بازار و انواع آن

یکی از عمده عوامل ایجاد کانون های اولیه بشری و اجتماعات انسانی، مکان های مبادله ( بازار ) و بازارهای محلی بوده است. چرا که مازاد محصول حاصل از زندگی یکجانشینی، هسته اولیه تجارت …

یکی از عمده عوامل ایجاد کانون های اولیه بشری و اجتماعات انسانی، مکان های مبادله ( بازار ) و بازارهای محلی بوده است. چرا که مازاد محصول حاصل از زندگی یکجانشینی، هسته اولیه تجارت ها و بازرگانی های بشر را به وجود آورد. هر جا که مازاد محصول و تولید بیشتر به وجود آمده، مکانی به نام بازار برای خریدو فروش این محصول به وجود آمده است.

بازارها یکی از مهم ترین فضاهایی هستند که دارای جلوه اقتصادی و فرهنگی می باشند. بازار هم از نظر اقتصادی و هم از نظر اجتماعی و هم از نظر کالبدی و فضایی حائز اهمیت است. این نهاد، حاصل روابط اقتصادی و اجتماعی دو گروه عرضه کننده و مصرف کننده در طول تاریخ می باشد.

واژه بازاربه عنوان فضایی برای دادوستد با دو مفهوم به کار می رفته است. نخست این واژه یک مفهوم کلی و برای مجموعه بازار شهر به کار می رود. دوم راسته های تخصصی بازارها به نام کالایی که درآنها عرضه ، نامیده می شدند و بازارها به نام پیشه اصناف نامیده می شدند.

بازار عبارت است از محل یا مکانی که در آنجا عرضه و تقاضا به منظور تعیین قیمت واحد با هم تلاقی می کنند. بازار ممکن است محل جغرافیایی باشد و هم چنین ممکن است عده ای از افراد که داد و ستد آنها منجر به ایجاد عرضه و تقاضا و قیمت واحدی می شود را نیز بازار نامید. بازار محلی است که در آن نوعی فعالیت اجتماعی و فرهنگی دیده می شود و عوامل آن را فروشنده و خریدار تشکیل می دهند.

بازار برون شهری

نوعی بازاراست که در بیرون شهر، درکنار دروازه و حصار تشکیل می شد و مخصوص کالاهای ارزان قیمت بود. کالاهایی که از روستاهای نزدیک هرروز به سوی شهر آورده می شد مانند میوه و تره بار. در کنار دروازه شهرهای بزرگ بازار اسب و بازار گوسفند تشکیل می شد و غالبا ازعرضه آنها در داخل خودداری می کردند. برخی ازاین بازارها به صورت ادواری یعنی هفتگی یا ماهانه و نیز فصلی تشکیل

می شد. غالبا بازارهای برون شهری فضاهای طراحی و ساخته شده نداشتند و بیشتر به شکل بازارگاه بودند.

بازار شهری

این نوع بازار مهمترین بازار هر شهر به شمار می آمد، حوزه کارکردی آن همه شهر را در بر می گرفت. علاوه برآن، جنبه ای فراشهری و منطقه ای نیز داشت، زیرا تعدادی روستا درحوزه کارکردی هر شهر وجود داشت که برخی از صنایع و محصولات مازاد خود را به بازار شهری عرضه می کردند و کالاهای مورد نیاز خود را از بازار شهری خریداری می کرند.

بازار ناحیه ای

در شهرهای بزرگ، یک یا چند بازار

ناحیه ای نیز وجود داشت که برخی از نیازهای بخشی از ساکنان شهر به کالاهای روزانه و هفتگی و گاه ماهانه را تامین می کرد. حوزه کارکردی بازارهای ناحیه ای، شامل دو یا چند محله بود. در بازارهای ناحیه ای کالاهایی خاص عرضه می شد.

بازار محله ای

در شهرهای بزرگ و متوسط برای تامین نیازهای روزانه و هفتگی ساکنان هر محله، بازاری کوچک در مرکز محله وجود داشت که از تعدادی دکان بقالی، میوه فروشی، نانوایی و مانند آن تشکیل می شده است. این نوع از بازارها را بازارچه می نامیدند. بازارچه ها به صورت خطی دردو سوی قسمتی از معبر اصلی شکل می گرفت اما در مواردی نیز بازارچه ها به صورت میدانی کوچک بود.

بازار همسایگی

در شهرهای بسیار بزرگ، مانند تهران یا اصفهان در دوره قاجار، در صورتی که مساحت هر محله بسیار بزرگ بود هر محله را به عرصه های کوچکتری تقسیم می کردند، برای مثال هر محله در تهران قدیم به بخش های کوچکتری به نام گذر تقسیم می شد. با توجه به موقعیت جغرافیایی، کیفیت و وسعت بازارهای شهری، پتانسیل تولیدی در شهر، به بازارهای مختلفی برمی خوریم که هریک دارای قلمرو و عملکردی متفاوت از دیگری است.

آیدین تبریزی