که اسید اوریک خونشان بالاست یا کسانی که کلسترول خون دارند نیز باید تا جایی که می‌توانند، مصرف دل، جگر و قلوه را در برنامه غذایی‌شان محدود و محدودتر کنند.

● خوش‌گوشت

تعریف: خوش‌گوشت به قسمتی از ابتدای روده دام می‌گویند که سرشار از چربی و کلسترول است و مقداری هم پتاسیم دارد.

معایب: هرچند که این عضو داخلی بدن دام‌ها طرفداران زیادی در بین آقایان دارد، اما مصرف آن می‌تواند به‌شدت باعث افزایش کلسترول و چربی بد خون شود. بهتر است تاجایی که می‌توانید، دور مصرف‌ خوش‌گوشت را خط بکشید و اگر خیلی به خوردن آن علاقه دارید، مصرفش را به یکی دو بار در سال محدود کنید.

● خوئک

تعریف: خوئک یا خواک، بافتی شبیه به چربی دارد و کنار کبد یا همان جگر سیاه گاو و گوسفند را می‌پوشاند.

معایب: خوئک موجود در بدن گاو یا گوسفند، بسیار محدود است و سرشار از چربی‌های ترانس و کلسترول. به همین دلیل مصرف آن توصیه نمی‌شود. اگر جزو طرفداران این خوراکی چرب و خوش‌خوراک هستید، بهتر است برای حفظ سلامتتان هم که شده، خوردن آن را به یکی دو بار در طول سال محدود کنید.

● جگر سیاه

تعریف: جگر سیاه، همان کبد دام است که در گروه گوشت‌ها و مواد غذایی پروتئینی قرار می‌گیرد.

مزایا: از آنجا که کبد یا همان جگر سیاه، مرکز متابولیسم بدن انسان و دام است، منبعی غنی برای دریافت انواع ویتامین‌ها (به‌خصوص ویتامین A) و مواد معدنی محسوب می‌شود. جگر سیاه مانند سایر گوشت‌های قرمز، سرشار از ویتامین‌های گروه B مانند ویتامین‌های B۱، B۲، B۱۲ و B۶ است. این عضو داخلی بدن دام‌ها، سرشار از عناصری مانند روی، آهن و اسیدفولیک هم است و مصرف متعادل آن به افرادی که از کم‌خونی ناشی از فقر آهن رنج می‌برند، توصیه می‌شود. هر ۱۰۰ گرم جگر سیاه حاوی حدود ۶ میلی‌گرم آهن است، در حالی که هر ۱۰۰ گرم گوشت گاو، فقط ۲ میلی‌گرم آهن دارد. جگر سیاه، پروتئین فراوان و مرغوبی هم دارد.

معایب: با وجود تمام این مزیت‌ها، از کلسترول بالایی برخوردار است. به‌همین دلیل، مصرف بیش از ۱۵۰-۱۰۰ گرم آن در طول هفته به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. البته افراد مبتلا به کلسترول بالا، باید مصرف جگر سیاه را به ماهی ۱۵۰ گرم و حتی کمتر محدود کنند. بد نیست این را هم بدانید که هر ۱۰۰ گرم جگر، حدود ۴۰۰ میلی‌گرم کلسترول دارد و هر فرد سالم و بالغ، مجاز به مصرف حدود ۳۰۰-۲۵۰ میلی‌گرم کلسترول در طول روز است.

هشدار: حواستان باشد که جگر سیاه، می‌تواند منبع انواع میکروب‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌های بدن دام هم باشد و به‌همین دلیل مصرف آن به‌صورت خام یا پخته و آبدار، به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. جگر سیاه باید هنگام مصرف کاملا پخته، سفت و بدون آب باشد.