دو روش برای حل یک مساله

شما چه طور با فشارهای روانی ناشی از مشکلات زندگی کنار می‌آیید؟ آیا به نظر شما کنار آمدن به معنی پذیرش و تسلیم در برابر گرفتار‌ی‌هاست؟ قطعا می‌دانید که مقصود از کنار آمدن نمی‌تواند …

شما چه طور با فشارهای روانی ناشی از مشکلات زندگی کنار می‌آیید؟ آیا به نظر شما کنار آمدن به معنی پذیرش و تسلیم در برابر گرفتار‌ی‌هاست؟ قطعا می‌دانید که مقصود از کنار آمدن نمی‌تواند این باشد و باید به عنوان چالشی آگاهانه به منظور اثرگذاری بر آنها تفسیر گردد...

افراد معمولا دو نوع کنار آمدن با مشکلات در زندگی را تجربه می‌کنند. در نوع اول وقتی با مشکلی مواجه می‌شوند، به دنبال چاره‌اندیشی‌اند. زن و شوهری که اختلاف خانوادگی دارند و برای حل و فصل مسایل نزد مشاور می‌روند، بیماری که نمی‌تواند سردردهایش را درمان کند یا دانشجویی که نمی‌تواند در امتحان خود موفق شود و به دنبال راه حل می‌گردد، چنین مقابله‌ای را به کار می‌برد و ما آن را «مواجهه مشکل‌مدار» می‌نامیم. آموزش مهارت‌های حل مساله و شیوه مقابله مثبت برای یافتن راه حل عاقلانه از اقدامات کنار آمدن به نوع مشکل‌مدار است. اما گروه دیگری از مردم هستند که نوعی پاسخ‌ هیجانی و احساسی در برابر مشکل یا فشار روانی آن می‌دهند. در واقع این گروه به دنبال توجیه رخدادهای متفاوت زندگی یا انکار آن هستند. گاهی مشکل را به شوخی می‌گیرند و یا حتی به سراغ فال‌گیر می‌روند! بسیارند بیمارانی که علی‌رغم نیاز مبرم به عمل جراحی قلب به دلیل ترس‌های ناشی از این کار، از آن طفره می‌روند و توجیه می‌کنند که عمر دست خداست و اگر او بخواهد بدون جراحی خوب می‌شوم؛ غافل از اینکه جریان امور در خلقت جز با ابزار و اسباب مناسب انجام نمی‌گیرد. تحقیقات نشان داده انسان‌های موفق معمولا در شرایط فشار روانی از شیوه کنار آمدن مشکل‌مدار استفاده می‌کنند، نه شیوه هیجان‌مدار. در این بین برخورداری از حمایت‌های خانوادگی و اجتماعی می‌تواند در کنترل فشارها بسیار موثر باشد. بدون تردید در زندگی ماشینی و پر سر و صدا و نابرابری‌های اجتماعی امروز و فاصله میان فقر و غنا احساس زیر فشار بودن را در تنهایی با شدت بیشتری حس خواهیم کرد. حمایت‌های فکری و عملی از سوی بستگان و دوستان می‌تواند در حفظ بهداشت و سلامت جسمی و روانی ما نقش تضمین‌کننده داشته باشد.

معمولا افرادی که به طور مستمر و شدید دچار فشارهای روانی می‌‌شوند به نوعی انسداد فکری و تردید در تصمیم‌گیری نیز مبتلا می‌شوند که در اینجا کمک‌های فکری و راه‌حل‌های عملی دوستان و بستگان قابل اعتماد می‌تواند دوباره ذهن آنان را فعال کند. حتی حمایت‌های محسوس و عملی که در آموزه‌های دینی و اخلاقی ما نیز به انجام آن سفارش شده و از پاداش الهی بالایی برخوردار است، مانند مساعدت مالی یا رسیدگی به خانواده‌های داغدار می‌تواند بر تحکیم پیوندهای خانواده بیفزاید. این اقدام می‌تواند موجب نشاط و آرامش اجتماعی نیز شود و بخشی از سرمایه اجتماعی به شمار آید.

دکتر سیدحسن علم‌الهدایی

جامعه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد